اقامتگاه صوفیان را در زبان فارسی خانقاه گویند. این واژه که نخستین بار در متون سدة چهارم هجری، در اشاره به فعالیت‌های مانویان و کرّامیان به کار رفته، در سدة پنجم، با گسترش جماعت‌های صوفیه، در سرتاسر قلمرو اسلامی رواج یافته است. خانقاه‌ها در این عصر مراکزی فرهنگی‌ـ اجتماعی بودند که صوفیان و مردم عادی در آنجا از خدماتی برخودار می‌شدند؛ از جملۀ این خدمات می‌توان به این موارد اشاره کرد: تربیت مریدان،...

بی‌هیچ شکی، حوزه‌ی عرفان و تصوّف، مهمترین حوزه در ادبیّات کلاسیک ایران است، که در آن یک حرکت درونی و باطنی به سمت جایگاه و مبدا اصلی که همان قرب الهی است، انجام ‌می‌گیرد. در مسیر حرکت، سالک با مشکلات و سختی‌های زیادی روبرو ‌می‌شود، که گاهی او را از هدف اصلی دور ‌می‌سازد. مشایخ صوفیّه مریدان خود را به «ذکر» مدام سفارش می‌کردند تا مرید به این وسیله خود را از حجاب نسیان و غفلت نجات دهد و با کمک پیر ب...

عین القضات همدانی، عارف ایرانی قرن پنجم و ششم هجری است که قلم توانا و ذهن و اندیشه پویا و جوّال خود را برای نگاشتن آثار فلسفی- عرفانی به کار برده است. اگرچه بی پروایی و سبک فلسفی‌اش در نهایت او را به پای دار کشید اما نوشته‌های او به خصوص کتاب «تمهیدات» وی، سندی مستدل برای عرفان و ادبیات کهن ایران زمین شد. «تمهیدات» اگرچه از متون عرفانی به شمار می‌رود اما از آنجا که به بیان شرایط سلوک و آدا...

تحلیل گفتمان انتقادی روشی برای تحلیل متن است و جامع‌ترین الگو را در این زمینه، نورمن فرکلاف (1989) ارائه کرده است که در سه سطحِ توصیف، تفسیر و تبیین، رابطۀ متن را با بافت موقعیتی آن آشکار می‌سازد. با گسترش شیوه‌های جدید در تحلیل متون، بررسی متون کهن از این افق‌های تازه ضروری می‌نماید. هرچند متون عرفانی بیشتر با انگیزه‌های درونی و به دور از مبارزه با سیاست و اجتماع نگاشته می‌شدند؛ اما از تاثیر اج...

کتاب «اسطر غیبیه» اثر رشید الدین محمد بیدوازی عارف قرن نهم سلسله ی ذهبیه مشتمل بر شرح اسماء و مباحث توحید و ولایت است. در این پایان نامه ضمن تحلیل افکار و احوال بیدوازی گزارشی از سلسله ی طریقت وی و سیر اجمالی از شرح اسماء نویسی توسط عارفان دیگر ارائه شده است. تصحیح اسطر غیبیه براساس تک نسخه به همراه ارائه منابع تحقیقی(قرآن و حدیث) صورت گرفته است. رشیدالدین محمد بیدوازی مرید و جانشین سید عبدال...

خشکسالی از عوامل بسیار مهم در مدیریت منابع آب به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک محسوب می شود. پایش و پیش بینی آن به خصوص تعیین زمان دقیق شروع و طول دوره ی آن از اهمیت ویژه ای در مدیریت منابع آب برخوردار است. بدین منظور شاخص های خشکسالی برای شناسایی اثرات مخرب آن بر منابع آبی جهان مورد استفاده قرار می گیرند. تاکنون شاخص های بسیاری در مناطق مختلف دنیا مورد بحث و بررسی قرار گرفته است و به عنوان شاخص...

چنتال موفی از متفکرانی به حساب می‌آید که بعد از وقوع «طوفان پست‌مدرنیسم» یک نظریه‌ سیاسی طراحی کرده و در آن، دستاوردهای پست مدرنیسم و نقدهایی را که علیه مدرنیته وارد شده، مد نظر قرار می‌دهد. به زعم موفی، عقل مدرن مجبور است محدودیت‌های خود را بپذیرد و سوژه انسانی را نه چیزی ثابت، واحد، ذاتی و حقیقی بلکه موجودیتی سیّال و متحول، در حال شکل‌گیری، محصول روابط قدرت و تعامل با غیرسازنده به حساب آورد. ب...

یکی از موضوعاتی که در کانون توجه رسانه‏ها قرار دارد، موضوع جنسیت و زنان است. هدف این مقاله واکاوی سوژة زن در فضای گفتمانی سینمای ایران است. در پژوهش ما، عرصة سینما و نشانه‏های تصویری انتخاب شده‏ است تا با تأملی گفتمانی بر رابطة سینما و واقعیت، از خلال فیلم‏های سینمایی، نحوة مواجهة زنان با جهانی را که در آن زیست می‏کنند بشناسیم. در این مقاله، بر پایة نظریات لاکلا و موفه در مورد جامعه، سیاست، سوژ...

عین القضات همدانی، عارف ایرانی قرن پنجم و ششم هجری است که قلم توانا و ذهن و اندیشه پویا و جوّال خود را برای نگاشتن آثار فلسفی- عرفانی به کار برده است. اگرچه بی پروایی و سبک فلسفی‌اش در نهایت او را به پای دار کشید اما نوشته‌های او به خصوص کتاب «تمهیدات» وی، سندی مستدل برای عرفان و ادبیات کهن ایران زمین شد. «تمهیدات» اگرچه از متون عرفانی به شمار می‌رود اما از آنجا که به بیان شرایط سلوک و آدا...

الرسالة ابوالقاسم قشیری یکی از متون مهم نثر عرفانی، به‌ویژه در زمینة آداب و تعالیم تصوف است. قشیری این کتاب را در فاصلة 437 تا 438 هجری قمری به زبان عربی نوشت. این اثر از همان روزگار تألیف، توجه بسیاری را برانگیخت. الرساله دو بار به فارسی ترجمه شد. سید محمد گیسودراز، یکی از عارفان طریقة چشتیه در سدة نهم، برای نخستین بار الرساله را شرح و تفسیر کرد. اهمیت شرح گیسودراز در آن است که نویسنده  افزون ...