مقررات حقوق بین‌الملل در زمینه تفسیر معاهدات در مواد 31 تا 33 کنوانسیون 1969 وین در خصوص حقوق معاهدات آمده است. این مقررات مستمراً توسط محاکم بین‌المللی اعمال شده است. اما آنچه وضعیت دیوان اروپایی حقوق بشر را از سایر محاکم بین‌المللی متمایز می‌سازد، استفاده مکرر این نهاد از چهار قاعدۀ تفسیری خاص یعنی قاعدۀ تفسیر پویا، قاعدۀ معنای مستقل، قاعدۀ تفسیر مؤثر و قاعدۀ حاشیه صلاحدید دولت است. د...

از جمله مباحثی که پیرامون قاعدۀ «لاضرر» همواره بحث‌برانگیز بوده و اشکالات متعدّدی بر آن گرفته شده، بحث از جنبۀ اثباتی آن است. نه تنها مستشکلین که محقّقانی هم که در مقام پاسخ به اشکالات وارد بر جنبۀ اثباتی این قاعده برآمده‌اند، با این پیش‌فرض وارد بحث شده‌اند که مستند قاعدۀ لاضرر «حدیث» لاضرر در جریان اختلاف سمره بن جندب با مرد انصاری است. این پیش‌فرض سبب اصلی ورود اشکالات مزبور بر جنبۀ اثباتی قاع...

یکی از مؤلفه‌های سازندۀ نظام حقوقی، قاعدۀ حقوقی است و ایجاد آن از مباحث محوری تئوری حقوقی است. پویایی نظام حقوقی، به پویایی تولید قاعدۀ حقوقی بستگی دارد. مطابق نظریۀ کلسن، در باز‌سازی نظام حقوقی، قاضی نقش اساسی در ایجاد و اعمال قاعدۀ حقوقی دارد. پنج مشخصۀ اعتبار، وجود، نیروی الزام‌آور، پذیرش و اِعمال از مشخصات ذاتی قاعدۀ حقوقی هستند و اوصاف یاد شده، در تصمیمات قاضی به مثابۀ قاعدۀ حقوقی مؤثر است....

خلود و جاودانگی از دیرباز مد نظر علمای اسلامی بوده است. درباره پذیرش خلود در بهشت بین عالمان اختلافی وجود ندارد اما دربارۀ دوزخیان دسته ای طرفدار خلود در آتش جهنم و عذاب دائمی هستند و به آیات و روایات استناد کرده اند و دستۀ دیگر که اغلب عرفا و فلاسفه اند بر این باورند که خلود در آتش هست اما عذاب به جهت غلبۀ رحمت الهی از بین می رود یا دوزخیان به عذاب خو می گیرند. این مقاله به معنای خلود، آیات و ...

برخی از آثار و ثواب هایی که در قرآن کریم و روایات اهل بیت آمده، غیرقابل باور، مبالغه آمیز و غیرمنتظره دیده می شود؛ یعنی برای یک عملِ به ظاهر کوچک، ثواب و عقاب یا اثری بسیار بزرگ بیان شده که در تلقی اولیه، بسیار عجیب و نامتناسب به نظر می رسد. مشکل آشکار این متون، مخالفت آنها با نظام عدالت الهی است. هم ازاین رو بسیاری از مبلغان دینی احساس می کنند مفاد این متون، نظام ذهنیِ مردم را در باب معارف دینی ...

گزارشی از دیدگاه های برخی از مفسّران درباره نسبیت یا اطلاق اخلاق است.  گروهی اخلاق را نسبی می خوانند و شماری مطلق، نحله هایی چون اگزیستانسیالیسم، مارکسیسم، پراگماتیسم و پوزیتیویسم منطقی نسبت اطلاق را باور دارند و افرادی چون افلاطون و کانت اخلاق را مطلق می دانند. برخی از فلاسفه نیز راه میانه را انتخاب می کنند. فخررازی در شمار تفسیرگرانی است که نسبیت اخلاق را باور دارد و برخلاف قاضی عبدالجبار معتز...

بسیاری از انسان ها در باب ارزیابی افعال، قائل به مفروض گرفتن امری در فعل هستند که آن را اخلاقا نادرست می نماید. پیش فرض ذهنی ما بنا بر مبدا آغازین حکم اخلاقی متفاوت است. برای مثال انسان در مواجهه با قتل یک فرد بی گناه، بر اساس پیش فرض اخلاقا نادرست خود، این فعل را امری قبیح می شمارد و از سوی دیگر در مواجهه با صداقت،آن را اخلاقا درست حسن میداند. دررابطه با مبنای تحقق الزامات اخلاقی دیدگاه های م...

رساله حاضر پژوهشی است پیرامون دو اندیشه متفاوت در مساله حسن و قبح که هر کدام از اندیشه ها، معرف یکی از مکاتب مشهود کلامی است . مکتب اشاعره که حسن و قبح را شرعی می داند و مکتب معتزله که قائل به حسن و قبح عقلی و ذاتی است . ضمنا تا حد امکان به مسائل و مشکلات فلسفه اخلاق در عصر حاضر نیز خواهیم پرداخت .

اگرچه منزلت سنتی آموزه های (دکترین) مؤلفان رساله های حقوقی بین المللی آن چنان که در سده های نخستین پس از زایش حقوق بین الملل از آن برخوردار بودند، در اثر تغییر نگرش ها، از منبع اصلی به منبع فرعی احراز قواعد، تنزل یافت و به ظاهر رویۀ قضایی محاکم بین المللی در نیمۀ اول قرن بیستم اعتنای چندانی به آن ها نمی کرد، ولی با پیدایش محاکم بین المللی جدید در دهه های اخیر، رویکرد رویۀ قضاییِ بیشتر محاکم تغیی...

لازم‌الوفا بودن عقود از بنیادی‌ترین اصول نظام کامن‌لا و حقوق ایران بوده که در طول زمان با استثناهایی روبه‌رو شده است. این استثناها در کامن‌لا در قالب نظریۀ عام معاذیر قراردادی، و در حقوق ایران با عنوان دو قاعدۀ تعذّر و تعسّر اجرای قرارداد مطرح می‌شود. نظریۀ معاذیر قراردادی در نظام کامن‌لا شامل سه قاعدۀ جداگانه است: «غیرممکن شدن»، «عقیم شدن هدف» و «غیرقابل اجرا شدن». در حقوق انگلیس دو نظریۀ اول پذ...