با نگاهی گذرا بر آثار بزرگان ادب فارسی پیداست که بسیاری از عبارات و تعبیرات و اشارات آنان به اقتباس یا الهام از این کتاب مبین و یا احادیث ائمه معصومین (ع) است. تمکین از ادبیات قرآنی توسط شاعران و نویسندگان عامل مهمی در اعتلا وفخامت بخشیدن به آثار آنان بوده است. اصولاً نمی توان در حوزه تاریخ ادبی ایران اثری یافت که متأثر از قرآن و حدیث نباشد. در قرن چهارم که اوج تمدن اسلامی بوده سهم ایرانی ها چه ...

در پژوهش پیش رو، که در خصوص ویژگی‏های نثر فنّی در چند کتاب نثر مشهور فارسی بحث و بررسی به عمل آمده است، نثر فنّی از آغاز تا پایان دوره تکلّف، مورد ارزیابی قرار می‏گیرد. برای نیل به هدف مذکور، آثار برجسته‏ای که در این شیوه تدوین شده، با رویکردی تازه و متفاوت از آنچه تاکنون در برخی کتب سبک‏شناسی دیده می‏شود انتخاب و نکات قابل ملاحظه هر یک، از دیدگاه مورد نظر نگارنده، استخراج و عرضه می‏گردد. در این ر...

در این پژوهش، چهار متن را از ‏میان نثرهای قاجار بدین شرح برگزیده ایم: ناسخ التواریخ اثر محمّدتقی لسان الملک سپهر، مسالک المحسنین اثر عبدالرّحیم تبریزی، مجمع الفصحا اثر رضاقلی خان هدایت و هزار و یک شب ترجم? عبداللّطیف تسوجی تبریزی. سپس در آنها مهمّ ترین اشکال های نگارشی و ویرایشی را در ‏حوزه های فعل، نشانه های جمع، واژه ها و ترکیبات، قید، حروف، مصدر، صفت بررسی کرد ه ایم و ادام? آنها را در نثر فارسی ...

تأثیرگذاری و تأثیر­پذیری آثار تاریخی از یکدیگر شرایط ویژه­ای را برای مکالمه آن ها در بستر تاریخ فراهم کرده است و همواره در رابطه­ای ترامتنی با یکدیگر قرار گرفته­اند، تا جایی که حتی عنوان­های این آثار نیز از این تأثیر و تأثر بی­بهره نمانده است. عنوان­های متون تاریخی نقش مهم و تأثیرگذاری در آفرینش عناوین آثار تاریخی پس از خود دارند؛ از این رو می­توان گفت این عناوین نیز در طول حیات خود، همواره در ...

علی دشتی (1273 ـ 1360) ش) از جمله نویسندگانی است که از سال 1301 ش، با انتشار یادداشت­های «ایام محبس» به جنبش «ساده نویسی» در نثر معاصر پیوسته است. از این نویسنده، افزون بر این اثر، آثاری دیگر نیز در زمینه ترجمه، روزنامه­نگاری، داستان و نقد ادبی برجای مانده است که همگی از این ویژگی برخوردار است. لیکن، در نثرهای دشتی، بویژه نخستین آثار وی، مقداری قابل توجه از واژگان عربی بچشم می­خورد که ظاهراً، نث...

چکیده واو آغازین در دورۀ نثر فارسی مرسل بسامد بالایی دارد و با عدول از زبان معیار یک پدیدۀ سبکی به شمار می‌آید. قرار گرفتن این حرف در آغاز جمله‌‌ها، چه نقشِ زیبایی‌شناختی در نثر مرسل دارد؟ این مقاله برای یافتن پاسخ مناسب با روش توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر سبک شناسی ساختارگرا با تأکید بر علم معانی، آرای بلاغیون و نحویون را مطالعه نموده و با تکیه بر نظریۀ قطب مجازی زبان به شیوۀ استقرایی متون ن...

نثر فارسی، به عنوان قالبی برای بیان اندیشه، در طول تاریخ هزار ساله خویش دوره‌های مختلفی را پشت سرگذاشته و جنبه های گوناگون معنوی و لفظی را تجربه نموده است. یکی از گونه‌های دلاویز نثر فارسی  نوشته های عارفانه است. اگر آثار داستانی عرفانی را که مربوط به حوزه نثر روایی است، جدا کنیم، در حوزه نثرهای غیر روایی عرفانی، با مطالب متعددی  از قبیل ترسلات، خطابه‌ها، مجالس، گونه‌های تعلیمی، کوته نوشته‌ها، ...

دوره صفویه و عثمانی در تاریخ ادبیات فارسی و عربی، با توجه به وضعیت سیاسی و مذهبی موجود و نیز پیشینه روابط فرهنگی، زبانی و ادبی ایران و عرب، مشابهت هایی در زمینه برخی جریان های شعر و نثر با یکدیگر دارند. اختلافات سیاسی و مذهبی دولت های ازبک و عثمانی با صفویه منجر به بروز جنگ های خارجی و اختلافات عقیدتی بسیاری در قلمرو ایشان از ابتدای قرن دهم تا میانه قرن دوازدهم شد که همین مسأله عامل اصلی مهاجرت...

طبیعی‌ترین نثر موجود در هر زبان متعلّق به قدیمی‌ترین دوره‌ای است که زبان گفتار، خود به خود و در یک روال طبیعی، از بافت شفاهی به بافت مکتوب تبدیل شده است. در فرهنگ ایرانی، نثر مرسل به‌عنوان قدیمی‌ترین گونة نوشتاری از زبان فارسی دری، طبیعی‌ترین نوع نثری است که بر جای مانده است. پس از آن نثر موزون پا به عرصة وجود گذاشته که ساختار آن از همة امکانات موجود در نثر مرسل تشکیل شده و تنها، عنصر موسیقی با ...