بحث ولایت، با سرنوشت بشر و شوون روحی و اجتماعی وی پیوند خورده و نقش بارزی در شکوفایی شخصیت انسان و رسیدن او به قرب و لقاء پروردگار دارد. این تحقیق به دنبال کشف مفهوم ولایت در تفاسیر متصوفه می باشد، و در سه فصل سامان یافته است: در فصل اول به بررسی چیستیِ ولایت از دیدگاه مفسران متصوفه پرداخته شده که حاصل برداشت آنان از این مفهوم، تعمیم ولایت و عمومیت بخشیدن به آن، است. به دیگر سخن؛ به اعتقاد صوفیه...

چکیده علامه سید محمد حسین فضل الله از جمله مفسران معاصر محسوب می­شود که با هدف ارائه‌ اصول کلی حاکم بر نظام اجتماعی اسلام، با شیوه­ای تحلیلی و اجتهادی، آیات قرآنی را پردازش نموده است. این مقاله به بررسی موضوع «شورا» به عنوان یکی از ظرفیت­های نظام اجتماعی قرآنی از منظر علامه فضل الله پرداخته است. مهمترین یافته­های این مطالعه از رهگذر استخراج  جایگاه، کارکرد و مختصات شورا در اندیشه علامه فضل ا...

آیه «ما فَرَّطْنا فِی الْکِتابِ مِنْ شَیْ‏ءٍ» یکی از آیات مورد اختلاف در میان مفسران و متکلمان است که یکی از عوامل آن، اختلاف در معناشناسی واژه «الکتاب» است. مفسران این واژه را به معانی مختلفی تفسیر نموده‌اند. در این بین، در اکثر تفاسیر، «الکتاب» به قرآن و لوح محفوظ تفسیر شده است به گونه‌ای که تعدادی از مفسران در تعبیر از رأی اکثریت، به خطا رفته‌اند؛ عده‌ای بر این باورند که اکثر مفسران مراد از «الکتاب» را ق...

این نوشتار به بررسی وجود «ده‌فرمان» در قرآن می‌پردازد. نویسنده نخست به دیدگاه‌ مفسران سنی پرداخته و به این نتیجه رسیده است که بیشتر مفسران اهل سنت بر این باورند که «الواح» که قرآن از نزول آن بر حضرت موسی7یاد می‌کند، الواح یک آیین‌نامه حقوقی مرتبط با قوانین شریعت یهود است. سپس به دیدگاه مفسران نخستین شیعه پرداخته و بدین باور رسیده است که مفسران نخستین شیعه با تمسک به دو واژه «موعظه» و «تفصیل» که...

آیه تطهیر یکی از پرمناقشه‌ترین آیات قرآن بین مفسران فریقین پیرامون مسئله عصمت اهل‌بیت^ است. مفسران شیعه «اهل‌البیت» را مختص خمسه طیبه^ می‌دانند و در مقابل، برخی از مفسران اهل سنت «اهل‌البیت» را مختص زنان پیامبر، برخی دیگر شامل زنان پیامبر و خمسه طیبه و برخی دیگر آن را اعمّ‌ از خویشان و اقوام پیامبر و ... می‌دانند. در این بین یکی از ادلّه مفسران شیعه بر این ادعا، «تغییر ضمیر» از جمع مؤنث به جمع مذ...

سیطر? گفتمان مارکسیسم به مثابه یک مکتب مبارز و پیش رو، در فضای فکری و روشنفکری دهه های چهل و پنجاه جهان اسلام و ایران، پرسش ها و مباحثی را برانگیخت و گفتمان دینی و سنتی موجود را به چالش کشید. جامعه و تاریخ یکی از محورهای اساسی اندیش? مارکسیسم بود که متفکّران مسلمانی را که نسبت به فضای فکری روز آشنا و اندیشه مند بودند، برانگیخت تا به پرسش ها و مباحث مذکور پرداخته و با رجوع به منابع دینی پاسخ ها و...

مفسران اهل­ سنت درباره مصداق آیه 43 سوره رعد، دیدگاههای مختلفی را بیان کرده­ اند، اما یک دیدگاه میان آنان و مفسران شیعه مشترک است. در این آیه خداوند به پیامبرش دستور می دهد: به کسانی که منکر نبوت تو هستند، بگو: خدا و کسی که علم کتاب نزد او است، میان من و شما گواه است. این مفسران مراد از اسم موصول در این آیه یعنی «وَ مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْکِتَاب» را امیرالمؤمنین علی(ع) می­ دانند که در شناخت حقانیت قرآن و ب...

تعامل میان‌رشته‌ای قرآن و تاریخ از پیشینه‌ای طولانی برخوردار است. همواره مفسران در تبیین بخش‌هایی از قرآن بر خود لازم می‌دانسته‌اند که از تاریخ استفاده نمایند. با گذشت زمان روش‌هایی که مورخان استفاده می‌نمودند پیچیده‌تر شد و توانایی بالاتری را در حل مسائل خود به دست آوردند اما مفسران همسوی با این پیشرفت‌ها حرکت ننمودند؛ به همین خاطر در حوزه روش‌های تاریخی به کارگرفته شده ایشان آسیب‌های فراوانی ...