‏بررسی تاریخ و اندیشه سیاسی معاصر ایران بدون توجه به مفهوم روشنفکری، به نظر؛ کاری عبث جلوه می­کند. شکست ایرانیان از روس­ها باعث شد تا روشنفکران ایران اندیشیدن پیرامون عقب ماندگی را آغاز کنند. بنابراین، مسئله انحطاط، زوال و عقب ماندگی تمدن ایرانی یا ایرانی- اسلامی مورد واکاوی قرار گرفت. پاسخ­ها به پرسش چرایی این وضعیت متفاوت و ‏گاه متعارض بود. در این پژوهش تأملات نظری سه روشنفکر(آخوندزاده، ملکم ...

در تعامل دین با فرهنگ اشکالی گونه گون از تدین بروز می کند. عوامل متعددی در شکل گیری دینداری فرهنگی دخالت دارند که از جمله می توان به شرایط جغرافیایی و تاریخی، فضا، عادت واره و رسانه ها اشاره کرد. این مقاله برای گونه شناسی دینداری فرهنگی چهارگونه اصلی: تدین قشر فرودست فرهنگی، تدین قشر متوسط فرهنگی، تدین روشنفکران و تدین عالمان دینی را مفهوم پردازی کرده است. مهم ترین عاملی که دو دسته روشنفکران و ...

نگاه روشنفکران به حوزه دین و روحانیت ، بیشتر یک نگاه علم گرایانه ی فارغ از واقع گرایی می باشد. در این حوزه به اندیشه ی سه روشنفکر اواخر قرن نوزدهم پرداخته می شود که هر سه از لحاظ آرا و نظراتی که ارائه داده اند تاثیر گذار بوده اند . اما از جهات مختلف در حوزه ی دین و روحانیت متفاوت بوده و رویکرد فردی چون آخوندزاده با ملکم خان و طالبوف در حوزه ی دین ، دارای رویکری دیگری است.

یکی ازمهمترین وجدی ترین موضوعات مورد بحث در دوره معاصر،ورود مدرنیته وآموزه های دنیای غرب به ایران است.شکست ارتش ایران درجنگ ها با روسیه تزاری که منجر به قراردادهای گلستان وترکمانچای شد،موجب شدتا نخبگان قاجار مانند عباس میرزا،به ضرورت بهره گیری ازتمدن غربی برای پیشرفت ونوسازی درایران پی ببرند.درراستای حرکت درمسیرنوسازی صدراعظم های نوگرائی مانندامیرکبیر،سپهسالار وامین الدوله گامهای موثری برداشتند...

جلال‌آل‌احمد از مهم ترین و تأثیرگذارترین روشنفکران معاصر است. در این پژوهش با استفاده از الگوی نظری اسپریگنز، فرآیند شکل‌گیری اندیشه‌سیاسی او تبیین خواهد شد. فهم فرآیند شکل‌گیری اندیشه سیاسی آل‌احمد مستلزم راهیابی به اندیشه او است. هرمنوتیک روشی مؤلف محور اسکینر یکی از معتبرترین رهیافت‌ها در فهم متون و آراء سیاسی بشمار می‌رود. طبق این روش در نظر گرفتن آثار " غرب‌زدگی" و "در خدمت و خیانت روشن...

جنبش مشروطه از چه زمانى آغاز شد؟ آیا مى‌توان یک آغازگاه براى جنبش مشروطه تعیین کرد؟ کدام یک از نیروهاى اجتماعى فعال در بستر اجتماعى ایران جرقه این جنبش را زدند؟ این‌ها پرسش‌هایى است که در این مقاله به آن‌ها پرداخته مى‌شود. در این راه، ضمن مرور مواضع متفاوت روایى، پیوست انگار، گسست انگار، و بسگانه انگار به مقوله تاریخ‌پژوهى و نقد دیدگاه‌هاى برگسون و برودل و گورویچ، با تکیه بر رویکرد تبارشناختى ف...

تحقیق حاضر با اتخاذ رویکرد بازتاب درپی این است­که مشخص­کند بین شرایط و زمینه های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و نیز جریان روشنفکری ایران بعد از اصلاحات ارضی از یک سو و از سویی دیگر فیلم های موج نو سینمای ایران چه رابطه ای وجود دارد. این تحقیق کیفی با به کارگیری تکنیک تحلیل نشانه­شناختی به مطالعه این فیلم­ها پرداخته است. یافته های این تحقیق نشان می ­دهدکه تحولاتی که در عرصه های ذکر شده جامعه ...

در جستجوی الگوی هویت در اندیشه روشنفکران ایرانی، ضرورت داشت به این پرسش پرداخته شود که چه عواملی نگاه روشنفکران ایرانی به هویت را تحت تأثیر خود قرار داده است؟ و آیا می‌توان توضیحی از تنوع الگوها به دست داد؟ با بهره‌گیری از جامعه‌شناسی معرفت «وبری» و جستار روشی توماس اسپریگنز، تلاش شده تا تحول و تنوع الگوها توضیح و نشان داده شود که چگونه نظریه‌های متعدد هویتیِ روشنفکران ایرانی، تحت تأثیر بحران زم...

هدف از انجام تحقیق حاضر بررسی ریشه مشکلات نهاد علم در ایران امروز با رجوع به مقطع تاریخی ورود علم به ایران و تلاش جهت فهم نگرش روشنفکران این دوره نسبت به پدیده جدید الورود علم با روش تحلیل گفتمان و با استفاده ار نظریه پسا استعماری است. در سال هایی که در اثر مواجهه گسترده با غرب و احساس ناتوانی از مقابله با آن ایده ضرورت متمدن شدن و اخذ علوم جدید در ایران شکل گرفته و به دنبال آن تصمیم به تاسیس ...

آگاهی از مسئله عقب‌ماندگی ایران در عصر قاجار، روشنفکران را به تأمل در علل این امر، متوجه معایب حکومت در ایران و تحول در آن را عامل گشایش پیشرفت و ترقی در مغرب‌زمین نمود. تلاش برای فهم زوایای تجدد در غرب و الگوبرداری از آن، به گسست معرفتی در اندیشه این گروه نسبت به مبانی هویتی انجامید. به‌گونه‌ای که بعضاً آنان دین را عامل عقب‌ماندگی و فروکاست جامعه ایران و در تضاد با مدرنیته، و اسلام را ناتوان از...