صورتگرایی یکی از رویکردهای جدید نقد ادبی است که در اوایل قرن بیستم میلادی در روسیه شکل گرفت. سپس به چک و آمریکا انتقال یافت. شکل، فرم و صورت اثر ادبی، هدف اصلی این نقد است. پیش از پیدایش صورتگرایی، هر آنچه در ادبیات و نقد ادبی رواج داشت، نویسنده محور و معطوف به شرایط تاریخی و اجتماعی وی بود. پس از ظهور این مکتب، نویسنده محوری کنار گذاشته شد و متن محوری معیار نقد و تحلیل آثار ادبی قرار گرفت. با ...

این پایان نامه پژوهشی است درباره رابطه روح و جسم در آثار مولانا و عطار نیشابوری. از آن جایی که موضوع روح و حقیقت آن و رابطه آن با بدن یکی از موضوعات مهم انسان شناسی عرفانی بوده و اینکه این بحث به صورت گسترده در آثار این دو عارف بزرگ مطرح شده است. در این پایان نامه فصل اول تحت عنوان مبادی تحقیق و فصل دوم آن تحت عنوان روح و نفس در متون عرفانی که در آن نظر عرفا، فلاسفه و برخی از آیات قرآن کریم مور...

روایت در همۀ داستان های ادب فارسی حضور دارد؛ از این رو، مطالعه و بررسی آثار داستانی از منظر شکل خاص روایی آن ها، ارزش ها و هنرهای نهفته در این آثار را بهتر نمایان می سازد و براساس آن می توان توانمندی های داستان پرداز را در شکل دهی به نظام روایی اثر در راستای محتوای آن سنجید. مصیبت نامه آخرین مثنوی از مثنوی های سه گانه ی داستانی عطّار است. روایت لحظه های سلوک سالک فکرت در این مثنوی با داشتن شگرده...

در این مقاله، غزلی نویافته منسوب به عطّار نیشابوری معرفی می شود. در کتاب اورادالاحباب و فصوص-الآداب، برای بیان معنی «خرابات» به این غزل استشهاد شده است. ابوالمفاخر یحیی باخرزی، مؤلّف این کتاب، به طور صریح بیان داشته که این شعر از عطار نیشابوری است. علاوه بر این تصریح، قراین زبانی و نبودن در اقدم نسخ دیوان عراقی نیز مؤیّد صحّت این انتساب است. در این میان، نکته حائز اهمیت این است که این غزل با اختلاف...

شاهکار عطار در خلق منطق الطیر توأم با تبیین مراحل هفت گانه طریقت موسوم به هفت وادی عرفان است.به این سیر تکاملی هفت مرحله ای، در آیین هایی همچون میترائیسم که قرن ها قبل از منطق الطیر پیروان زیادی داشته، اشاره شده است. این پژوهش در پی آن است تا جنبه های مشترک میان این دو فرایند هفت گانه را با مقایسه اندیشه های مستتر در اشعار عطار نیشابوری در منطق الطیر و بررسی رسوم و آیین های تشرف به میترائیسم، ب...

«خرقه پوشی» از جمله آیین ها و رسوم رایج تصوف است که گاه آدابی دیگر همچون «خرقه‏ انداختن» یا «تخریق خرقه»، «خرقه از سر به‏درآوردن» و «خرقه از سر برکشیدن» را به همراه داشته است؛ «تخریق خرقه» بیشتر به هنگام وجد به‏ویژه در مراسم سماع صوفیانه رخ می داده است؛ «خرقه از سر به‏درآوردن» گاه از سر وجد بوده است و گاه برای زدودن کدورت میان دو صوفی، و «خرقه از سر برکشیدن» برای تنبیه صوفی خاطی در خانقاه‏ها را...

اندیشه وحدت وجود یکی از اندیشه های غالب در عرفان است. عطار نیشابوری نیز به عنوان یکی از نمایندگان عرفان اسلامی، طبیعتاً از اندیشه وحدت وجود متاثر بوده است. بسیاری از تصاویری که عطار نیشابوری از خداوند و رابطه او با انسان و طبیعت عرضه کرده در چارچوب اندیشه وحدت وجود جای می‌گیرد. این مقاله در پی آن است تا پر بسامدترینِ این تصاویر را در آثار منظوم عطار بررسی و تحلیل کند. همچنین از آنجا که از اندیشه ...

عطّار، شاعر و عارف بزرگ قرن ششم، صاحب چند مثنوی ارزشمند عرفانی است. او منظومه هایش رابرای خواص نسروده و به هنر نیاراسته، بلکه داستانهایش را به رمز و هدفی آراسته است که وی را در ردیف شاعران سمبولیست قرار می دهد. شاعر عارف رمزی را در پایه و اصل داستانهایش نهاده واز بازیگران صحنه ها به عنوان رمز و نماد بهره برده است که حالات و حرکاتش بیانگر اصل و رمز اوست. این نوشته به اختصار در پی بررسی جنبه های ر...

رباعی که اکثر پژوهندگان آن را قالبی کاملاً ایرانی دانسته اند، یکی از قالب های کوتاه شعری است، با مجالی اندک اما محمل اندیشه های بزرگ؛ به عبارت دیگر ایجاز کلام و در عین حال تراکم تصاویر و معانی، از ویژگی های ذاتی این قالب شعری است. در بیشتر کتب ادبی و تاریخی و نسخه های خطی و جنگ های شعری قدیم نظیر رساله التنبیه ،تاریخ جهانگشای جوینی،کلیله و دمنه ، مرزبان نامه ،سندباد نامه ،چهار مقاله نظامی عروضی،...

منازل و مقامات از جمله موضوعاتی است که در عرفان اسلامی از جایگاه ویژه ای برخوردار است. در بیشتر آثار عرفا، این موضوع در بابی مستقل و یا به طور ضمنی مورد بحث قرار گرفته است. برخی از ایشان راه رسیدن به وصال حق و کمال انسانی را عبور از این منازل می دانند. سابقه این روش به مکاتب عرفانی قبل از اسلام باز می گردد، چرا که حرکت منزل به منزل پیش از آن در مکاتب عرفانی هند و چین وجود داشته است. عرفا در مع...