اشعار اسودابن یعفر چه آنچه که در مناسبت های گوناگون سروده شده و یا در احوال دیگری نقل شده در واقع آینه یتمام نمای زندگی بدویلن جاهلی است.اسود به خلق و خوی،سجایای انسانی،صفات پسندیده، اوضاع اجتماعی زمان خود توجه فراوانی داشت. این توجه به جهان او را به سوی حکمت سوق داد که شاعر آن را به تجربه نه از راه تأمل و تحقیق عمیق دریافته بود. اسود ابن یعفد در لابلای این قصیده ی دالیه که در واقع تمام شهرت خو...

از چشم اندازهای شعر قدیم عرب، تصویر گاو وحشی در آینه قصیده است که شاعر در پردازش تصویر شتر از آن بهره می-گیرد و عناصر سازنده تصویر آن، نزد اکثر شاعران تقریباً به هم شبیه است. در نگاه ظاهری به این منظره، همسویی دقیق و ارتباط عمیق بین این عنصر و دیگر عناصر قصیده مخصوصاً شتر به چشم نمی آید. از این رو بعضی از محققین و ناقدان معاصر برای رفع این نقصان با استناد به گفته جاحظ درباره این تصویر در شعر جاهل...

      آن بخش از شعر جاهلی که از شائبة ساختگی بودن به دور باشد، آینه­ای شفاف و روشن از جامعة زنگار­گرفتة دوران پیش از اسلام و رفتار، اندیشه و آرمانهای نا­بخردانة مردمانش است. تصویر راستین این جامعه را تنها بایست در سروده­های گروه­های معترض و رانده­شدة آن زمان مانند شاعران سیاه، موالی، بردگان و صعالیک و البته در میان آیات قرآن جستجو کرد. سروده­های عنترﺓ بن شداد، شاعر سیه­چرده و ح...

محتوای اشعار اسلامی حسان در مقایسه با اشعار جاهلی وی هم از نظر کیفی و هم از نظر کمی دچار تغییر و دگردیسی شده است. در پاره ای از اشعار اسلامی حسان شاهد مفاهیم و تعابیر کاملا جدیدی هستیم که در دوران جاهلی شاعر سابقه نداشته است، مزید بر اینکه وی در دوران اسلامی از پاره ای اغراض شعری مانند خمریات و قصاید صرفاٌ عاشقانه که در دوران جاهلی به آنها پرداخته بود، روی برتافته ، و به جای اینچنین اغراضی شعر خ...

شعر به مثابه رسانه دیرین ادبی، بسیاری از هنجارهای اخلاقی را بازگو می‌کند. در پیشینه این رسانه دو قصیده مشهور «لامیة العرب» و «لامیة العجم» بازتاب‌دهنده فرهنگ؛ هنجارها و ناهنجاری‌های رفتاری دو نسل و دو جامعه متفاوت یعنی دوره جاهلی و عصر عباسی است. در این جستار معلوم گشته که «لامیة العرب» در پردازش هنجارها، بیش‌تر تصویری هنری از خلق و خوی حاکم بر جامعه جاهلی و شخصیت شنفری است، ولی «لامیة...

این مقاله فرهنگ عرب پیش از اسلام را براساس دلالت های موجود در زبان عربی بررسی می کند لکن پیش از پرداختن به دلألت های لغوی به تحلیل این نمادها از بعد نظری می پردازد. در فتح باب این بخش به معرفی خاستگاه زبان عربی و قوم عرب آنگاه به تحلیل ریشه و پیشینه زبان و خط و پیدایش عربی فصیح دست یازیده است سپس معنای جاهلیت را می شکافد و این پرسش را مطرح می سازدکه این نام و مفهوم مستفاد از آن در نزد همگان چقد...

رثاء بارزترین نمونه شعر عاطفی و از صادقانه ترین انواع شعر و به عنوان یکی از اغراض مستقل شعری، از گذشته های دور، نقشی پر رنگ بر صفحات شعر شاعران داشته است و از موضوعاتی است که به وضوح با حماسه پیوندی عمیق دارد. رثاء دست آورد تجربه ی عاطفی شاعر و بیانگر شرایط اجتماعی ، فرهنگی و اعتقادی جامعه اوست شاعر در آن ، سوگ و سوزهای درونی خود را درمرگ و فراغ ابدی عزیزاز دست رفته اش به نمایش می گذارد و به...

نقش شاعر به عنوان واعظ و ناصح جامعه همواره مورد توجه ناقدین و ادب شناسان قدیم بوده است. شاعر گاه در ضمن پند و اندرز و حکمت به ارشاد مردم می?پردازد و گاه به مذمت و هجو ناهنجاری?ها و رذیلت?های اخلاقی روی می?آورد. از این روی می?توان ارتباطی مستقیم بین حکمت و هجو برقرار کرد که هدف در هر دوی آن?ها اصلاح جامعه و دعوت به آراستگی?به فضیلت?های اخلاقی است. حُطَیئه یکی از شاعران مخضرم است که علیرغم شهرتش به...

منوچهری دامغانی ( 432- ؟ هـ . ق.) بنابر شیوه ادبیان هم روزگار خود به شاعران عرب و شعر آنان توجه خاصی نشان داده است ولی تأثیر شعر عرب در کلام وی آنقدر برجسته است که او را از دیگر شاعران سبک خراسانی متمایز می کند. تأثیرپذیری منوچهری از شعر عرب به چند شکل بروز و ظهور پیدا کرده است. ساخت چندین قصیده براساس الگوی قصاید جاهلی: تقلید از شاعران خمریه سرا،  مانند امرؤالقیس و ابونواس. اقتباس یا ترجمة بعض...

مطالعه ی تاریخ حیات بشر از دیرباز همواره با نشانه هایی از تمسک به سجایای اخلاقی و تمایل و تعلق خاطر به پاکدامنی همراه بوده است. عفاف و پاکدامنی به عنوان مهم ترین عامل کنترل وتعدیل شهوات و قوای نفسانی ریشه در فطرت بیدار انسانی داشته و آثار آن در گفتار و کردار انسان تجلی می یابد. پاکدامنی از جمله سجایای اخلاقی است که همواره در تعالیم بشری جایگاهی متعالی داشته و بدان توجه خاصی مبذول شده است و اقوا...