یکی از رخدادهای بزرگ نیمة دوم قرن بیستم، وقوع انقلاب اسلامی در ایران به رهبری حضرت امام خمینیŠ بود که تحولات بسیاری را در کشورهای منطقه و ساختار قدرت جهانی ایجاد کرد. یکی از کشورهایی که شیعیان آن پس از انقلاب اسلامی ایران به دنبال نقش‌آفرینی بیشتری در فرایندهای سیاسی جامعة خود هستند، کشور عربستان سعودی است. شیعیان این کشور ـ که سومین جمعیت شیعة کشورهای عربی را تشکیل می‌دهند ـ به دنبال افزایش ق...

تاریخ اجتماعی به عنوان گرایشی نو در بررسی تاریخ جوامع گذشته، تلاش می کند تا به زندگی روزانه مردم عادی توج‍‍‍‍‍ه کند. در این مطالعات مؤلّفه «مشاغل» به عنوان رکن اصلی حیات اجتماعی و اقتصادی، از اهمیت خاصی، برخوردار است.      این نوشتار ضمن بررسی این مقوله از تاریخ اجتماعی شیعیان، به عنوان بخش مهمی از جامعه اسلامی ایران و عراق در قرن های سوم تا ششم هجری، به دنبال نشان دادن همسانی این گروه با سایر م...

شیعیان خوجه اثنی عشری اقلیتی کوچک و منسجم به شمار می‏روند که با وجود جمعیت اندک 125 هزار نفری از نظم و انضباط قابل ملاحظه‏ای برخوردارند. این اقلیت کوچک، در حال حاضر در پنج قاره جهان حضور دارند و افزون بر آنکه تحت نظارت عالی فدراسیون جهانی شیعیان خوجه اثنی عشری قرار دارند، در هر کشور نیز دارای جماعات مستقلی اند. در این مقاله، با بهره گیری از روش تحلیل و توصیف تلاش شده است نحوه پیدایش این اقلیت ک...

چگونگی عمل شیعیان به فقه در دورهٔ قبل از امامت امام محمد باقر 7، مسئله‌ای است مبهم که برخی حتی بدان ورود نکرده‌اند یا گذرا از آن سخن رانده‌اند. نوشتار حاضر، با بررسی دورهٔ نخست فقه شیعه پس از پیامبر اکرم 9 تا قبل از امام محمد باقر 7، می‌کوشد چگونگی عمل شیعیان به فقه و راه‌های اخذ آن در این دوره را بازخوانی کند؛ دوره‌ای که امامان نخست، با مشکلات فراوانی روبه‌رو بودند. روایات فقهی و نقل‌های موجود ت...

به رغم آن­که تشیع، به واسطة نگاهِ متفاوت به حاکمیت جامعه اسلامی، همواره با مخالفت دستگاه خلافت مواجه بود و برخی از معتقدان بدان مذهب نیز زیر آزار و شکنجه و تعقیب قرار داشتند، در طول سده‌های نخستین اسلامی، تفکر شیعی در نقاط متعددی از قلمرو اسلامی از جمله ماوراءالنهر گسترش یافت. این مقاله ضمن بازکاوی زمینه‌ها و عوامل، چرایی و چگونگی نفوذ تشیع در ماوراءالنهر در عهد سامانیان را بررسی می‌کند. این مقا...

تاریخ اجتماعی به عنوان شاخه ای نو از مطالعات تاریخی و نوعی فهم از تاریخ در مقام تحلیل و تبیین حوادث به گرایش های فکری، ویژگیهای اخلاقی، سبک و سیاق زندگی عامه، شهرنشینی، تمدن، خانواده، اقشار مختلف اجتماعی، مشاغل و حرف، ارتباطات و تعاملات فرهنگی- اجتماعی -اقتصادی، سیاحت و بازرگانی، کشاورزی، کوچ نشینی و ... به عنوان عوامل اثر گذار بر روند حوادث تکیه می کند. این پایان نامه با تکیه بر سه محور آداب ...

با آ نکه بیشتر فرق اسلامی در طول تاریخ با همدیگر اختلاف و درگیری داشتند، اما این اختلافات درمیان شیعه و سنی نمود بیشتری یافته است. بغداد به عنوان مرکز خلافت عباسی، مرکز تجمع شیعیانو همچنین حنبلی ها  به عنوان طیف تندرو سنی مذهب  نیز بود. با سقوط آل بویه که به تقویتجایگاه شیعیان در بغداد کمک زیادی کرده بودند، سلجوقیان سنی مذهب روی کار آمدند. حنبلی ها کهسابقه دشمنی دیرینی با شیعیان داشتند، از این ...

مونتگمری وات (2006 م) خاورشناس برجسته اسکاتلندی در مقاله­ای با عنوان «شیعه در دورة بین­امیه» با نگاهی جامعه­شناختی به بررسی وضعیت شیعیان در این دوره پرداخته است. وی با اشاره به اشتراکات سیاسی و اختلافات اعتقادی شیعیان و خوارج، ریشه اختلاف­ها و مغایرت­ میان شیعیان (که هسته اصلی آنان از قبایل جنوبی یمن بودند) با خوارج (که از قبایل شمالی بودند) را خاستگاه قومی افراد حاضر در قیام­ها و تحرکات می­دان...

پیروزی انقلاب اسلامی و شکل گیری جمهوری اسلامی به مثابه نخستین دولت شیعی در عصر حاضرو متعاقب آن تشکیل دولتی با اکثریت شیعی در عراق و احیای جنبشهای شیعی دربرخی کشورهای خاورمیانه مانند بحرین حاکی از ظهور پدیده تازه ای در ژئوپلتیک خاورمیانه است که گاه در نگرش منفی با تعبیر هلال شیعی از آن یاد شده و گاه حرکتی مبتنی بر حقوق بشر و حق تعیین سرنوشت و گویای سرنوشت محتوم و تلاش برای احیای حقوق نادیده گرفت...

کشور یمن از زمان رسول اکرم که به بازان بن ساسان، پس از اسلام آوردنش حکماستمرار حکومتی اش امضاء و صادر شد و بعدها با اعزام علی بن ابی طالب به نمایندگی ازرسول اکرم جهت اخذ خراج و مالیات با اهل بیت آشنا گردیدند، به تدریج تاکنون اکثرجمعیت بیست و سه میلیونی، تشیع را در قالب زیدیه منتسب به زیدبن علی، فرزند امامچهارم شیعیان مورد اقبال قرار دادند، به طوری که اکنون اکثر جمعیت، زیدی، پس از آنشافعی و شیعی...