با توجه به تاثیرات غیر قابل انکار شمس در حیات روحی و عرفانی مولانا، و با توجه به این نکته که شمس در حدود دو سال و نیم از حضورش در کنار مولانا گه گاهی مجلس گوئی هایی داشته، ضرورت بررسی اشتراکات و افتراقات کلامی و مضمونی آن ها با هم در تمام آثار به جا مانده از مولانا غیرقابل انکار است که تحقیق حاضربه بررسی این موضوع در کتاب فیه ما فیه می پردازد. البته باید متذکر شد که مجلس گویی های مولانا بیشتر د...

فیه‏مافیه از آثار پراهمیتی است که مولانا در آن به مباحث عمیق و قابل توجهی دربارۀ پیامبر اکرم و جایگاه وی پرداخته است. این مقاله به دنبال آن است تا با تحلیل نگاه متمایز مولانا به حضرت محمد (ص) در مقایسه با دیگر انبیا و اولیا، موجبات دستیابی به تحلیل دقیق و کامل دیدگاه مولانا در دو بخش مستقل: شریعت و طریقت محمدی و مقام محمد (ص) فراهم سازد. در بخش نخست، با تبیین جایگاه شریعت محمدی از یک‏سو و طریقت...

اریک امانوئل اشمیت- داستان نویس و نمایشنامه نویس معاصر فرانسوی از نویسندگانی است که تأثیر زیادی از عرفان شرق و به ویژه مولانا پذیرفته و این تأثیر را در رمان ها و نمایشنامه هایش به وضوح نمایان ساخته است. در داستان زیباترین کتاب دنیا، به مطالبی عرفانی بر می خوریم که سالها پیش مولانا همان مطالب را در در مثنوی خود آورده است.مقالۀ حاضر، تلاشی است برای تبیین و تشریح وجوه اشتراک این دو اثر ارزشمند و ت...

مقاله پیش رو، حاوی نکاتی پیرامون فریدون بن احمد اسفهسالار (سپه سالار) و رساله مشهور او پیرامون زندگی و شرح احوال مولانا جلال الدین محمد بلخی است. سپه سالار تنها شرح حال نویسی است که به گفته خود چهل سال سر بر آستان مولانا داشته است و از میان معاصران تنها او به شرح و تقریر روی دادهای زندگی مولانا اقدام کرده است. این مقاله ضمن معرفی صاحب رساله و ریشه یابی در وجوه تسمیه لقب «سپه سالار» و نیز لقب دی...

میراث حدیثی شیعه، ریشه در مکتوبات اولیه‌ای دارد که اصحاب ائمه: نگاشته‌اند. این تألیفات در طی سال‌ها، به عنوان منابع اصلی حدیث شیعه، نسل به نسل منتقل ‌شده و به صاحبان کتب اربعه رسیده است. یکی از پرسش‌های کلیدی در تاریخ حدیث امامیه، مسألۀ گسترۀ انتقال کتب اصحاب به محدثان بعدی است؛ به دیگر بیان، پرسش از این که آیا آثار آنان، با طرق متعدد به آیندگان منتقل شده یا با طریق واحد. مطابق اقوال محدثان و د...

سهروردی در رسائل و مکتوبات مختلف خویش، تعاریف مختلفی برای لذت ارائه کرده است. این تعاریف از جهت کمیت و کیفیت قیودی که در آن به کار رفته با یکدیگر متفاوت هستند. وی معتقد است میان لذت و نور ارتباط وثیقی وجود دارد. سهروردی در برخی آثارش، لذت را به حسی (جسمانی) و روحانی، و در برخی مکتوبات دیگرش، آن را به بدنی و قدسی تقسیم می‌کند و در برخی مواضع دیگر از لذت سرمدی سخن می­گوید. او از جهت دیگر لذت را ب...

رنج، از سویی مسئله‏ای وجودی است که هر انسانی را به تأمّل دربارۀ چرایی می‏کشاند و از سوی دیگر، مسئله‏ای کلامی ـ فلسفی است که عدل الهی و یا حتی وجود خدا را به چالش می‏کشد. بدین جهت متفکّران دینی به موضوع چیستیِ رنج، انواع رنج، علل آن و آثار و نتایج آن پرداخته‏اند. در این تحقیق نشان خواهیم داد که مولانا، در باب رنج‏ها به نوعی نعل واژگونه معتقد است؛ در پس قهرهای ظاهری، لطف حقیقی می‏بیند و پشت لطف‏های ...

ذکر در سیر و سلوک عارفانه، از مهمترین عواملِ پیوند با عالم فرامادی و رسیدن به مراتب والای عرفانی، همچنین مقدم? رسیدن به شهود خفیّ است. ذکر، وسیل? اتّصال به عالم غیب است و نزد عرفا، اغلب شامل ذکرِ «لا اله الا الله» می شود. در هریک از دو مرحل? نفی(لا اله) و اثبات (الا الله)، عارف با تجارب و تصاویر متعددی روبرو می شود که بسیاری از آن به گونه ای نمادین درکلام تجلّی می یابد. نمادهایی چون دریا و آب، آت...

در این پژوهش چهار داستان از مثنوی معنوی مولانا که از آثار غنی و کلیدی ادبیات عرفانی است، با رویکرد کهن-الگویی بررسی شده است. این چهار داستان عبارتند از: «پادشاهزاده که پادشاه حقیقی به وی روی نمود »، «دقوقی و کراماتش» ، «پادشاه و کنیزک» و «حلوا خریدن شیخ احمد خضرویه جهت غریمان » که بر اساس نظریه ی ناخودآگاه جمـعی یونگ و محتـویات آن که کهن الگوها باشند، مـورد بررسی کهن الگویی قرار گرفته اند. نتیج...

تمثیل یکی از صور خیال است و یکی از انواع تشبیه به شمار می آید. از آنجا که مشبهٌ به در تمثیل معمولاً حسی و ملموس است، می توان از ظاهر آن پی به واقعیت های اجتماعی برد. ادبیات عرفانی ما قسمت عمده ای از گنجینه ادبی ما را شامل می شود و عطار و مولانا کوه موج این دریای عظیم ادب عارفانه هستند. با نگاهی به تمثیل های این دو شاعر بزرگ می توان از ورای آموزه های عرفانی و با دقت در ظاهر داستان های آنان، به واق...