در برابر نظریۀ وجود ذهنی، اخیراً دیدگاهی ارائه شده است که در آن دیدگاه، وجود ذهنی ماهیات در علمِ حصولیِ ما به آنها نفی می شود و برای معلوم بالذات مطلق و معلوم بالذات مقید - که در این دیدگاه به ترتیب «معنا» و «مصداق» خوانده شده اند - تحققی جدا و مستقل از تحقق علم حصولی - که در این دیدگاه «مفهوم» خوانده می شود - ادعا می شود. در این دیدگاه، از تفکیک معنا و مصداق و مفهوم و واقع از همدیگر لوازمی به دست...

چگونگی علم خداوند به مخلوقات خود، پیش از ایجاد و پس از آفرینش، همواره برای فلاسفه مسئله ای دشوار و مورد اختلاف بوده است، تا جایی که در مباحثی مانند علم به جزئیات زمانی و متغیر، برخی از فیلسوفان متهم به کفر شده اند. دیدگاه فیلسوفان مشائی و اشراقی از یک سو، تأثیر مکتب عرفانی و آیات قرآنی از طرف دیگر، موجب پر بار شدن این مبحث در حکمت متعالیه گردید. نظریات حکمای پیش از صدرالمتألهین تبیین قابل قبولی...

ماهیت شناسی حکم شرعی از دیرباز در مباحث علم اصول فقه مطرح بوده است. از نظر تاریخی، بحث از ماهیت شناسی حکم در دانش اصول فقه شیعه از ناحیه علامه حلی در کتاب تهذیب الوصول الی علم الاصول مطرح‌شده است. فقیهان شیعه در زمینة ماهیت‌شناسی حکم شرعی اتفاق‌نظر ندارند. برخی حکم را خطاب شرع دانسته‌اند که به اقتضاء یا تخییر یا وضع به افعال مکلفین تعلق می‌گیرد. بعضی دیگر حکم را اراده ...

علم شناسی فلسفی، نگاهی وجودشناسانه به علم است که در آن، مباحث مربوط به علم، عالم و معلوم از آن حیث که وجود دارند، مورد بررسی قرار می گیرند. این نوع رویکرد به مسأله ی علم، در فلسفه ی ملاصدرا که مبتنی بر اصالت وجود است، جایگاه ویژه ای دارد و باعث شده که نظر صدرا در مسائل متعدد حوزه ی علم، متفاوت از فلاسفه ی پیش از او باشد. در این پایان نامه با بررسی تعریف علم و اقسام آن از نگاه ملاصدرا تلاش شده ا...

.

علم شناسی امروزه به تبع علوم، توسعة فراوان یافته و رهیافتهای متنوعی چون علم شناسی منطقی-فلسفی، روان شناسی علم، جامعه شناسی علم و تاریخ علم را در برگرفته است. دانشمندان مسلمان با توسعه و رشد دانشهای مختلف روزگار خود، به بسط و تکامل علم شناسی نیز پرداخته اند و چهار رهیافت عمده و متفاوت در شناخت علوم به دست آورده اند. علم شناسی منطقی که ریشة ارسطویی دارد، در کتابهای منطق به میان آمده، و بر تحلیلها...

چکیده  ایمره لاکاتوش  نظریه‌ای برای ارزیابی روش‌شناسی‌ها  و انتخاب بهترین آنها ارایه کرد که بعداً فراروش‌شناسی نام گرفت. این فرا‌روش‌شناسی ملهم از روش‌شناسی برنامه‌ی پژوهش علمی لاکاتوش و مبتنی بر ویژگی‌هایی بود که لاکاتوش برای یک روش‌شناسی خوب لازم می‌دانست. این فراروش‌شناسی بر آنست تا با توسل به تاریخ علم، هم به شناسایی بهترین روش‌شناسی از میان همه‌ی روش‌شناسی های موجود بپردازد و هم راهی برای ...

در این مقاله تلاش می شود که با اتکاء به دو روش شناسی مشخص و جداگانه از اقتصاد توسعه به معنا و مفهوم واقعی توسعه دست یابیم. در روش شناسی نوع اول مطالعات توسعه که به قبل از سال های 1950 برمی گردد توسعه دارای تعاریف متفاوت و متعددی می باشد و اعتقادی به قانونمندی های علم توسعه وجود ندارد. در روش شناسی نوع دوم که از 1950 آغاز می شود با علم توسعه سروکار داریم و با توجه به اکسیوماتیک بودن این علم در ا...

نقد علوم انسانی مدرن و ضرورت تولید علوم انسانی و اجتماعی اسلامی از موضوعاتی است که با پیروزی انقلاب اسلامی به صورت جدی در ایران مطرح شد و در این اواخر اهمیت پرداختن به این موضوع بیش تر احساس شده است. تاکنون در حوزه های مختلف علوم انسانی اسلامی و به ویژه علوم اجتماعی اسلامی مباحثی هر چند اندک مطرح شده که نیازمند بررسی و ارزیابی است. بر این اساس، این تحقیق درصدد بررسی رویکردهای علم اجتماعی اسلامی...