در نقد عقل محض، سه ایدۀ نفس، خدا و جهان به صورت تنظیمی عمل می کنند. این ایده ها در نقشی وحدت بخش به عالم پدیداریِ حاصل اطلاق شهودهای پیشینی مکان و زمان و مقولات فاهمه بر کثرات حسی به دست آمده اند و عمل می کنند. طبق تفسیری که ما در این مقاله ارائه کرده ایم، کانت در نقد عقل عملی به کمک اختیار استعلایی سوژه را به صورتی تقویمی و غیر نظری برمی نهد. بنابراین اختیار در انجام فعل اخلاقی به صورت یک ایدۀ ...

در تفکر جان لاک، ذهن در عملکردی فعال صورت های محسوس و متوالی کسب شده از حواس بیرونی و درونی را با هم تألیف می کند و دربرابر اعیان خارجی، اعیانی علمی (ذهنی) می سازد و بدین ترتیب به مفاهیم ماهوی از اعیان دست می یابد. در ادامه، فاهمة برخی از تصورات مشترک مربوط به چند عین مشابه را گزینش می کند و آن ها را ذاتیات اعیان مذکور و بنابراین «نوع» آن ها معرفی می کند. بنابه این عقیده، مؤلفه های انواع را ما ...

این مقال، نخست به پیشینه بحث خیال می پردازد و بدین طریق تأثیرگذاران بر کانت را روشن می نماید. پس از آن توضیحی در باب ابژکتیویته داده می شود و سپس به بحث از خیال در نقد عقل محض پرداخته می شود.  قوه خیال در نظام شناختی کانت دارای جایگاهی منحصر به فرد است. این نقش به مراتب، فعالانه تر از جایگاه خیال در نظام های فلسفی پیش از کانت است. خیال از سویی در بحث مهم و پیچیده استنتاج استعلائی مقولات فاهمه،...

خودانگیختگی، مفهوم اصلی در مبحث آزادی در نظام فلسفی کانت و لایب‎نیتس است. لایب‎نیتس این مفهوم را شرط ضروری آزادی و اختیار می داند و عموماً آن را در جایگاه نفی و ردّ هر نوع ضرورتی تعریف می‎کند. طبق نظر لایب‎نیتس هر جوهری صرفاً علّت حالات خودش است؛ بنابراین هر تغییری که در آن رخ دهد به گونه‎ای خودانگیخته حادث می‎شود. مفسّران فلسفۀ لایب‎نیتس، دو نوع خودانگیختگی را در فلسفۀ او مشخّص کرده اند: خودانگیختگی...

هدف اصلی این پژوهش تحلیل «وجود» نزد کانت با کمک گرفتن از دیدگاه ولف، هیوم، و فلاسفۀ اسلامی دربارۀ وجود است. با توجه به این که کانت در نقد عقل محض در دو موضع به تحلیل «وجود» می پردازد، ابتدا در بخش تحلیل استعلایی در مبحث «مقولات محض فاهمه»، به منزلۀ یکی از مقولاتِ وجهه نظر «جهت»، و دیگربار در بخش دیالکتیک استعلایی در نقد برهان وجودی، این مقاله با هدف ارائۀ تبیینی جامع و منسجم از این دو موضع نشان ...

عزیزه خویشتن دوستی، انسان را وا می دارد تا برای آینده ورستگاری خود چاره ای بیندیشید . رسیدن به نجات و رهایی از رنج و عذاب، همواره محبوب و مطلوب آدمیان بوده است . بر همین اساس، انسان ها در طول تاریخ به دنبال شناخت ماهیت نجات و سعادت و راه های دستیابی به آن بوده اند که باعث شده نظرات گوناگونی در این زمینه مطرح شود و هر مذهب و مکتب فکری از شناخت این مهم، دم بزند . ادیان نیز چون دیگر مکاتب، ادعا می...

مسئله معرفت از دیرباز یکی از مباحث مهم در نزد فلاسفه بوده است. این مسئله در دوران جدید فلسفه غرب و پس از حدود دو هزار سال تفکر فلسفی و در نتیجه تحولاتی که در پایان قرون وسطی رخ داد، با جدیت بیش-تری مطرح شد. در این دوره با ظهور دکارت و جنبش عقل گرایی مسئله معرفت و رسیدن به حقیقت اهمیت بسیاری یافت. اسپینوزا از نمایندگان اصلی رویکرد عقل گرایی در این دوره بود. از نظر او معرفت فی نفسه ارزشی ندارد بل...

در نقد عقل محض، سه ایدۀ نفس، خدا و جهان به صورت تنظیمی عمل می‌کنند. این ایده‌ها در نقشی وحدت‌بخش به عالم پدیداریِ حاصل اطلاق شهودهای پیشینی مکان و زمان و مقولات فاهمه بر کثرات حسی به دست آمده‌اند و عمل می‌کنند. طبق تفسیری که ما در این مقاله ارائه کرده‌ایم، کانت در نقد عقل عملی به کمک اختیار استعلایی سوژه را به صورتی تقویمی و غیر نظری برمی‌نهد. بنابراین اختیار در انجام فعل اخلاقی به صورت یک ایدۀ ...

بی‌تردید معرفت و خردورزی همراه و همزاد آدمی، بلکه هویت و حقیقت اوست. آدمی از روز نخست به دنبال شناخت جهان و انسان و مبدأ و معاد برآمد و به واکاوی دستگاه فاهمه و ذهن خود نیز پرداخت و تا حدودی به راز و رمز معرفت پی برد. هر چند برای دانش معرفت‌شناسی پیشینۀ دیرینی در تاریخ دانش به عنوان شاخه‌ای مستقل از فلسفه دیده نمی‌شود؛ اما امروزه معرفت‌شناسی یا نظریه معرفت به عنوان شاخه‌ای مستقل از فلسفه رواج د...

در این نوشتار، با تمرکز بر نقش زمان در امکان تألیف میان دو سوی حکم تألیفی پیشینی یا تألیف محض، یعنی شهود محض و مفهوم محض، تلاش می‌شود تا وحدت ساختاری میان این دو سوی تألیف، بر مبنای بنیاد مشترک میان آنها نشان داده شود. امکان تألیف محض، به معنای امکان برقراری وحدت میان زمان، به مثابة شهود محضِ فراگیر، و من استعلایی و محض، به منزلة وحدت خودآگاهی استعلایی و بنیاد تمامیِ مفاهیم محض فاهمه است. برقراری...