گفتمان از دیدگاه زبانشناختی به کنشی فردی اطلاق می‌گردد که نتیجۀ استعمال زبان است. چنین کنشی که تجارب بیرونی و زیستۀ گفته پرداز را به همراه کنکاشِ درون زبان به حوزۀ گفتمان منتقل می‌کند ما را با ویژگی‌های متفاوت و متنوعی مواجه می‌سازد که این تحقیق فقط بخشی از آن را برجسته می‌سازد. از میان کارکردهای مختلف گفتمان سه ویژگی مقاومتی، ممارستی و مماشاتی وجوهی هستند که مبنای شکل گیری بسیاری از گفتمان‌ها ب...

چکیده یکی از مهمترین مباحثی که خصوصًا در قرن بیستم، توجه جدی به آن مبذول شده ؛ مبحث روایت است. روایت در معنای عام آن گذر از وضعیتی اولیه به وضعیتی ثانویه است که این بر مبنای کنش کنشگران صورت می-گیرد. مکتب نشانه معناشناسی پاریس که مهترین نظریه پرداز آن آلژیرداس ژولین گرمس است، به بررسی شرایط تولید و دریافت معنا در نظام های گفتمانی روایی می پردازد. نظام های گفتمانی یا مبتنی بر کنش هستند که نظام ه...

این پژوهش از نظریات ارنستو لاکلا و شانتال موفه نظریه پردازان حوزه تحلیل گفتمان به منظور تحلیل متون نمایشی استفاده می کند. ابتدا مفاهیم بنیادی نظریه گفتمان ریشه یابی و توضیح داده شده و سپس با بهره بردن از این مفاهیم ازجمله مفصل بندی، دال سیال و... به تحلیل و بررسی انواع گفتمان های موجود در نظم گفتمانی متن دو نمایشنامه «مرگ یزدگرد» و «سهراب کشی» نوشته بهرام بیضایی، پرداخته می شود. تحلیل دو نمایش...

پس از حدود نیم قرن از مطرح‏شدن رهیافت گفتمانی در حوزه علوم اجتماعی و سه دهه بهره‏گیری از این رهیافت در پژوهش‏های سیاسی در ایران، انجام پژوهشی در مورد این پژوهش‏ها ضروری به نظر می‏رسد. بر این اساس، در این مقاله این سؤال مطرح شده که پژوهش‏های مبتنی بر رهیافت گفتمانی در ایران دارای چه گرایش‏هایی در سطح نظری و مضمونی بوده و دچار چه کاستی‏ها و چالش‏هایی هستند؟ در پاسخ به این پرسش تلاش شده تا با فرات...

نشانه- معنا شناسی یکی از ابزارهای علمی تحلیل نظام های گفتمانی است که سازکارهای شکل گیری و تولید معنا را در متون بررسی و مطالعه می کند. در نشانه- معناشناسی با عبور از نشانه شناسی ساخت گرای محض به نشانه شناسی پدیدار شناسی و نشان دادن مسیر حرکت نشانه ها به نشانه های استعلایی، عوامل معرفت شناسانة آثار فرصت بروز و ظهور بیشتری می یابد. شعر «عقاب» از پرویز ناتل خانلری و «آرش کمان گیر» از سیاوش کسرایی،...

گریماس، معناشناس فرانسوی، کوشیده است الگویی منسجم جهت مطالعه روایت ارائه نماید. بر اساس آنچه از نظر وی و نشانه­معناشناسی نوین دریافت می­شود، شناخت متون ادبی دیگر مبتنی بر تحلیل مکانیکی و شناخت فرستنده و گیرنده نیست. بلکه مهم شناخت سیر تولید متن تا انتقال و دریافت است که شامل عناصر کنشی و شَوِشی و رخدادی می شود.   این مقاله به بررسی شرایط تولید و دریافت معنا در نظام گفتمانی روایی داستان «وما تشاؤو...

دیدگاه گفتمانی با رویکرد نشانه- معناشناختی معتقد است که تولیدات زبانی تابع فرآیندی پیچیده هستند که عوامل نشانه- معنایی بسیاری در آن دخیل می باشند. در چنین دیدگاهی، بر خلاف روش های مطالعه ساختگرایی که تولیدات زبانی را ابژه هایی بیرونی و مستقل از تولید کننده آن می دانستند، آنچه که دارای اهمیت است نوعی حضور و موضع گفتمانی است که پویا و دینامیک بودن آن همواره ما را با نوعی جهت گیری گفتمانی، بسط روا...

در این مقاله، دو ویژگی متنی انسجام و پیوستگی در نظریه های مطرح گفتمانی بررسی و بر اساس نتایج آن چارچوبی تلفیقی برای ارزیابی خوانش پذیری در سطح گفتمان ارائه شده است. پژوهش حاضر به دنبال پاسخگویی به این پرسش است که نظریه های مختلف گفتمانی هر یک به چه میزانی به مشخصه های متنی انسجام و پیوستگی پرداخته اند و کدام نظریه ها می توانند سازوکارهای عملیاتی ساده و مناسبی را برای ارزیابی خوانش پذیری در سطح ...

چکیده فرش نظامی گفتمانی است که در درون آن معنا همواره پویا، سیال، چند بُعدی، تکرار شونده و متکثر است. فرش چهارمحال و بختیاری در نظام فرش بافی ایران از جایگاه قابل توجهی برخوردار است و نقوش آن برگرفته از بافت فرهنگی این منطقه است و معانی متعددی را با خود به همراه دارند. نقش پرنده در فرش بافی منطقه ی چهارمحال و بختیاری نیز عاملی گفتمانی است که معنایی ایستا ندارد بلکه گفتمانی را در فرش این منطقه ش...