واژگان هر ترکیب باید قرینه ها و تناسب های خاصّی برای هم نشینی داشته باشند تا توسّط شبکه های خیال به یکدیگر متّصل شوند؛ به همین دلیل، با وجود دیرینگی ارتباط برخی واژه ها در زبان و ادبیّات فارسی، در مواردی این پیوند به شکل گیری ترکیبی منجر نشده یا اگر هم ترکیبی شکل گرفته است، قرن ها به طول انجامیده است. در این تحقیق تلاش شده است، با مروری بر ارتباط دو واژه موج و گوهر در شعر فارسی، روند تاریخی شکل گیر...

گوهر ادیان توحید است و گوهر دیندارى عبودیت. نویسنده پس از تفکیک مفهومى دو واژه »گوهر« و »ذاتى« نخست به روشهاى کشف گوهر دین پرداخته و از سه احتمال نام مى‌برد یکى عقل، دیگر شهود و سوم خود آموزه‌هاى دین و سپس با  نقد دو روش نخست، شیوه سوم را مى‌پذیرد، آن گاه معیارهایى را براى کشف گوهر دین از آموزه‌ها مطرح مى‌کند مثل تحلیل متون دینى، بررسى زیر ساختهاى نظام آموزه‌ها، فرهنگ دینداران و رفتار دینداران....

یکی از متون کهن زبان فارسی دستنویسی از شرح منظومۀ خلافیات است که به شمارۀ 819 در مجموعۀ فیض الله افندی در کتابخانۀ ملّت (استانبول) نگهداری می شود. نسخه مورّخ 665ق و دارای 332 برگ است. اصل منظومۀ خلافیات از نجم الدّین ابوحفص عمر بن محمّد بن احمد نسفی (461 – 537ق) سرودۀ 504ق است و شرح فارسی این اثر را شخصی ناشناس در میانۀ سال های 504ق تا 665ق به قلم آورده است. مطابق فهارس و کتاب شناسی ها، این اثر کهن...

در دینکرد هفتم و گزیده‌های زادسپرم، داستان‌هایی افسانه‌وار از تولد زرتشت، پیامبر ایرانی، نقل شده است. در هر دو این داستان‌ها، نقش مهم و اساسی در پذیرش و انتقال فرّه پیامبری، بیش‌ از پدر، برعهدة مادر زرتشت است. پژوهش حاضر برای تحلیل این نقش، مبتنی بر این پیش‌فر‌ض‌ها است: در اندیشۀ ایرانی، خویشکاری هرکس معلول گوهر وجودی او است؛ همچنین در اندیشۀ پیش از زرتشتی ایران، عمل قهرمانی در شکست تاریکی و ران...

در دیباچه شاهنامه، این بیت: ز نام و نشان و گمان برتر است/ نگارنده برشده گوهر است، نهاده شده که مفسّرانِ شاهنامه از «برشده گوهر» در مصراع دوم، تعبیرهایی چون آسمان، انسان، آفریدگار و جان داشته اند. نوشتار پیش رو، با توجّه به این که باید اندیشه و باور فردوسی را در دو حوزه ایرانی و اسلامی سنجید، بر آن است که «برشده گوهر» را با در نظر گرفتنِ دیدگاه اسماعیلیان و همین طور باورهای موجود در فرهنگِ باستانیِ ای...