مسئلة عقلانیت علم، نیازمند بستری برای طرح چیستی عقلانیت است تا در چهارچوب مفهومی از عقلانیت، بتوان چگونگی عقلانیت ماجرای علم را به تصویر کشید. نگارنده در این مقاله تلاش می‌کند تا با استفاده از مفهوم عقلانیت هدف ـ وسیله نشان دهد که چگونه می‌توان چنین بستری را فراهم آورد. برای این کار می‌بایست علم را به‌ عنوان یک فرایند در نظر بگیریم که در آن با مفروض گرفتن اهدافی، می‌توان عقلانیت دست‌یابی به این...

سخن گفتن از مفاهیمی چون عقل و عقلانیت مانند بسیاری از مفاهیم دیگر ما را به وادی اختلاف­نظرهای اساسی که گاهی به تشتت منجر می­شوند می­کشاند. چنان­که مفهوم عقلانیت در اثر گذشت زمان، به­عنوان مفهومی تاریخی تلقی گردیده و تعابیر گوناگونی در مورد آن مطرح شده است و در بسیاری از سطوح به­کارگیری مفهوم عقلانیت توأم با گمراهی و ابهام در فهم معنی و مصداق آن بوده است. از سویی نکته قابل توجه این است که تعلیم ...

در این مقاله ابتدا چارچوب نظریۀ خردگرا در برنامهریزی شرح داده شده است. سپس از زوایای گونـاگوناین دیدگاه نقد گردیده و در آخر بـه ایـن مسـئله پرداختـه شـده کـه نسـبت میـان نظریـۀ خردگـرا دربرنامهریزی که میراث نیمۀ قرن بیستم است با شرایط کنونی اندیشۀ اجتماعی چیست؟در این دوران ظهور پسامدرنیته، به نظر میرسـد برنامـهریـزی نیـز وارد دوران پسـاخردگرایی مـیشـود:منتقدان پسامدرن عق...

یکی از پیش‌زمینه‌های لازم برای کاربردی کردن فلسفه برای کودکان (فبک) در ایران، جستجوی مبانی نظری متناسب با فرهنگ اسلامی است؛ ازاین‌رو در این مقاله، با مبنا قرار دادن آموزه‌های امام علی علیه السلام، مؤلفه‌های فبک شناسایی شدند. بدین‌منظور از روش پدیدارشناسی توصیفی استفاده شد و در تحلیل داده‌ها الگوی هفت‌مرحله‌ای کلایزی به‌کار رفت. یافته‌ها نشان داد براساس آموزه‌های امام علی علیه السلام مؤلفه‌های ...

چکیده در مقالۀ حاضر با اتخاذ سنت کالونیسم و معرفت‌شناسی اصلاح‌شده، ادعای مانعیت گناهان انسانی از فعلیت صحیح عقل و عاملیت فیض الهی در تقویت قوای شناختی را بررسی می‌کنیم. شاید پیش از این و ذیل بحثِ نقش‌ عوامل غیرمعرفتی در شکل‌گیری معرفت، به تأثیر شناختی گناه نیز پرداخته شده باشد. اما اختصاص این موضوع به رشد معرفت علمی، تا آنجا که مورد اطلاع است، تازگی دارد. این بررسی در بستر پروژۀ استفان مورونی، د...

چکیده هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه بین باورهای انگیزشی، راهبردهای خودتنظیمی و عملکرد تحصیلی دانش آموزان دختر مقطع متوسطه در شهر یزد است. بدین منظور 500 نفر از دانش آموزان به روش نمونه-گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند.آن ها پرسشنامه های راهبردهای انگیزشی پینتریچ و همکاران (1991) و اهداف پیشرفت میدگلی و همکاران (2000)، برگرفته از منابع معتبر تکمیل کردند. به منظور سنجش میزان عملکرد تحصی...

عقل برای حل یا مهار بحران فردی و اجتماعی، ابزاری مطمئن تصور می­شود و عقلانیت ایجاد شده در پرتو آن مجموعه­ای از اقدامات را به هم پیوند می­زند. برخی از اندیشمندان فقط عقلانیت علمی یا برتری آن را پذیرفته­اند و برخی دیگر دامنه­ی عقلانیت را تا حدی گسترانیده­اند که عملکرد انسان در ساحت زندگی روزمره و یا ارزش‌گذاری­های اخلاقی را نیز در برمی­گیرد. در عقلانیت سیستمی هیچ عقلانیت هژمونیک یا مسلطی که داعیه...

دو راهی اجتماعی موقعیتی است که در آن‘ هر کنشگر با دو گزینه روبه روست: همیارانه و غیرهمیارانه. برای هر کنشگر‘ رفتار غیرهمیارانه نفع بیشتری را به دنبال دارد‘ اما اگر تعداد قابل توجهی از کنشگران‘ غیرهمیارانه رفتار کنند‘ همه نسبت به وقتی که همیارانه رفتار می کردند‘ بیشتر زیان می بینند‘ مبانی نظری بررسی دوراهی اجتماعی‘ نظریه انتخاب عاقلانه (به ویژه روایت جامعه شناختی آن‘ شامل عقلانیت اجتماعی) و نظری...

اجتماع محلی آخرین لایه اصالت فرهنگی و هویت دست نخورده و یکدست تلقی می شود. مطالعات انجام شده در این حوزه با قوت های خاص خود و البته کاستی های روش شناختی همراه بوده اند. وجه غالب پژوهش های این حوزه با تأثیرپذیری از جامعه شناسی پوزیتیویستی، بیش ازپیش به سوی تحقیقات پیمایشی و پرسش نامه گرایی کشانده شده است و منطق غالب بر آنها فرضیه سازی بوده است؛ به گونه ای که تناسب بین مسائل و روش های تحقیق با با...