سید جمال الدین حسینی اسدآبادی‘فقیه‘فیلسوف‘عارف و متفکر بزرگ اسلامی‘فصلی تازه در روش مبارزه با مستبدان و استعمارگران آغاز نمود و پایه های محکم و استوار وحدت امت اسلامی را بنا نهاد. انقلاب آزادیخواهان و مسلمانان شبه قاره هندوستان و ایجاد کشور اسلامی مستقل پاکستان یکی از انقلاب هایی است که از روحیه عرفانی‘حماسی و آزادیخواهی سید جمال بی بهره نبوده است . علامه اقبال لاهوری در سخنرانی ها و نوشته های...

مسأله انتظار بشر از دین، از دیر باز مورد توجه جوامع علمی بوده است. برخی، دین را امری خودی و مشتمل بر اعمال عبادی و اخلاقی می‏دانند؛ عده‏ای دیگر معتقدند حوزه نفوذ دین، اجتماع و سیاست را نیز شامل می‏شود. بنابراین نسبت دنیا و دین، بنابر تعبیری عرفانی، همان ظاهر و باطن است. مقاله حاضر، به بررسی موضوع فوق با توجه به اشعار اقبال لاهوری می‏پردازد.

مقایسه «ابرمرد» نیچه و «انسان کامل» اقبال لاهوری موضوع این نوشتار است تا وجوه افتراق و اشتراک آنها هویدا شود. هر دو فیلسوف رویکردی نو و بدیع به «انسان آرمانی» دارند . ابرمرد نیچه برای نخستین بار بوسیلة خود او بیان شده است. انسان کامل تعبیری است که در سپهر اندیشة اسلامی، نخستین بار توسط محی الدّین عربی به کار برد. با وجود این، اقبال نیز در تبیین مفهوم انسان کامل به شیوة تقلیدی صرف عمل نکرد، بلکه ...

نظریه ی بینامتنی حاصل رویکرد زبان شناختی به ادبیات  است که هر متن ادبی را زاییده ای از متون گذشته یا معاصر  می داند؛ به گونه ای که متن تازه(حاضر) خلاصه ای از متن یا متون متعدد (غایب) است. هدف از این پژوهش « واکاوی مناسبات بینامتنی اشعار اقبال لاهوری و قرآن» است، که به روش توصیفی- تحلیلی با رویکرد زبان شناختی، روابط بینامتنی میان اشعار اقبال لاهوری و قرآن کریم را بیان کرده است. رابطه های موجود ب...

در اغلب کشورهای اسلامی در دو قرن اخیر شاعرانی می توان یافت که مدافع اندیشه انترناسیونالیسم یا وحدت دینی اند . در زبان فارسی در این حال و هوا فقط یک شاعرداریم و آن اقبال لاهوری است . اقبال همواره می کوشد تا دین را به گونه ای عملی وعینی تحلیل و ارزیابی کند . به همین خاطر سعی می کند به دور از تنگ نظری ها و تعصب ها و جمودها ، سیر تحولاتی که بر آن گذشته و مراحلی را که یک اندیشه ی دینی در دوران حیات ...

با توجه به شکایت مطرح شده از سوی پیامبر، صلی الله علیه و آله، در خصوص به مهجوریت گرفته شدن قرآن از جانب مسلمانان در آیه 30 فرقان، نیز با بررسی واژه مهجوریت از جهات مفهومی و اصطلاحی و نیز تبیین ابعاد و مصادیق آن به نظر می رسد رویکرد کنونی مسلمانان به قرآن در جوامع اسلامی مطابق با اهداف و مقاصد نزول قرآن کریم نبوده و صرف توجه به ظاهر قرآن کریم، عدم تدبر در مفاهیم و ترک هدایت و تعالیم آن، حاکی از ...

تجربه ی دینیِ برآمده از سنت اسلامی ما از مبنا باتجربه ی دینی مبتنی بر مدرنیته متعارض است. موقعیت اندیشه ی فلسفیِ امروزمان بازاندیشی درباره ی مبانیِ این دو و رابطه شان را ضروری می کند. اقبال نخستین متفکر اسلامی است که با مفهومِ «تجربه ی دینی» و «مبانی علمی مدرن» به بازاندیشیِ مسائل اساسی اسلام و تبیین هایی اساساً متعارض با ماهیت مبانی آن می رسد. موضوع ما نقد پیامدهای دیدگاه او نیست، بلکه دو مسأله در ر...

در این مقاله کوشش شده است تا فلسفه ی «خودی» و «بیخودی» اقبال لاهوری در مثنو ی ها ی «اسرار خودی» و«رموز بیخودی» مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد. اقبال معتقد است که شرقیان بویژه مسلمانان شخصیت خود را گم کرده و «خویشتن» خویش را فراموش نموده و در نتیجه مجذوب و مرعوب غرب شده اند. اهل اسلام باید به اسرار نهفته ای که در «خودی» خود دارند  پی ببرند و به نیروهای بالقوه ی خود فعلیت دهند «خودی» در تعبیرات اق...

علامه اقبال لاهوری نظریه پرداز فلسفه و حکمت خودی است که حکمت درآمیخته با درد و عشق و نیز عشق همراه با حکمت و خردورزی و خودباوری را که از ژرفای فطرت، خلقت و حقیقت برخاسته، بیان می دارد. پیامدهای چنین حکمتی عبارت اند از: حرکت، حرارت، تپش، کوشش، مقاومت، پویایی، رهایی و تعالی: ای خوش آن کو از خودی آیینه ساخت      و اندر آن آیینه عالم را شناخت (16، ص: 428) نقطه ی نوری که نام او خودی است           ...

---