زمینه ها و تغییرات اجتماعی نقش مهمی در شکل دادن به آثار هنری وابسته به حکومت هر دوره دارند. مسأله اصلی در رساله حاضر این است که با تغییرات قدرت در طول تاریخ هنر دوره ساسانی، آثار هنری دستخوش چه تغییرات و یا حتی عدم تغییراتی شده اند. از اینرو پژوهش حاضر، با هدف تبیین رابطه میان آثار تصویری ساسانی و تغییر گفتمان های به وجود آمده در این دوران سعی دارد جایگاه رسانه تصویری در بازتاب و انتقال این مفا...

بنابر مستندات موجود، معماران در گذشته، علاوه بر دانش معماری، واقف به احکام نجوم نیز بوده اند؛ و در طرح ریزی بناها و شهرهای باستانی، غالباً با منجّمین همکاری داشته اند. نمونه های متنوعی از ملاحظات خورشیدی، هنگام ساختِ آتشکده ها، کاخ ها و شهرهای مدوّر در عهد ساسانی گزارش شده است؛ بدین صورت که امکان تشخیص زمان تغییر فصول در آن ها فراهم می آمده است. فقدان آگاهی های لازم برای تشخیص خصیصه های نجومیِ ابنیه...

بافت تاریخی شهر فهرج که از ارزشمندترین نمونه های معماری کویری ایران است و جایگاه نخستین مسجد ایرانی و تنها مسجد با معماری ساسانی، سالهاست که از بافت پیرامونی خود دور افتاده و دچار فرسودگی های رنج آوری گشته است. این پایان نامه با توجه به مبانی نظری مداخله و طراحی در بافت های تاریخی و بناهای ارزشمند کهن، شناخت و تحلیل شهر فهرج و هسته مرکزی آن ونیز مسجد جامع کهن آن، راهبردهایی را در جهت سازماندهی ...

هدف پژوهش حاضر مطالعه و بررسی چهار شهر شیروان، سیمره، جولیان و چوی زر در استان ایلام می باشد. استان ایلام واقع در جنوب غرب ایران، باتوجه به برخورداری از امکانات و مواهب زیست محیطی از گذشته های دور، بستر مناسبی برای ایجاد هسته های تمدنی محسوب می شده است. شکوفایی این منطقه بویژه از دوره ساسانی آغاز گشته و طی این دوره بر اثر افزایش جمعیت، آثار و شهرهای زیادی احداث شده است. از جمله مهمترین محوطه ها...

محوطۀ باستانی ویگل و هراسکان در پی انجام چند بازدید مقدماتی نگارنده در سال 1385، با توجه به وجود داده های فراوان دوره های تاریخی و اسلامی و اهمیت محوطه و در پی برنامه ریزی پژوهشی در پاییز 1386، مورد انجام یک برنامۀ بررسی سیستماتیک باستان شناسی قرار گرفت. در این برنامه، یک محدودۀ 120 هکتاری که شامل دو شهر به مرکزیت دو قلعه است، مورد شناسایی قرار گرفت که با عنوان های شهر غربی و شهر شرقی نام گذاری...

بیان مسئله: قلعۀ ایرج یکی از محوطه‌های دورة ساسانی ایران در دشت تهران است. این محوطه با باروی مربع-مستطیلی به ابعاد ۱۴۷۰×۱۳۰۰ متر محدود شده است. تا کنون در مطالعات میدانی هیچ‌گونه بقایای آثار گستردة معماری از فضای درون محوطه یافت نشده است. از این رو نوشتار حاضر در وهلۀ اول تلاش می‌کند به این پرسش پاسخ دهد که «۱. ساکنان این محوطه، با قریب به ۱۹۰ هکتار وسعت، در کدام بخش از محوطه سکونت داشته‌اند؟»...

بیستون در 33 کیلومتری شرق کرمانشاه، در کنار جاده قدیمی کاروان رو از جلگه بین النهرین به سوی اکباتان واقع شده است، این محوطه از دوران پارینه سنگی تا کنون مسکونی بوده و آثار با ارزشی از ادوار مختلف تاریخی را در خود نهفته است. بنای ساسانی- ایلخانی از آثار مهم محوطه تاریخی بیستون می باشد که به دوره ساسانی نسبت داده شده و به مرور ویران گشته و پس از اسلام در دوره ایلخانی بنائی بر روی بخش شرقی آن ساخ...

پلان بنای چارقاپی در حاشیه شمال شرقی شهر قصرشیرین، از نوع چهارتاقی است ولی اختلافاتی با دیگر نمونه های شناخته شده دارد. مهمترین این تفاوت ها، وجود واحدهای ساختمانی در جانب شرقی بنای چهارتاق چارقاپی است. تعدای از مورخین در مورد بناهای شهر قصرشیرین (عمارت خسرو، چار قاپی) اشاراتی داشته اند. این بنا مورد توجه بسیاری از محققین قرار گرفته و آنرا به عنوان بنایی از اواخر دوره ساسانی معرفی نموده اند. اک...

یکی از منابع مهم شناخت تاریخ هر دوره، مهرها و اثر مهرهای برجای مانده از آن دوره است و این نکته مخصوصاً درباره دوره ساسانی که آثار مکتوب اندکی از آن به ما رسیده است، صدق می کند. پیشرفت هنر مهرسازی در دوره ساسانیان نشانگر اهمیت مهر و کاربردهای مختلف آن بویژه در مکاتبات و مراسلات اداری و تجاری است. تعداد فراوان و کیفیت های متفاوت مهرها در شاهنشاهی ساسانی بیانگر این نکته است که اشخاص بسیار و مقام ها...