واژۀ تکامَد (hapax legomenonو در عربی: اللفظ الفرید/ الفرائد) به کلمه ای اطلاق می شود که تنها یک بار در سراسر یک متن به کار رفته باشد. بنابراین به واژه ای که تنها یک بار در متن قرآن کریم به کار رفته باشد و هیچ مشتق یا هم خانواده ای از آن، در متن قرآن نباشد، «تکامَد قرآنی» می گوییم. مثال هایی از تکامَد قرآنی عبارتند از: صَمَد، اِرم، زنجبیل، یقطین، و تسنیم. بر این اساس، واژه ای چون «تنّور» را به سبب ذکر...

چکیده: هدف این مقاله تعیین رابطه بین فرهنگ سازمانی و سرمایه اجتماعی در دبیرستان های پسرانه شهر تبریز می باشد. برای نیل به هدف فوق چهار فرضیه  تدوین و مورد آزمون قرار گرفته است. جامعه آماری این تحقیق را کلیه دبیران دبیرستان­های پسرانه شهر تبریز، در نواحی پنج گانه مقطع متوسطه در سال تحصیلی 88-87 تشکیل می­دهند. حجم نمونه آماری با استفاده از جدول کرجسی و مورگان به تعداد 320 نفر دبیر محاسبه گردیده ک...

مفهوم شناسی واژگان قرآنی از دانش هایی است که پرداختن به آن با شیوه صحیح « عبرت » علمی می تواند در علوم قرآنی و تفسیر، بسیار راه گشا باشد. به این منظور واژه را، که در قرآن کریم و روایات معصومین:، بسیار به کار برده شده است، گزینش کردیم. علت این انتخاب نیز فرمان خداوند با الفاظ و عبارات متفاوت به مردم است. دقّت و تأمّلی که در آیات قرآن نهفته شده و تنها با عبرت گرفتن از آ نها آشکار م یشود و بر دل خرد...

«تدبر» اصطلاح ویژه ای است که کلام وحیانی، آن را تنها برای غور و ژرف اندیشی در کل قرآن برگزیده است، و کاربردی جز در قرآن شناسی ندارد. در محافل و منابع قرآنی و در حلقه های تفسیر، کلام و اخلاق، تا به حال از واژه تدبر و از ریشه و مشتقات و مفهوم آن، سخن بسیار رفته است، اما چه بسا که در مفهوم شناسی آن، درتعابیر مترادف گونه ای همچون: تفکر، تعقل، تفقه، تذکر، آینده نگری و نیوشیدن کلام حق با جان و دل متو...

پژوهش حاضر با تأکید بر واژه انذار در قرآن کریم و ارائه تبیینی از معنای لغوی و احصای خصوصیات معنایی این واژه در کاربرد قرآنی تعریفی جامع از این واژه ارائه داده تا جایگاه این مفهوم در کاربرد تربیتی آن را از قواره یک «روش تربیتی» به میزان یک «اصل تربیتی» ارتقاء دهد.

دست یابی سریع و آسان به دست آوردهای معرفت دینی چزو آرزوهایی است که هماره پژوهشگران حقیقت جو در پی تحقق آن بوده اند. اما این آرزو هنگامی برآورده می شود که بتوان همه داشته های معارف و فرهنگ دینی را به گونه ای نظام مند سامان داد و ارتباط معنایی و منطقی میان آنها برقرار نمود. تهیه اصطلاح نامه علوم قرآنی نیز کوششی است برای همین منظور تا بتوان بر اساس آن، مدیریت شبکه ای تحقیق را در قرآن پژوهشی طراحی ...

همان گونه که می دانیم، داده کاوی به معنای استخراج دانش و کشف الگوهای پنهان از پایگاه داده های بسیار بزرگ می باشد. داده کاوی موجب تحول عظیمی در استفاده از داده ها شده است به گونه ای که پا را از استخراج اطلاعات فراتر گذاشته و به کشف دانش نهفته در دل داده ها می پردازد. شاخه ای از داده کاوی که اصلی ترین منابع داده ای بشر یعنی مستندات متنی را پوشش می دهد، متن کاوی نام دارد. متن کاوی در واقع پیش پردا...

با توجه به اهمیت و جایگاه محوری اسم «ربّ» در نظام معنایی قرآن کریم، در این مقاله با نگاهی تاریخی ـ انتقادی به بازخوانی دیدگاه های دانشمندان مسلمان در مورد واژه «ربّ» و اشتقاق و معنای آن پرداخته می شود؛ تا ضمن دستیابی به تصویری روشن از روش های مورد استفاده در معناشناسی واژگان قرآنی و نتایج حاصل از آن، نقاط قوت و ضعف آن ها آشکار گردد و زمینه استفاده از روش های روزآمد جهت رفع نارسایی های موجود فراهم...

گزارشی از آراء طبرسی و توجه وی به فرهنگ زمان نزول است. نویسنده، نخست منظور از افق تاریخی - فرهنگی را توجه به زبان و ادب عربی در زمان نزول، تحول معنایی واژه ها، توجه به شأن نزول و تاریخ بیان مطالب و توجه به ناظر بودن قرآن به فرهنگ زمان نزول برشمرده است. وی بر این باور است که مرحوم طبرسی قرآن را بر پایه فرهنگ زمان نزول می فهمد، او شناخت زبان و ادب عرب جاهلی را ضروری می داند و با انتخاب دستور زبان...

چکیده «برکت» یکی از مفاهیم اساسی در قرآن و عهدین به شمار می­رود به طوری که در فرهنگ مسلمانان و سایر اهل کتاب حضور فعّال و روشنی دارد؛ با این حال به دلیل احساس وضوح معنا، کمتر به عمق معنای آن پرداخته شده است. در این مقاله می­کوشیم با استفاده از متدهای مختلف زبان­شناسی تاریخی، همانند معناشناسی و ریشه شناسی تاریخی، معنای این واژه را از قدیمی­ترین کاربرد آن در زبان موسوم به نوستراتیک باستان و آفروآ...