تقریباً همه‌ی دانشمندان مسلمان، اعم از فیلسوف، متکلّم، عارف و مفسّر، در اصلِ جاودانگی و خلود در دوزخ اتّفاق­نظر دارند، امّا این‌که خلود در دوزخ مستلزم عذاب دائم و ابدی است یا با انقطاع عذاب نیز می‌تواند همراه باشد مسأله‌ای است که محلّ تشتّت آرا و انظار واقع شده است. ابن­عربی و، به تبع او، ملاصدرا معتقدند هیچ ملازمه­ای بین خلود در دوزخ و عذاب دائم وجود ندارد، بلکه با توجّه به مقتضای قاعده‌ی امتناع قسر دا...

از موضوعات بسیار مهم و پردامنه در قلمرو فلسفه دین، معضل شرور است که الهیون در طول تاریخ پاسخ های گوناگونی به آن داده اند. نظریه «عدمی بودن شرور»، یکی از پاسخ هایی است که بعضی فیلسوفان الهی غربی و تمام فیلسوفان مسلمان مطرح کرده اند. مقاله پیش رو دو هدف کلی را پی می گیرد: 1.نقد و بررسی نظریه پیش گفته و اثبات این که: اولاً، این نظریه، تأثیر چندانی در حل معضل شرور ندارد؛ ثانیاً، برخی شرور که فیلس...

مفهوم موضوع اصلی فلسفه (وجود) بخاطر ادعای بداهت معمولاً چندان نتوانسته ‌است تحلیل گردد. با این ‌همه، گاه اشاره می‌شود که وجود آن است که در برابر عدم و طارد آن است. اما کدام‌ وجود در برابر کدام ‌یک از معانی مختلف عدم؟ پس نخست باید به معانی گوناگون عدم رسید تا با سنجش معانی گوناگون وجودهای مقابلشان و پالودگی آن‌ها از انواع و اقسام اعدام، وجود ناب مطلوب فلسفه به ‌دست ‌آید؛ وجودی که هیچ شائبه‌ای از ...

مقاله حاضر، با واکاوی مبانی وجودی و معرفتی فلسفه ملاصدرا، رویکرد خاص وی را به نظریه حرکت جوهری بررسی می کند. ملاصدرا بر اساس نگرش تلفیقی خود، مؤلفه ها و لوازم نظریه خویش را بازنگری می کند. بر این اساس، دوگانه های ماده و صورت و اتصافشان به جوهریت، در ذیل کارکردهای نفس تبیین می شود. وی، با وضع تفکیک بین اشتداد وجودی و اشتداد جوهری، موضوع اشتداد را امری ورای جوهریت و عرضیت و اسناخ حقیقت وجود می دا...

طرح سیستمی ایده نامتناهی در تفکر فلسفی یونان به چشم نمی خورد. در جهان اسلام نیز تا پیش از شیخ اشراق، نامتناهی عدّی و مدّی در دو قلمرو کم (به نحو بالذات) و قوا (به نحو بالعرض) جریان داشتند؛ ابوالبرکات بغدادی و پس از او سهروردی نامتناهی را بر صفات خدا اطلاق و یگانگی ای میان کمال خدا و نامتناهی برقرار کردند. پرسش های پایه نگارنده در این جستار عبارت اند از: ملاصدرا چه تبیین فلسفی ای از نامتناهی عرضه ...

این مقاله دو هدف را پی می گیرد: در مرحله نخست رخ داد فراگشت میان رشته ای با تکیه بر فرایند تحول و نه تاریخ تحول بررسی می شود، و در مرحله بعد رویکرد آینده در امتداد این فراگشت در چارچوب رویکرد مدیریت علم آینده نگر پیشنهاد می شود. بدین ترتیب نشان داده می شود که فراگشت میان رشته ای از مرز روش شناسی مدل یک یا سرمشق معمول عبور کرده و در حال گذر از مرحله پسامعمول یا روش شناسی مدل دو است. همچنین در اد...

اسپینوزا از فیلسوفان قرن 17 اروپاست. به جهت آن‌که وی کل هستی را جوهری واحد می‌داند، برخی او را عارف وحدت وجودی انگاشته‌اند، اما با توجه عمیق‌تر به فلسفه وی معلوم می‌شود که او را نه تنها نمی‌توان عارف دانست بلکه وی از زمره فیلسوفان متجدد و پیرو دکارت (کارتزین)است و همان‌طور که فلسفه جدید مبتنی بر محوریت بشر و اندیشه اومانیستی است، فلسفه اسپینوزا نیز از این امر مستثنا نیست و لذا اندیشه او را نمی‌...

در این مقاله به بررسی تحلیلی و نقادانه ی تأثیر فلسفه ی مهندسی بر گردآوری تاریخ مهندسیآیا تاریخ مهندسی به » پرداخته می شود و به دنبال پاسخی تفصیلی به این پرسش هستیم کهاز این رو، ابتدا رابطه ی میان مهندسی و فن (/تکنیک) و سپس رابط هی .« فلسفه ی مهندسی نیاز داردمیان مهندسی و فناوری (/تکنولوژی) تعریف می شود. بر این اساس، فناوری به منزل هی نظام معرفتیتحقق یافته و مهندسی به منزله ی دانش، مهارت و فعالی...

پرسش از وجود خدا در حقیقت پرسش از آغاز و انجام هستی است که جایگاه خاص و ممتازی را در فلسفه به خود اختصاص داده است. این امر را می‌توان در تلاش گسترده فیلسوفان در سازماندهی نظام فلسفی‌شان با توجه به وجود خدا مشاهده کرد. با ترسیم جایگاه بحث خدا در فلسفه دکارت و صدرالمتألهین، بین آنها وجوه تشابه و افتراق دیده می‌شود. این مقاله ضمن تبیین جایگاه الهیات در فلسفه دکارت، به تبیین، تطبیق و تقریب اندیشه ا...

در این مقاله به بررسی تحلیلی و نقادانه ی تأثیر فلسفه ی مهندسی بر گردآوری تاریخ مهندسیآیا تاریخ مهندسی به » پرداخته می شود و به دنبال پاسخی تفصیلی به این پرسش هستیم کهاز این رو، ابتدا رابطه ی میان مهندسی و فن (/تکنیک) و سپس رابط هی .« فلسفه ی مهندسی نیاز داردمیان مهندسی و فناوری (/تکنولوژی) تعریف می شود. بر این اساس، فناوری به منزل هی نظام معرفتیتحقق یافته و مهندسی به منزله ی دانش، مهارت و فعالی...