از شاهکارهای ارسطو کار وی در باب قیاس است. ارسطو پس از بیان نظام قیاس های مطلقه خود نظامی هم برای قیاس های موجهه ارائه کرده است. برخلاف قیاس های مطلقه ی او که مورد پذیرش بی چون و چرای منطقیون بود در مورد تحلیل ارسطو از قیاس های موجهه او همواره اختلاف نظر وجود داشته است. در میان مسلمین ابن سینا در خصوص قیاس های موجهه به تفصیل سخن گفته است. در این پایان نامه ضمن ترجمه و تفسیر تمام بخش های موجهات...

افضل الدین خونجی در عکس مستوی موجهات نوآوری های فراوانی دارد که منطق دانان بعدی در این زمینه همگی از او پیروی کرده اند. پی گیری این بحث در ارسطو، ابن سینا، فخر رازی و خونجی نشان می دهد که تغییرات تدریجی از ارسطو تا خونجی مانند طیفی است که دو سر آن هیچ همانندی ندارند و احکامی که ارسطو در عکس مستوی موجهات پذیرفته است، همگی مورد انکار خونجی قرار گرفته است. هرچند ادعاهای خونجی در عکس قضایای خارجیه ...

در کتاب های منطق اسلامیِ دورۀ معاصر، «نقض موضوع» را قاعده ای برشمرده اند که بر پایۀ آن می توان از یک گزارۀ کلّیِ صادق، گزارۀ صادق دیگری را به دست آورد که موضوع اش نقیض موضوع گزارۀ نخستین باشد و کمّ و کیف اش نیز دگرگون شده باشد. بنابراین، با کاربست این قاعده بر موجَبی کلّی مانند «هر الف ب است» سالبی جزئی همچون «برخی از نه ـ الف ب نیست» به دست می آید. در این جستار، امّا، نمایان خواهد شد که همواره چنین ن...

«دو چیز مساوی با یک چیز، خود با هم مساوی‌اند»؛ این جملة معروف از دوران یونان باستان و شاید پیش از آن به‌مثابة اصلی بدیهی، در میان عام و خاص پذیرفته شده است. با ورود منطق به حوزة اسلامی، ابن ‌‌سینا و پس از او اغلب منطق‌دانان مسلمان می‌کوشند تا آن را به مدد قیاس ارسطویی و یا روش‌های دیگر اثبات کنند، که به‌ نظر می‌آید کوشش آن‌ها چندان ثمری نداشته است و مورد نقد و ایراد است. بحث پیرامون این قیاس و ...

عموم مجموعی و عموم استغراقی و عموم بدلی سه ‌نوع از انواع عموم‌اند که اصولیان در مبحث عام و خاص و مبحث مطلق و مقید به ‌آن می‌پردازند و برای آن، چه در فقه و چه در اصول، کاربردهای فراوانی یافته‌اند و مثال‌های گوناگونی ذکر کرده‌اند. در این مقاله، برخی از این کاربردها و مثال‌ها را به زبان منطق جدید صورت‌بندی کرده‌ایم و پیچیدگی‌های بعضی از آن‌ها را نشان داده‌ایم. برای این کار، ترکیب سور با ادات سلب و...

بنا بر نظریه نسبیت عام‏، آهنگ کار کردن ساعت ها به پتانسیل گرانشی بستگی دارد‏، که به آن اصطلاحا انتقال به سرخ گرانشی می گویند. این پدیده بستگی تنگاتنگی با اصل هم ارزی دارد‏، که به تعبیری مبنای نظریه نسبیت عام است. در مقیاس ماکروسکوپیک آزمایش های متعددی برای تحقیق تجربی این پدیده وجود دارد. تحقیق تجربی نسبیت عام و پدیده انتقال به سرخ گرانشی در ابعاد میکروسکوپیک و قابل اعمال در آزمایشگاه مسئله جال...