از قرن سوم ق به بعد شرایط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی حاکم بر خراسان و ماوراءالنهر به گونه­ایی بود که زمینه را برای حضور و فعالیت گروههای مختلف مذهبی مهیا نمود. یکی از این گروه­ها، اسماعیلیان بودند که برای  گسترش امر دعوت و جذب پیروان برنامه­ های ویژه­ایی را در دستور کار خود قرار دادند. از جمله فعالیت­های علمی، جذب عالمان و حاکمان سامانی از طریق مباحث فلسفی و کلامی، جذب اقشار محروم با شعار عدالت اج...

سادات علوی ساکن در ماوراء النهر در قرن ششم هجری، نقش قابل توجهی در تحولات سیاسی ـ اجتماعی آن منطقه، به‌ویژه غلبه قراختاییان بر آنجا داشتند که به خاطر سکوت منابع تاریخی، تا کنون مغفول مانده؛ ولی به‌رغم قلّت داده‌های تاریخی، می‌توان حضور فعال سادات علوی در عرصه سیاست و جامعه ماوراءالنهر در قرن ششم را ردّیابی و مطالعه کرد. این مقاله در صدد است، با روش توصیفی ـ تحلیلی به فعالیت سادات و نقش آنها در تح...

از قرن سوم ق به بعد شرایط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی حاکم بر خراسان و ماوراءالنهر به گونه­ایی بود که زمینه را برای حضور و فعالیت گروههای مختلف مذهبی مهیا نمود. یکی از این گروه­ها، اسماعیلیان بودند که برای  گسترش امر دعوت و جذب پیروان برنامه­ های ویژه­ایی را در دستور کار خود قرار دادند. از جمله فعالیت­های علمی، جذب عالمان و حاکمان سامانی از طریق مباحث فلسفی و کلامی، جذب اقشار محروم با شعار عدالت اج...

سوره نصر در دیدگاه اندیشمندان علوم قرآنی به آخرین سوره‌ی قرآن مشهور است. روایات فراوان مبنی بر آخر مانزل بودن این سوره و نزول آن در آستانه‌ی رحلت پیامبر(ص) نیز مؤیدِ این دیدگاه مشهور است. از دیگرسو مورخان نزول سوره نصر را پس از فتح مکه گزارش کرده‌اند که این دیدگاه نیز با روایات فراوانی که از نزول سوره نصر در فتح مکه یا دو سال پیش از رحلت پیامبر(ص) خبر می‌دهند، تقویت می‌گردد. مؤیدات هریک از دو دی...

مغولان بعد از فتح ایران، برای گسترش امپراطوری خویش، متوجه اروپا شدند و در سال 637 هـ.ق در زمان اکتای پسر و جانشین چنگیزخان، تهاجمات خود را متوجه اروپای شرقی نمودند. به دلیل اوضاع بحرانی در اروپا، آنها به آسانی بخش شرقی اروپا را فتح کردند. اما به دلیل مرگ اوکتای این تهاجم متوقف گردید. در زمان حکومت ایلخانان، این بار مسیحیان بودند که متوجه مغولان شدند تا از طریق آنان بتوانند یک بار دیگربیت المقد...

فارس از مهمترین ایالات ایران، در عصر خلیفه دوم عمربن خطاب (13ه.ق.- 23ه.ق.) مورد توجه و از دو سوی بحرین و بصره مورد هجوم قرار می گیرد و به تدریج پنج کوره فارس توسط مسلمانان فتح می شود. منابع اسلامی تاریخ های مختلفی را برای فتوح و همچنین نام فاتحان کوره ها ارایه می دهند که نشان دهنده شورش های مختلف ساکنان این کوره ها پس از هربار فتح بوده است. هدف این پژوهش، بررسی سیر فتوح در فارس و اختلاف گزارش ه...

منطقة خوارزم واقع در شمالی‌ترین نقطة ماوراء‌النهر، در قرون نخست اسلامی‌، از نقاط تأثیرگذار در تاریخ منطقة مذکور به‌شمار می‌رود. خوارزم محل تجمع کاروان‌های تجاری بوده که از نواحی اُغز، خزر، و به‌ویژه روس می‌آمدند و تجار خوارزمی نیز متقابلاً در نقاط دیگر دنیا به فعالیت‌های بازرگانی می‌پرداختند. تجارت این ناحیه ازطریق آرال با روسیه و از آن طریق با کشورهای اروپایی جریان داشت. ویژگی خاص جغرافیایی و جم...

تجارت برده در طی قرن های سوم و چهارم هجری در ماوراءالنهر از اهمیت بسیاری برخوردار است. چنانکه این پدیده، به جهت خرید و فروش غلامان ترک و غیر ترک رونق بسیار می یابد و منجر می شود تا زمینه برای ورود اقوام ترک آسیای میانه به سرزمین های اسلامی به ویژه ایران اسلامی فراهم شود. از این رو، این رساله با هدف بررسی نوع تجارت برده در ماوراءالنهر و تبیین آن در تقابل با عنصر ایرانی مسلمان و تأثیرات آن بر تحو...