یکی از مباحث گسترده در حوزه تاریخ قرآن، بحث کتابت و جمع آن است. بیشتر دانشوران اسلامی علی رغم پذیرش نگارش قرآن در روزگار پیامبر، پیدایش مصحفی واحد و رسمی را به دوران عثمان بازگردانده‌اند. اهمیت پرداختن به مصاحف عثمانی، واکاوی اعتبار و بررسی تردیدها و شبهات آن به جهت از میان رفتن اکثر مصاحف رایج عصر صحابه، موافقت صحابه و اهل بیت(ع) با توحید مصاحف و رواج نسخه‌های تدوین شده عثمانی تا عصر حاضر، دو ...

مفاهیم کهن­الگویی در ساختار کالبدی آثار شاخص تمدنی جایگاه ویژه­ای دارند. در کالبد معماری اسلامی نیز مسجد جایگاه عمده­ای را به خود اختصاص داده است. هدف پژوهش حاضر مقایسه هندسه دو اثر شاخص حوزه تمدن ایران و عثمانی در محدوده اقلیم گرم و خشک براساس مفاهیم دانش کهن­الگویی است. مفاهیم کهن­الگویی که سازنده تصاویر ذهنی نمادهای مختلف در ناخودآگاه جمعی­اند؛ می­توانند برای یافتن ارتباط بین هندسه­ دو بنا ب...

هدف: هدف از این مقاله نقد و بررسی نامۀ ارسالی شاهوردی خان، خان گنجه به دولت عثمانی و با تاکید بر روابط ایران است. روش/رویکرد پژوهش: این پژوهش با تکیه بر اسناد و مدارک و با رویکرد توصیفی – تحلیلی به نقد و بررسی این نامه پرداخته است. یافته‌ها و نتایج: پس از فروپاشی دولت صفوی برخی از ایالت‌های منطقۀ قفقاز به فکر تجزیه‌طلبی و جدایی افتاده و تلاش‌های زیادی را برای بدست آوردن استقلال از خود نشان دادن...

بررسی حوادث دردناک مربوط به ارامنه، در سال 1333ق/ 1915م که ترک‌ها آن را «تراژدی بزرگ» می‌نامند و ارامنه از آن، به‌عنوان «نسل‌کشی» یاد می‌کنند همچنان توجه برخی از محققان را جلب کرده است. این موضوع به عللی، مانند حساسیت‌های سیاسی و دسترسی محدود محققان به آرشیوهای اسناد دولت عثمانی و ارمنستان و روسیه، با ابهاماتی روبه‌رو بوده است. در هر دوره‌ای، محققان با دستیابی به اطلاعات تاریخی و اسنادی در این ...

شیوخ برزنجی وابسته به فرقه قادریه ـ از مشهورترین طریقت های صوفیه ـ هستند که فعالیت خود را از نیمه اول سده دوازدهم هجری قمری آغاز کردند. بررسی منابع تاریخی نشان می دهد که این شیوخ به کمک تشکیلات منظم درویشی خود توانستند روابطی منسجم با دولت عثمانی برقرار کنند و با وجود فراز و نشیبهایی در این روابط به بالاترین مراتب سیاسی و اجتماعی در کردستان عراق دست یابند؛ هر چند رویکرد غالب قوم گرایانه در تاری...

این مقاله به بررسی تطبیقی روایت‏های نظامی در خسرو و شیرین با چند اثر تاریخی می‏پردازد. مسئله اصلی در این مقاله این است که روایت‏های نظامی در خسرو و شیرین تا چه میزان با واقعیت‏های تاریخی مطابقت دارد و مهم‏ترین هدف این مقاله تعیین بهره‏گیری نظامی از متون تاریخی و تعیین تصرف‏هایی است که وی در بیان حوادث تاریخی داشته است. این تحقیق با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی انجام شد و بررسی‏ها نشان داد ک...

ایران و قفقاز از دیرباز در زمینه های سیاسی، فرهنگی و اقتصادی روابطی تنگاتنگ داشتند. این روابط در سیر تاریخی هر دو سرزمین اثرگذار بوده است. یکی از ادوار مهم در این روابط دوره نادری(1160-1147ه ./1747-1736م) است. جدا شدن قفقاز از ایران پیش از روی کار آمدن نادر یک آزمون تاریخی برای هر دو سرزمین بود. اختلاف شدید و مبارزه اقوام و مردم منطقه قفقاز علیه حکومت عثمانی و مأیوس شدن آنها از سیاست های روسیه،...

گسترش فعالیت های شیعیان در عراق و سرایت این مذهب در میان عشایر سنی مذهب آنجا یکی از مهمترین مسائلی بود که ذهن دولتمردان عثمانی را در نیمة پایانی قرن نوزدهم، مصادف با دورة سلطنت عبدالحمید دوم (1876-1909) به خود مشغول می کرد. گزارش های فراوانی – خواه واقعی، خواه غیر واقعی- که از سوی کارگزاران محلی ولایت بغداد در خصوص محذورات فرهنگی، سیاسی و گسترش فعالیت های شیعه گرایی به باب عالی ارسال می گشت، دو...

هدف: هدف اصلی این مقاله شناساندن نسخۀ خطی دفتر مفصل لوای ارومیه و خلخال و توصیف کلی محتوای آن، و تبیین اهمیت تاریخی چنین آثاری در پژوهش‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران می‌باشد. روش/رویکرد پژوهش: روش تحقیق این مقاله توصیفی - تحلیلی است که در پاره‌ای از موارد به تبیین ابعادی از تاریخ اجتماعی اقتصادی ایران در نیمه اول قرن12ق./18م. در منطقۀ ارومیه منجر می‌شود. یافته و نتایج: پژوهشگران تاریخ ایر...

یکی از ویژگی های اصلی آثار صوفیانه اقتباس آن ها از اندیشه های صوفیان پیش از خود است، چنانکه تأثیرپذیری نویسنده ی کشف المحجوب از رساله ی قشیریه این امر را اثبات می نماید، این تأثیرپذیری و تأثیرگذاری ها سبب ارتباط زنجیره ای این آثار با یکدیگر شده است، حال آنکه مرصادالعباد نجم رازی به نوعی انحراف و خروج از این زنجیره و سنت است.نجم الدین رازی در تألیف آثار خود به مسائل تاریخی و سیاسی زمان توجه نمود...