دیدگاه حکیم سهروردی در باب مقولات حائز اهمیت است و یکی از نوآوری‌های او در مقام مخالفت با برخی نظرات فیلسوفان مشّائی، آراء خاص وی در مبحث مقولات می‌باشد. شیخ اشراق در آثاری که به سبک مشّائی نگاشته، مقولات عشر ارسطویی را در پنج مقوله منحصر نموده است، بدین ترتیب که ضمن پذیرش جوهر، کم و کیف؛ پنج مفهوم أین، متی، وضع، جده و اضافه را تحت مقولۀ «نسبت» و دو مفهوم أن‌یفعل و أن‌ینفعل را تحت مقولۀ «حرکت» می...

تبدیل از فرایندهای واژه سازی است که طبقه ی واژگانی واژه های موجود در واژگان را تغییر می دهد بدون اینکه تغییری در صورت واژه ایجاد کند (والرا، 2006: 172). این فرایند در زبان فارسی فرایندی زایاست و مصادیق فراوانیی از این فرایند در زبان فارسی دیده می شود (طباطبایی، 1385). با بررسی داده های مستخرج از پایگاه پیکره زبان فارسی (بیجن خان و همکاران، 2011)، این فرایند در تبدیل مقولات زیر در زبان فارسی شنا...

یکی از مهم ترین موضوعات پیچیده و بحث بر انگیز شناخت شناسی، چه در فلسفة اسلامی و چه در فلسفة غرب، مسئلة کیفیت ارتباط ذهن و عین با یک دیگر و به عبارتی چگونگی انطباق صور ذهنی با صور عینی و مادی است. این مشکل موجب نابه سامانی و تشویش اندیشة فلاسفه در تبیین مطابقت شناخت با عالم خارج شده است. در این مقاله سعی شده است تا بر این اساس دیدگاه ملاصدرا و کانت مورد مداقه و مقایسه قرار گیرد و راه کارهای هریک...

ارسطو در مواردی موضوع فلسفه اولی را موجود نامتحرّک یا خدا دانسته و در موارد متعدّد دیگر موضوع آن را موجود بما هو موجود شمرده است. آیا این دو موضع، دو باور ارسطوئی اصیل بوده و با هم قابل جمع اند یا باید دو موضع متناقض تلقّی گردند که ارسطو از اوّلی به دومی عدول کرده است؟ ثمره فرض عدول به موضع دوم این است که خدا را نمی توان «وجود» خواند و، در نتیجه، مابعدالطبیعه و الاهیّات دو دانش مستقل می شوند؛ درحالی...

امروزه تحلیل گفتمان سبک جدیدی از مطالعات گفتمانی است. در تحلیل گفتمان، جمله‏ ها و عبارت‏ها به تنهایی پاسخگوی تحلیل‏های تحلیل‏گران گفتمان نیستند. یعنی علاوه بر صورت و ساخت زبان، عوامل دیگری همچون عوامل اجتماعی، فرهنگی و سیاسی نیز در بررسی متون دخیل هستند. تحلیل گفتمان انتقادی، یکی از روش‏های تحلیل گفتمان و شیوه‏ای نو در بررسی مسائل اجتماعی است که با تمرکز بر متون و ساختار‏های فراتر از جمله، سعی ...

ظاهرگرایی و عقل گرایی به عنوان دو جریان تاثیرگذار در آرا و افکار فرهنگی و اجتماعی در تاریخ تفکر اسلامی مطرح است. تعلیم و تربیت نیز به عنوان یکی از مقولات فرهنگی از این جریان های فکری متاثراست. سؤالی که مطرح است این است که آیا جریان ظاهرگرای اسلامی توانایی ارائه یک نظریه تربیتی تمام عیار را برای تربیت دینی دارا است. برای پاسخ دادن به این سؤال، در این مقاله به بررسی تاثیرجریان ظاهرگرای اسلامی در ...

هدف ازتحقیق حاضر ارزیابی نظریه‏ی خودآیینی هنر است. در این تحقیق از روش اسنادی یا کتابخانه‏ای برای جمع‏آوری اطلاعات استفاده شده است. با توجه به بعد نظری و کیفی پژوهش حاضر، جامعه آماری و روش نمونه گیری براساس روش کمی نبوده بلکه گزیده‏ای از دیدگاههای ارائه شده در باب هنر در خلال دو قرن ماقبل است. در این پژوهش ابتدا تعریف مفهومی هنر و نظریه‏های مربوط به زیبایی ارائه شده است سپس به بررسی منشأ هنر و ...

این مقاله در پی یافتن وجوه تمایز قضایای ترکیبی ماتقدم (که مقولات فاهمه در حکم بدان‌ها ضروری هستند) از صرف تداعی صور نفسانی است. با تحلیل منطقی قضایای حاوی مقولات کانت، نشان می‌دهیم که مقولات وجهه نظر کیفیت و کمیت (به استثنای مقوله تمامیت) مفهومی‌ذهنی که به تجربه در نمی‌آید، در بر ندارند و تنها معرف ساختارهای منطقی هستند - که تجربه‌گرایان نیز بر آن اذعان دارند - نه شروط ضروری حکم. مقولات وجهه نظ...

ادبیات فولکلور دارای پیشینه و گستردگی بیشتری نسبت به ادبیات رسمی است ، از اینرو ارتباط عمیق تر و گسترده تری با لایه های مختلف اجتماعی دارد.این گونه از ادبیات که شکل گیری آن در سنت شفاهی صورت می گیرد دارای گونه های چندی است که ضرب المثل یکی از آنهاست.این پژوهش با تمرکز بر روی ضرب المثل ها به عنوان نوعی گفتمان ، به بررسی امر اخلاقی موجود در آنها می پردازد.در این پژوهش امر اخلاقی به عنوان برساخته ...

یکی از مباحث مهم تفسیر، بررسی لغوی واژگان قرآن کریم می¬باشد.فهم صحیح قرآن به فهم واژگان آن وابسته است.بدیهی است بخشی از الفاظ قرآن بصورت مزید استعمال شده¬اند به طوری که تنها در سوره های اخلاص،فلق و کافرون واژه ای از ابواب مزید، موجود نیست بنابراین بررسی معانی ابواب مزید برای پی بردن به مراد خداوند متعال،ضروری است وغفلت از آن می¬تواند مفسر را به زحمت بیندازد. از طرفی همه¬ی واژه های مزید،دارای م...