این پژوهش از نظریات ارنستو لاکلا و شانتال موفه نظریه پردازان حوزه تحلیل گفتمان به منظور تحلیل متون نمایشی استفاده می کند. ابتدا مفاهیم بنیادی نظریه گفتمان ریشه یابی و توضیح داده شده و سپس با بهره بردن از این مفاهیم ازجمله مفصل بندی، دال سیال و... به تحلیل و بررسی انواع گفتمان های موجود در نظم گفتمانی متن دو نمایشنامه «مرگ یزدگرد» و «سهراب کشی» نوشته بهرام بیضایی، پرداخته می شود. تحلیل دو نمایش...

پس از حدود نیم قرن از مطرح‏شدن رهیافت گفتمانی در حوزه علوم اجتماعی و سه دهه بهره‏گیری از این رهیافت در پژوهش‏های سیاسی در ایران، انجام پژوهشی در مورد این پژوهش‏ها ضروری به نظر می‏رسد. بر این اساس، در این مقاله این سؤال مطرح شده که پژوهش‏های مبتنی بر رهیافت گفتمانی در ایران دارای چه گرایش‏هایی در سطح نظری و مضمونی بوده و دچار چه کاستی‏ها و چالش‏هایی هستند؟ در پاسخ به این پرسش تلاش شده تا با فرات...

نشانه- معنا شناسی یکی از ابزارهای علمی تحلیل نظام های گفتمانی است که سازکارهای شکل گیری و تولید معنا را در متون بررسی و مطالعه می کند. در نشانه- معناشناسی با عبور از نشانه شناسی ساخت گرای محض به نشانه شناسی پدیدار شناسی و نشان دادن مسیر حرکت نشانه ها به نشانه های استعلایی، عوامل معرفت شناسانة آثار فرصت بروز و ظهور بیشتری می یابد. شعر «عقاب» از پرویز ناتل خانلری و «آرش کمان گیر» از سیاوش کسرایی،...

گریماس، معناشناس فرانسوی، کوشیده است الگویی منسجم جهت مطالعه روایت ارائه نماید. بر اساس آنچه از نظر وی و نشانه­معناشناسی نوین دریافت می­شود، شناخت متون ادبی دیگر مبتنی بر تحلیل مکانیکی و شناخت فرستنده و گیرنده نیست. بلکه مهم شناخت سیر تولید متن تا انتقال و دریافت است که شامل عناصر کنشی و شَوِشی و رخدادی می شود.   این مقاله به بررسی شرایط تولید و دریافت معنا در نظام گفتمانی روایی داستان «وما تشاؤو...

دیدگاه گفتمانی با رویکرد نشانه- معناشناختی معتقد است که تولیدات زبانی تابع فرآیندی پیچیده هستند که عوامل نشانه- معنایی بسیاری در آن دخیل می باشند. در چنین دیدگاهی، بر خلاف روش های مطالعه ساختگرایی که تولیدات زبانی را ابژه هایی بیرونی و مستقل از تولید کننده آن می دانستند، آنچه که دارای اهمیت است نوعی حضور و موضع گفتمانی است که پویا و دینامیک بودن آن همواره ما را با نوعی جهت گیری گفتمانی، بسط روا...

در این مقاله، دو ویژگی متنی انسجام و پیوستگی در نظریه های مطرح گفتمانی بررسی و بر اساس نتایج آن چارچوبی تلفیقی برای ارزیابی خوانش پذیری در سطح گفتمان ارائه شده است. پژوهش حاضر به دنبال پاسخگویی به این پرسش است که نظریه های مختلف گفتمانی هر یک به چه میزانی به مشخصه های متنی انسجام و پیوستگی پرداخته اند و کدام نظریه ها می توانند سازوکارهای عملیاتی ساده و مناسبی را برای ارزیابی خوانش پذیری در سطح ...

چکیده فرش نظامی گفتمانی است که در درون آن معنا همواره پویا، سیال، چند بُعدی، تکرار شونده و متکثر است. فرش چهارمحال و بختیاری در نظام فرش بافی ایران از جایگاه قابل توجهی برخوردار است و نقوش آن برگرفته از بافت فرهنگی این منطقه است و معانی متعددی را با خود به همراه دارند. نقش پرنده در فرش بافی منطقه ی چهارمحال و بختیاری نیز عاملی گفتمانی است که معنایی ایستا ندارد بلکه گفتمانی را در فرش این منطقه ش...

چکیده این مقاله در پی آن است که با رویکرد تحلیل گفتمانی فوکو، تقابل گفتمانی غرب با  اسلام و ایران را در عظیم‌ترین صنعت فرهنگی آمریکا یعنی هالیوود نشان دهد. از این رو به تحلیل تبارشناسانه گفتمان اسلام هراسی و ایران‌هراسی با رویکرد تحلیل گفتمانی فوکو پرداخته می‌شود و سپس با کاربست همین رویکرد، بازنمایی این گفتمان در فیلم سینمایی «غیرقابل درک» (گرگورجردن،2010) - که یکی از برجسته‌ترین فیلم‌ها...

هدف این مقاله آن است که با اتکا به نظریات گفتمانی فوکو و استفاده از ظرفیت های دیرینه‏شناسانه و برخی از امکانات تبارشناسانۀ وی و نیز با اتخاذ سطح تحلیل گفتمانی در فهم سنت و تجدد و نسبت میان آن ها، به مفهوم سازی و دوره‏بندی گفتمانی دفتر تحکیم وحدت از آغاز شکل‏گیری تاکنون بپردازد و افزون بر مشخص نمودن ویژگی های گفتمانی هر دوره از حیث نسبت با گفتمان سنتی و تجددی، نشان دهد که در هر دوره چه نوع صورت ...