مقالۀ حاضر به بررسی جامعه شناختی اهتمام روشنفکران در ساخت نخستین دولت مدرن در ایران پرداخته است. به گونه ای که امکان تحلیل تاریخی مقولۀ روشنفکری را در دوران مشروطه از سال 1285 تا 1305 به دست می دهد. ارتباط گفتمان های سیاسی روشنفکران با مناسبات قدرت به شیوه ای فوکویی تحت تحلیل تبار تاریخی قرار گرفته است. نتیجۀ بررسی ها در این مقاله نشان می دهد که معرفت های متفاوت شکل گرفته در هر گفتمان و کردارها...

آنتونیو گرامشی روشنفکر و سیاست­مدار کمونیست ایتالیایی، یکی از مهم­ترین نظریه­پردازان بزرگی که نظریاتش به شدت بر مطالعات فرهنگی­، مارکسیسم ایتالیا و اروپا تاثیر­گذار بود. وی قائل به زیربنایی است که به گونه­ای دیالکتیکی با مجموعه­ای از روبنا در ارتباط است که این مجموعه شامل مقولاتی چون: سیاست، فرهنگ، حقوق، ایدئولوژی، و تمام آن اعمال اجتماعی که رابطه­ مستقیمی با تولید کالاهای مادی ندارد بلکه به صو...

در این تحقیق ما با بررسی آثار و آراء هشت تن از اندیشمندان در یکی از حوزه های علوم انسانی و اجتماعی، با چارچوب نظری رندال کالینز، در جستجوی عوامل امکان و امتناع تولید علم و ایده در علوم اجتماعیِ ایرانِ معاصر بوده ایم. رندال کالینز که در کتاب پراهمیت خود با عنوان ”جامعه شناسی انواع فلسفه“ سه عامل حیاتی برای تولید و مانایی ایده ها و آثار تراز اول را در تاریخ 2500 ساله ی فلسفه می یابد و اثبات می کند ...

روشنفکران به واسطه روشنی افکارشان در پی اصلاح امور جامعه و نیل آن به سوی پیشرفت هستند و در این راه به خواص و توده ها توجه ویژه ای مبذول می دارند ،چرا که نخبگان به تولید فکر مبادرت می ورزند و عوام پس از پذیرش این افکار در جهت عملیاتی شدن آنها اقدام می نمایند. اما روشنفکران موفق باید به گونه ای عمل نمایند که بدون اینکه توده گرایی آنان را از حرکت صحیح خود بازدارد، زمینه های پذیرش عمومی آن افکار را...

در قرون وسطا که جهان غرب در تاریکی جهل و خرافه فرو رفته بود، جهان اسلام در عصر شکوفایی و ترقی (قرون 13 ـ 8 میلادی) به سر می برد؛ اما از قرن سیزدهم میلادی به بعد، علم در بین مسلمانان دچار انحطاط و زوال گردید. در قرن شانزدهم میلادی و همزمان با پیشرفت علم در جهان غرب، جهان شرق نیز مشتاق مجهز نمودن خود به علم گردید؛ ازاین رو غرب بدون توجه و در نظر گرفتن فرهنگ و جوامع سنتی شرق، درصدد گسیل نمودن دستا...

ارتباط و همکاری روحانیت و روشنفکران در تحولات یکصدساله اخیر کشور ایران منشاء¬رویدادهای سرنوشت¬سازی بوده¬است. چنانکه تاثیر آن در جریان نهضت مشروطه، ملی شدن صنعت نفت و انقلاب اسلامی انکار ناپذیر می¬باشد. نکته قابل توجه در این وقایع سه¬گانه، اتحاد و همکاری نزدیک بین روحانیون و روشنفکران در ابتدای مبارزه و دوری و تفرقه پس از آن می¬باشد. در جریان نهضت مشروطه و ملی شدن صنعت نفت جدایی روحانیت و روشنفک...

‏بررسی تاریخ و اندیشه سیاسی معاصر ایران بدون توجه به مفهوم روشنفکری، به نظر؛ کاری عبث جلوه می­کند. شکست ایرانیان از روس­ها باعث شد تا روشنفکران ایران اندیشیدن پیرامون عقب ماندگی را آغاز کنند. بنابراین، مسئله انحطاط، زوال و عقب ماندگی تمدن ایرانی یا ایرانی- اسلامی مورد واکاوی قرار گرفت. پاسخ­ها به پرسش چرایی این وضعیت متفاوت و ‏گاه متعارض بود. در این پژوهش تأملات نظری سه روشنفکر(آخوندزاده، ملکم ...

مسئله وحی از جمله مسائل مهم در حوزه علوم قرآنی است. موضوعاتی چون نحوه ارتباط پیامبر? با خداوند، چگونگی تفهیم مفاهیم وحی از سوی خداوند به پیامبر?و نقش پیامبر? در این فرایند، از جمله موضوعات مطرح شده ذیل این مسئله است. مبحث نقش پیامبر? در وحی در سال های اخیر و با ورود نظریه های دین پژوهان غربی بر سر زبان ها افتاد. اعتقاد عموم مسلمانان در این زمینه به نقش قابلی و پذیرندگی پیامبر? خلاصه می شود؛ اما...