در این پژوهش از تئوری های منتقدانی همچون فردریک جیمسون و ژان بودریار و همچنین از مفاهیمی مثل قانون دوم ترمودینامیک یا آنتروپی برای تعریف مفاهیم و توضیح مبانی نظری بهره گرفته شده است. فردریک جیمسون در کتاب خود با عنوان "پسامدرنیسم، یا، منطق فرهنگی سرمایه داری متأخر" (1991) بر این عقیده است که دوره پسامدرن دوره ای پساصنعتی نبوده و در حقیقت آن را مرحله آخر کاپیتالیسم یا سرمایه داری متآخر می نامد. ...

موضوع این مقاله دوباره خوانی دو مفهوم کلاسیک در تاریخ هنر است. جرمی گیلبرت رُلف منتقد و هنرمند معاصر به یاری نقادیِ نقد هنر، سعی می کند از یک سو به دنبال گواهی هنری بر وجود غرابت چالش برانگیز زیبا در قالب دیالکتیک نامتعین رنگ ها باشد و از سوی دیگر ضمن به چالش کشیدن اندیشه های متفکرانی چون کانت و لیوتار به بازخوانی رسالت هنر انتزاعی درباره امکان تجسم انتزاعی رویداد والا بپردازد، به زبانی بصری به آ...

در نوشتار پیش رو، مفهوم «وانمایی» و همچنین تطور و شکل گیری و نگاه تاریخی آن مورد بررسی قرار گرفته است؛ مفهومی متعلق به اندیشمندی جامعه شناس و اهل فلسفه که در شروع فضای پسامدرن، از دهه 60، اندیشه های خود را در قالب سخن رانی و نوشته، با سبک خاص خود، ارائه می دهد. وی، در بیان این اندیشه ها از واژگانی چون وانموده و وانمایی و حاد ـ واقعیت و فروپاشی استفاده می کند. ژان بودریار، فیلسوف فرانسوی، از دید...

طلوع داستان نویسی پسامدرن، اندکی پس از رشد داستان نویسی مدرن در کشورمان و تقریباً همگام با شروع داستان نویسی پسامدرن در جهان آغاز شد. اگرچه نخستین بارقه های پسامدرنیسم در ایران آشکارا در برخی از داستان های کوتاه دهه ی 40 به بعد مشاهده می شود، امّا رشد رمان پسامدرنیستی فارسی را می توان ویژه دهه های 70 و 80 دانست. علیرغم مرزبندی دقیقی که بین رمان های مدرن و پسامدرن در کشورمان وجود ندارد، امّا پس از ...

با تجدید چاپ کتاب ادیان و مکتبهای فلسفی هند اثر داریوش شایگان در سال 1394 ـ یعنی حدود پنجاه سال پس از انتشار چاپ اول کتاب در سال ۱۳46ـ پرداختن به اینکه، مختصراً، از آن زمان چه تغییراتی در مطالعۀ هند و ادیان آن رخ داده، ضروری به نظر می رسد. هدف این نوشته نشان دادن گوشه ای از این تغییرات است، که از این کتاب غایب است و به طور غیرمستقیم مطرح کردن این پرسش، که چرا پس از نگارش این کتاب هنوز این تغییرا...

این مقاله در صدد تحلیلِ هستی‌شناسانۀ نظریات چارلز داروین و میشل فوکو با هدف دست‌یابی به وجوه اشتراک بین آن دو است. در نگاه نخستْ مقایسۀ چارلز داروین با میشل فوکو مقایسه‌ای ناهمگون است و شاید در بهترین حالت بعید به نظر ‌آید؛ زیرا از یک سو، شالودۀ تفکر فوکویی را که یکی از پایه‌های اصلی جنبش «پسامدرن» است، مفهوم نسبی‌گرایی (relativism) شکل می‌دهد؛ از سوی مقابل، تفکر داروینی، یا همان داروینیسم، به‌عن...

یکی از شاخص‌ترین رمان‌های فارسی، که بر اساس بوطیقای داستان‌نویسی پسامدرن خلق شده است، رمان آزاده خانم و نویسنده‌اش اثر رضا براهنی است. نویسنده در این رمان با بهره‌گیری از شگردهای پست مدرنیستی هم‌چون عدم انسجام، عدم قطعیّت، نفی زمان، روایت اسکیزوفرنیک، مرگ مؤلّف، چند صدایی، تناقض، پارودی، جذب خواننده با استفاده از شکل و... اثری تحوّل‌آفرین و تأثیرگذار در عرصه‌ی داستان‌نویسی ایران نوشته است. هدف برا...

بحث کنونی بر این نظر استوار است که ضمن طرح مبانیِ جهان بینیِ مدرن، مؤلفه های اساسی رویکرد نقادانة پسامدرن را به بررسی گذارد. در گفتار نخست، دربارة خردگرایی و انسان باوریِ مدرن؛ دو اصل محوری مدرنیته بحث می شود و تاثیر آنها را در تشکیل جهان، جامعه و انسان مدرن می سنجد. در خلال بیان این دو اصل و در ذیل آنها به برخی دیگر از اصول مدرنیته بنابر ضرورت، تناسب و پیوستگی با این اصول اشاره می شود. در گفتار...

مثنوی معنوی از نظر نوآوری در شیوه‌های روایت در میان متون کهن ادب فارسی، اثری منحصر به فرد است. شگردهای بدیع مولوی در بازروایت حکایت‌ها – که پیش از مثنوی در آثار دیگر ادب فارسی ذکر شده‌اند- گاه تا به جایی پیش می‌رود که نزدیکی‌ها و شباهت‌هایی را به روایت‌های مدرن و پسامدرن به نمایش می‌گذارد. یکی از حکایت‌های متفاوت و نوآورانه‌ی مثنوی، حکایت «پیر چنگی» است. مولوی در پرداخت این روایت، تغییرات بسیار...

امروزه با ظهور تفکر جهانی شدن و دولت های فراتنظیمی که موجب گسترش روابط اجتماعی و ارتباطات در سطح ملی و فراملی شده است، قدرتهای سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعیِ متعددی ظهور یافته اند که موجبات پدیداری نوعی حاکمیت متکثر را پدید آوردهاند. مبانی فکری و فلسفی این مهم، به خوبی در دستگاه فکری فوکو مشهود است. لذا با بررسی مفهوم حاکمیت در عرصه حاکمیت جهانی و دولتهای فراتنظیمی و تبیین ریشۀ فلسفی مفهوم پس...