یکی از اقدامات عمر تعیین افرادی از صحابة قریش به منظور خلافت بود. وی شش تن از مهاجران را در شورای خلافت قرار داد و اعلام کرد که فقط این افراد شایستگی خلافت رسول الله (ص) را دارند. نکتة درخور توجه و تأمل این است که این افراد، به جز علی (ع)، هم در دوران خلافت عثمان و هم در عهد خلافت علی (ع) تابع خلیفة وقت نبودند و دردسرهای بزرگی برای جانشین رسول خدا (ص) ایجاد می‌‌کردند. در این مقاله با روش تحلیلی...

فراخوان پیروان ادیان دیگر به قبول اسلام که اصطلاحاً «دعوت» خوانده می­ شود، در بیشتر موارد با سه پیشنهاد: قبول اسلام، پرداخت جزیه یا جنگ همراه بوده است. پیشنهاد قبول اسلام به ایرانیان نیز به ­تفصیل در گزارش ­های متعدد آمده است. محتوای این گزارش­ ها دارای دو وجه متمایزند: وجه صوری و عینی رویداد­ها و دیگر، وجه دینی، معنوی و گرایش ­ها و بینش ­های راویان آن ها. گزارش ­های مختلف و وجود دیدگا­ه های متض...

با بررسی تغییرات سطح عمومی قیمتها در بازار جهانی نفت خام و تحولات اثرگذار در این حوزه، این سؤال اساسی مطرح می‌شود که نحوه تعیین قیمتها از چه ساز وکاری تبعیت می‌کرده است؟ آیا تغییرات قیمت آزادانه صورت می‌گرفته یا قوانین خاصی بر محدوده آن حاکم بوده است؟ در پاسخ به این سؤال به بررسی نظامهای مختلف قیمت‌گذاری نفت خام می‌پردازیم زیرا درک تحولات قیمت نفت خام بدون مراجعه به سازوکار قیمت‌گذاری امکان‌پ...

اصحاب رسول خدا(ص)، در رخدادها و حوادث عصر خویش و حتی تغییرات و تحولات سال­ها و قرون بعد، تاثیرگذار بوده­اند؛ پس برای شناخت درست و دقیق  اوضاع  سیاسی و نظامی تاریخ صدر اسلام، بررسی شخصیت و عملکرد آن‌ها ضرورتی انکارناپذیر است. حذیفه‌بن‌یمان از اصحاب کِبار رسول خدا(ص) بوده است که در تمامی جنگ‎های حضرت شرکت کرده و در جریان سوء­قصد منافقان، در عقبه هرشى، به حفاظت از پیامبر(ص) پرداخت. وی چون در این حا...

محوریت سیرۀ نبوی در فرهنگ و تمدن اسلامی، که شامل نقش واسطه‌ای پیامبر(ص) در دریافت آموزه‌های وحیانی و صورت‌بخشی بشری، اجتماعی، و فرهنگی ـ تمدنی به آن است، ایجاب می‌کند که اولاً وجوه مختلف این سیره شناخته شود و ثانیاً اصول انسان‌شناختی، اخلاقی، جامعه‌شناختی و به‌طور کلی، کارکردی آن در فرهنگ و تمدن اسلامی، برای فرهنگ‌سازی و تمدن‌سازی استخراج گردد. این مهم جز با توجه به بایسته‌ها و شناسایی انواع مناب...

سیدرضا مؤدب[1] مصطفی سامانی قطب آبادی[2] در این نوشتار نخست روایت ارزشمندی از امام کاظم× در رابطه با حجت های خداوند بر مردم بیان شده و محور بحث قرار گرفته است. سپس توضیح می‌دهد که روح پر فتوح اسلام شامل معارف عقلی (رکن درون ذاتی) و سفرای...

اشراف و رجال قبیله‌ای تحت حمایت حکام و خلفای اموی و ساختار قبیله‌ای و زمینه‌های فرهنگی ـ جاهلی، در دگرگونی‌های سیاسی و اجتماعی، نقشی مؤثری ایفا کردند. در این پژوهش نسبت میان یکی از این شخصیت‌ها با تاریخ تحولات اسلامی در قرن نخست هجری بررسی می‌شود. احنف بن قیس یکی از مشاهیر بنی‌تمیم است که منابع اسلامی اطلاعات پراکنده و ضد و نقیضی درباره او ارائه می‌دهند. بررسی ابعاد شخصیت احنف و ارزیابی گزارش‌ه...

از هنگامی که نیروی نظامی مسلمانان از مرزهای جزیره العرب خارج شده و در صدد گسترش اسلام به مناطق مجاور برآمدند, در مراحل مختلف عملیاتی و فتوح خویش با پدیده ای جدید در جنگ ها روبرو گردیدند که مقابله با آن نیازمند تکنیک, ابزار و تاکتیک های جنگی جدید و ویژه بود. بر اساس شرایط جدید, دیگر جنگ های زمینی تنها جنگ هایی نبودند که مسلمانان با آن روبرو باشند. مسلمانان در این راه با تلاش و کوشش بی نظیر به پی...

رسیدن اتراک مسلمان به آناتولی، در حالی بود که مسیحیت باور بیشترینه ی ساکنان را تشکیل می داد و قریب به هفت قرن از عمر رسمی آن در این دیار می گذشت؛ ریشه های عمیق این دین که با سنت های هلنیستی در هم آمیخته بود، چیزی نبود که دفعتا به محاق رود و جای خود را به باوری جدید پیشکش کند. این اعتقاد عمیق، پس از استقرار ترکان سلجوقی، با ویژگی مدارای مذهبی آنان همراه شد و از همین روی مسیحیت توانست به گونه ای ...

علی بن ابی طالب و زبیر بن عوام که از پیشگامان و سابقون در اسلام و از خواص و نخبگان تأثیر گذار عصر خود به شمار می­آمدند، بخش عمده ای از حیات ایمانی و سیاسی خویش را از دوران مکی تا روزگار خلیفه سوم در مدینه با تفاهم، همدلی و همگرایی گذراندند اما در روزهای آغازین حکومت امام علی، روابط آنها به سردی گرایید و سر انجام در حوالی بصره به رویارویی نظامی منجر شد. پرسشی که این مقاله می­کوشد تا به روش توصی...