در نوشته های فارسی میانه زردشتی یا پهلوی، چند واژه دربارة خانواده محل بحث و جدل است. در مقالة زیر، طرحی برای بررسی آنها و ارتباط این واژه ها با یکدیگر و با ساحت خانوادة ساسانی می آید.

در نوشته های فارسی میانه زردشتی یا پهلوی، چند واژه درباره خانواده محل بحث و جدل است. در مقاله زیر، طرحی برای بررسی آنها و ارتباط این واژه ها با یکدیگر و با ساحت خانواده ساسانی می آید.

سنت «چراغ روشن کنی» یکی از باشکوه ترین آیین های مذهب جماعت اسماعیلی بدخشان تاجیکستان، افغانستان و شمال پاکستان است که در میان اهالی این مناطق با نام های «دعوت»، «دعوت پیر شاه ناصر» و «چراغ روشن کنی» معروف است. دربارۀ تاریخ پیدایش این آیین و فلسفۀ آن اختلاف نظر وجود دارد. برخی چون برتلس و ا. خماروف بر این باورند که «چراغ روشن کنی» تاریخ خیلی قدیمی داشته و از آیین مهرپرستی و دین زردشتی برای اسماع...

شبی هخوانی که مهم ترین و منسجم ترین نمایش ایران و بخشی از جهان اسلام است در نخستین سال های پیدای ش بر مراسم و آ یین هایی استوار شد که اساسا مبتنی بر اعتقادات شیعه ی ایرانی بود. به همین دلیل، مایه و پای هی داستانی آن  در آغاز  برگرفته از وقایع مهمی مانند شهادت حضرت علی و امام حسین و عاشورای سال 61 ق. در تاریخ شیعه بود. اقتدار حکومت، دگرگونی ساختار جامعه، ارتباط با دیگر کشورها و تمد نها، تغ ی...

پادشاهان صفوی خود را اولاد امیرالمومنین علی (ع) معرفی کرده و بنیان سلطنت خویش را با ترویج و تبلیغ مذهب شیعه و مبارزه با مخالفان و منکران این مذهب استوار ساخته بودند. شاه عباس اول نیز، در دین اسلام و مذهب شیعه دوازده امامی بسیار متعصب بود. دوران سلطنت شاه عباس اول را می توان دوران اوج مذهب تشیع، در عصر صفویه به شمار آورد. نمودهای این امر را در حوزه های مختلفی همچون ارادت و احترام فراوان او به ام...

پس از ورود برخی از علمای شیعه به حوزۀ سیاست در دورۀ شاه تهماسب اول، مرحلۀ جدیدی در مناسبات علما و فقهای شیعی آغاز شد. این مناسبات اگرچه در دورۀ شاه اسماعیل دوم با وقفه ای کوتاه مدت مواجه گردید، ولی هیچ گاه قطع نشد و در طی دورۀ صفوی تداوم یافت. مسئله این است که آن بخش از علما و فقهای شیعه که در دورۀ شاه تهماسب وارد صحنه سیاسی شده بودند و حتی شاه برخی از آن ها (از جمله محقق کرکی) را اختیاری در ام...

کتاب تاریخ قم، کتابی تاریخی و فرهنگی است که در مورد موضوعات مختلف، همچون باور ها و اندیشه های اصیل ایرانی در منطقه ی قم بحث و گفتگو می کند. این باور ها و اندیشه ها بیشتر بازتاب فرهنگ و عقاید ایرانی و زردشتی است. عناصری همانند شخصیت های اصیل ایرانی، آداب و رسوم و آیین های ویژه ی دینی- فرهنگی، تشکیلات اداری و نیز آتشکده ها در این اثر نمود فراوانی دارد. شخصیت های این اثر هم شامل افراد حقیقی- حکومت...

شیز و آتشکده آن چنان نقش و جایگاهی در تاریخ دیانت زردشتی دارد که بنابر شواهد باستانشناختی از روزگار هخامنشی به این سو، به ویژه به روزگار ساسانیان و حتی سده چهارم هجری یکی از کانون‌های عبادی و فکری آن دین به شمار می آمده است. علی رغم این، چه به روزگار ساسانی و چه پس از آن، نه در متون دینی درون جامعه زردشتی و نه در منابع پدیدآمده در بیرون آن، اطلاعات روشنی در باره حیات فکری و هیربدستانی آذرگشسب د...

بی شک شعر حافظ چونان منشوری است که از هر زاویه‌ای به شعر او نگاه شود، جلوه‌ای از شعر او نمایان می‌شود. این تجلّی‌های گوناگون در تمام ابعاد شعر حافظ قابل مشاهده است. در این مقاله با بررسی پیشینه‌ی معانی پیشنهادی شارحان و حافظ پژوهان، کوشش شده است که به این پرسش، پاسخ داده شود که آیا خرابات مغان در شعر حافظ طبق گفته‌ی دیگران، به معنی مطلق میکده است و یا معنی دیگر آن، یعنی آتشکده‌ی زردشتی، ارجح‌تر ...