یکی از رخدادهای مهم در سده­ی هفتم هجری (سیزده میلادی)، برپایی حکومت ایلخانی در چارچوب مرزهای سیاسی ایران است. تهاجم مغولان به سرزمین­های ماوراءالنهر، ایران و پیشروی به سوی غرب به عنوان بزرگترین حادثه­ی تاریخی قرن هفتم هجری تأثیرات شگرف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی از خود بر جای نهاد که طی سالیان بعد باعث تحوّلات تاریخی مهمّی در منطقه گردید. مقاله حاضر با بهره گیری از شیوه­ی پژوهش تاریخی درصدد...

چکیده: پس از آن‌که حکومت هخامنشی به دستان داریوش سپرده شد، مدعیان حکومت در گوشه و کنار مرزهای هخامنشی سربه شورش نهاده و داریوش را با مشکلات عدیده‌ای روبرو ساختند. دو سال اول حکومت داریوش به برقراری نظم و امنیت و دفع آشوب در سراسر مرزها گذشت. پس از پیروزی‌های ۵۲۱-۵۲۲ ق.م. داریوش تصمیم گرفت شرح جلوس خود برتخت سلطنت و فتوحات خود را ثبت کند. او به این منظور صخره بیستون را بر‌گزید. دشت کرمانشاه در پ...

تاریخ انگاره، در زمرۀ روش‌های جدیدی است که با رویکردی تاریخی، یک مفهوم و انگارۀ مشخص را بررسی و مهم‌ترین تغییراتِ مؤلفه‌ای در آن را شناسایی می‌کند و درنهایت نیز توسعه، تضییق، یا تغییرات اساسی‌ای که در طول تاریخ برای آن مفهوم ایجاد شده است را نشان می‌دهد. نگاهی تاریخی به مهم‌ترین تعریف‌ها در مورد میان‌رشتگی و گونه‌های مختلف آن نشان می‌دهد که میان‌‌رشتگی، ابتدا بیشتر مفهومی آرمانی و مربوط به دستیا...

اشکانیان به عنوان احیاگران حکومت ایرانیان، پس از دفع سلطة بیگانگان، خوی و خصیصة ایرانی خود را نمایان ساخته و با سیاست‌هایی که در راستای کشورداری پیش گرفتند، بر پیوند خود با فرهنگ و جامعة متمدن ایرانی وضوح بخشیدند. بدین‌سان محوریت این پژوهش بر آن مبناست که: این دولت ایرانی در حفظ قلمرو و حراست از مرزهای کشور چه راهکاری را در پیش گرفته و چه شواهدی از تلاش آنان در این عرصه موجود است؟ همچنین با توج...

بررسی ابعاد مختلف ملی‌گراییِ بلوچ پاکستان و تأثیر آنان بر قومِ بلوچِ ساکن در استان سیستان و بلوچستان موضوع این نوشتار است. اهمیت این مسئله در آن است که از یک‌سو مناطق مرزی ایران هماره آبستن تحولات ژرف فکری، دینی، قومیتی و بعضاً امنیتی بوده و از دیگرسو، در مرزهای شرقی و جنوبشرقی ایران، کشور پاکستان قرار گرفته که در آن، جریانات عمیق بنیادگرا و ملاحظات قومیتی و آموزه­های متعارض ایدئولوژیک مطرح هستند. ...

اهمیت خلیج فارس  به علت وجود ذخایر نفت و گاز آن است. بهره برداری از میادین نفت و گاز مشترک، مستلزم افراز مرزهای دریایی است. در این راستا مرزهای دریایی ایران با عربستان، بحرین، قطر، عمان و امارات عربی متحده (دبی) افراز گردیده و سهم هر یک از میادین مشترک مشخص گردیده است. موضوعی که کمتر مورد توجه قرار گرفته و تأکید این مقاله بر آن است امتیازات ویژه ای است که ایران هنگام افراز مرزهای دریایی خود به ...

کشور ایران با همسایه غربی خود عراق، از دالامپرداغ تا بندر فاو به طول 1336 کیلومتر، به خط مستقیم، دارای مرز مشترک است. مرزهای ایران چه در آب و چه در خشکی عمدتاً  به شکلی است که از نظر نظامی به نفع ایران و به ضرر عراق است. استان کرمانشاه ناحیه ای کوهستانی است که بین فلات ایران و جلگه بین النهرین واقع شده است و سراسر آن را قله ها و ارتفاعات زاگرس پوشانده است. ارتفاعات مناطق مرزی استان کرمانشاه، مسل...

نظم ژئوپلیتیکی جهان اسلام که مبتنی بر وحدت و یگانگی امت اسلامی است، به طور اصولی متفاوت با نظم جغرافیایی موجود است و بر اساس نظم سنتی وستفالیایی بنا شده است. به نظر می رسد ناسازگاری اصولی نظم عقیدتی اسلام با نظم وستفالیایی در ابعاد زیر قابل بررسی است: - اسلام به مرزهای عقیدتی و نادیده انگاشتن اصل انشعاب ملی و نفی دولت ملی تأکید می ورزد؛ - اختلاف در منشأ قوانین سامان بخش و تنظیم کننده مناسبات ...

نظم سیاسی موجود در جهان، برگرفته از عهدنامۀ وستفالیایی و بر مبنای واحدهای مجزای دولت- ملت بنا نهاده شده است. اما از دیدگاه جهان شمول، کلان نگر و انسان محور اسلام، مرزهای ایمان و عقیده به جای ملیت و سرزمینْ در ترسیم خطوط جدا کنندۀ بخش های مختلف جامعۀ بشری مبنا بوده و دارای اصالت است. نظم مورد نظر جهان اسلام در واقع مبین تصویری فراملی از یگانگی امت اسلامی و فراتر از آن همبستگی نوع بشر در سایۀ مبان...

پژوهش حاضر به بررسی یکی از مسایل عمده تاریخ آذربایجان یعنی حدود جغرافیای آن اختصاصا یافته است. اگرچه این رساله اولین اثر نوشته شده در این زمینه نبوده و آثار چندی در داخل و خارج به این موضوع حصر شده است ، اما آثار نوشته شده در ایران سه ضعف عمده دارند : اولا بیشتر با دیدگاه جانبدارانه و سطحی نوشته شده اند. ثانیا در روش و اصول فرسنگ ها دور از متدها و اصول تحقیقات جغرافیای تاریخی می باشند. ثالثا ای...