بررسی مقوله ی تغییر یا تعدد معنی به سبب اهمیت ونقش آن در دریافت معانی از آثار مکتوب و متون دینی وادبی , یکی از مباحث با سابقه ودر عین حال کاربردی از گذشته تا  عصر حاضرمی باشد .مقاله ی پیش رو با موضوع , الفاظ مشترک ومتضاد در تفسیر التبیان ,نوشته ی شیخ طوسی, کوششی است درجهت تشخیص مصداقهایِ مفهوم یاد شده در این تفسیر. تفسیرالتبیان با بهره مندی از منابع متعددی,همچون آیات قرآنی وتعمق در معانی آن ,احا...

إعجاز القرآن واحتواؤه علی کل شارده ووارده کان موضوعا طالما اشتغل به الباحثون وراح یتدبر فیه الحازمون لکی ینفضوا غبار الشکوک الذی غطی وجه الحقیقه. فالدراسات التّی قام بها الباحثون غالبا ما تکون فی إطار البلاغه أوالمباحث التفسیریه ولم تکن ترنو إلی ترسیخ إعجاز القرآن الکریم فی القلوب علی حد ذاتها بل هی فی سیرها النقدی التحلیلی أکدت علی إعجازه بشکل غیر مباشر.   فهنالک مدارس نقدیه حدیثه من السریالیه ...

تصحیح متون کهن ادب و فرهنگ در هر زبانْ پایه ای استوار برای شناخت روشن تر و فراگیرتر از آن زبان و فرهنگ فراهم می آورد و پژوهشگران را در دیگر رشته های وابسته به زبان و فرهنگ تاریخی یک سرزمین یاری رسان می شود. کتاب ترویح الارواح فی تهذیب الصحاح که گزیده ای از صحاح اللغه اثر جوهری است در حدود نیمه نخست قرن هفتم به دست بختیار زنجانی تألیف شد. مرکز پژوهشی میراث مکتوب اقدام به چاپ این کتاب به تصحیح محم...

تتناول هذه الدراسه مبحث التبریر النحوی لدی علماء اللغه العربیه والاختلاف بینه وبین واقعه وبین الوصف الإعرابی، حیث نعرّج علی التقدیرات النحویه عند سیبویه وذلک لتقریب المعنی من ذهن المخاطب، حیث یبدو أنّ کثیراً من النحاه یخلطون بین الإعراب والوصف الإعرابی من جهه والتبریر النحوی من جهه أخری. وذلک جرّاء ما وصلوا إلیه من تبریرات من أجل الخروج من مأزق التعارض مع القواعد الإعرابیه. وممّا یدلّل علی ذلک وجود م...

فقه، در ادبیات اسلامی، دانش زندگی است. بنا براین، فقه سیاسی چونان رابطِ ایمان و سیاست در جامعه اسلامی تلقی شده است. در این مقاله، ضمن اشاره به تعاریف رایج فقه و نیز جایگاه فقه سیاسی در دسته بندی علوم اسلامی به ویژه بر دو نکته اساسی تأکید شده است: نخست؛ مبانی و محدودیت های فقه سیاسی به عنوان دانش معطوف به عمل، و دوم؛ کالبد شناسی فقه سیاسی به مثابه یک دستگاه دانایی و مکانیسم تولید احکام سیاسی در د...

فقیهان در طول تاریخ اسلام برای چینش مسائل فقهی در کنار یکدیگر و طرح نظام مند دانش فقه، شیوه های کم وبیش متفاوتی در پیش گرفته اند. این شیوه ها که چگونگی دسته بندی مسائل فقهی را مشخص می سازند، ساختارهای دانش فقه خوانده می شوند. این مقاله می کوشد با بررسی ساختارهای مطرح در علم فقه، ساختار جدیدی را با توجه به اقتضائات زمانه و مسائل جدید فقهی عرضه کند. بدین منظور پس از تعریف ساختار علم فقه و اهمیت ا...

نویسنده در آغاز از نقش قرآن در ایجاد دستگاه تشریع سخن گفته آن گاه با بیان جایگاه احکام و تشریعات در نگاه قرآن، بحث را پی می گیرد. سپس از دو گونه ارتباط احکام با قرآن بحث کرده، ویژگی های سبک قرآن در بیان احکام و قوانین فقهی را زیر پنج محور بررسی می کند. نویسنده، پس از شرح قلمرو حضور و نظارت فقه قرآنی به عوامل درونی - بیان نامتمرکز فقه قرآنی، توجه به تنگناها و شرایط اضطرار و انعطاف پذیری و واقع گ...

فقه سیاسی به مثابه گرایشی تخصّصی در کنار سایر گرایش های علمی فقه، در زمان گذشته به تناسب موقعیّت و شرایط و به خاطر اموری چون محدودبودن جامعه شیعی، رسمیّت نداشتن مذهب شیعه و فراگیربودن اقتضای تقیه در برابر سلاطین جائر از حجم مسائل و کیفیّت اندکی برخوردار بود، و امروزه به سبب اموری چون حجم وسیعی از مسائل مستحدثه سیاسی، اقتدار اجتماعی سیاسی فقیهان و توسعه فقه سیاسی به گستره امور اجتماعی و حکومتی، از ک...

مقاله حاضر با تحلیل معناشناختی «التعزیر بما یراه الحاکم» با تبیین شیعی - سنی به تأمل در فقه حکومتی می پردازد و حکومتی با دو خصیصه «ثابت/ متغیر» و «فرامذهبی» از آن ارائه می شود. در این تبیین، تعزیر نه صرفاً به معنای عقوبتهای دون حدی بلکه به معنای تدبیر مستمر یا سیاست شرعی است و رأی به معنای رأی استصلاحی حاکم است که در فرایند استنباطات مبتنی بر فقه حکومتی هم مصالح نفس­ الامری ثابت مربوط به احکام ا...