مسأله ی خلود نفس یکی از مباحث بنیادی در الهیات و به ویژه در فلسفه ی اسلامی می باشد. به لحاظ قدمت، اعتقاد به بقای آدمی، در بسیاری از اقوام وتمدن های نخستین دیده شده اگر چه این عقیده در اقوام مختلف صورت های متفاوتی یافته است. از آن جایی که حیات مهمترین مقوله ای است که هر کس در مواجهه با مرگ با آن برخورد می کند، پرداختن به این مسئله همیشه درمیان بشر ضروری بوده است. اعتقاد به جاودانگی درتمامی ادیان...

ما در اساطیر ایران با دو آفرینش مواجهیم: یکی آفرینش اهورامزدا که از گوهر نور است و دوم آفرینش اهریمن که از گوهر تاریکی است. ایزد وای (ایزد فضا، مکان، و باد) ایزدی دو‌چهره‌ است که هر دو گوهر روشنی و تاریکی را در خود دارد و از هر دو آفرینش خرد مقدس و خرد خبیث برتر است. در این مقاله، ایزد باد به‌اجمال بررسی می‌شود؛ سپس، برپایة مندرجات شاهنامه نشان داده می‌شود که پهلوانان از گوهر ایزد وای و حاصل آم...

«قصص‌الأنبیاء» کسایی اثری است به زبان عربی که به قلم محمّدبن عبدالله کسایی نگارش یافته است. هویّت واقعی نویسندة آن به درستی معلوم نیست. این اثر با نام‌هایی همچون «بدء الدّنیا و قصص‌الأنبیاء»، «قصص‌الأنبیاء و المبتدا» و «بدءالخلق و قصص‌الأنبیاء» در جوامع اسلامی، به‌ویژه در میان عوام رواج داشته است. انسجام در ساختار قصّه‌ها، این کتاب را به یک متن ادبی داستانی تبدیل کرده ‌است. نویسنده در تصنیف قصّه‌های...

آنچه در این مقاله مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است، کیفیت و چگونگی دو سفرنامة جهان آخریت یا معراج‌نامة زرتشتی و یهودی است. ضمن بررسیارداویرافنامه و نیز رؤیای خنوخ، این دو اثر با هم مقایسه شده و نکات مشترک و افتراقات آن دو بیان شده است. شخصیت‌های اصلی ـ ویراف و خنوخ ـ در هر دو اثر از بزرگان قوم زمان خود هستند که قدم به این سفر روحانی می‌گذارند و از بهشت و دوزخ دیدار می‌کنند؛ با خالق جهان همپرسه...

سیداحمدخان هندی از علمای قرن  بیستم شبه قاره هند و یکی از رهبران تاثیرگذار هندوستان در تحولات سیاسی و منطقه ای هند در زمان استعمار انگلیس بود.ایشان در برخی مباحث دینی نظریاتی متفاوت از دیگر علمای اسلام ارائه داده اند از جمله: مباحثی در رابطه با ملک،جن، بهشت، دوزخ و معجزه. که بیان و نقد نظریات ایشان ضرورت پرداختن به این موضوع را چند برابر می کند چرا که با بیان نظریات متفاوت مفسرین و تحلیل بررسی ...

آرمانشهر یا نیک شهر و دنیای وارونه آن یعنی پاد آرمانشهر یا آنچه گاه از آن با عنوان پلید شهر و دوزخ شهر نام می­برند همواره به عنوان یکی از دغدغه‌های صاحبان خرد و اندیشه و خاصه ادیبان و شاعران بوده و حضوری پررنگ در متون ادبی داشته است. نگارندگان در این مقاله به بررسی دو مفهوم آرمانشهر و پاد آرمانشهر در شعر دو تن از شاعران نوپرداز معاصر، سهراب سپهری و طاهره صفارزاده پرداخته‌اند. به این منظور ابتدا...

نظریة نجات صدرالدین شیرازی را می‌توان بدیلی در کنار نظریات سه‌گانة نجات، یعنی انحصارگرایی، شمول‌گرایی و کثرت‌گرایی به شمار آورد. ملاصدرا به نجات همة افراد بشر حتی کسانی که به تعبیر قرآن در دوزخ جاودانه خواهند بود معتقد است. او این نظریه را با تکیه بر اصول حکمت متعالیه، مانند اصالت وجود و تشکیک آن و مساوقت وجود و خیر، ارائه کرده است. این نظریه با شباهت زیاد در آثار ابن‌عربی مشاهده می‌شود و خود م...

 با نگاهی گُذرا به آثار نگارین معراج‌نامه شاهرخی (840 ه.ق) و تصویرسازی‌های کمدی الهی به ویژه در بخش دوزخ توسط گوستاو دُره (1870م) در می‌یابیم که این تصاویر شباهت‌های بی‌نظیری با هم دارند.کمدی الهی دانته که بزرگ‌ترین اثر ادبی اروپا در قرون وسطی (1300م/699 ه.ق) است و معراج‌نامه (شرحی که به صورت نثر درباره پدیده معراج پیامبر اکرم (ص) نوشته شده) به عنوان دو الگوی سفر معنوی و روحانی به عوالم پس از مرگ...

با مقایسۀ میان سروده‌های کمدی الهی و مبانی قرآنی، عرفانی، برهانی و ادبی، و با پرده برداشتن از زبان تأویلی و رازآلود آن، می‌توان به اشتراکات بسیاری میان مبانی معرفت‌شناسانۀ اثر گرانقدر دانته و عرفان اسلامی پی برد. در مقالۀ پیش رو، با رویکرد تحلیلی ـ تطبیقی به بررسی حال و مقام خوف و رجا در مقدمۀ بخش دوزخ این کتاب و مقایسۀ آن با مبانی عرفان اسلامی پرداخته شده است. نتایج به دست آمده بیان‌گ...

بحث معاد و آخرت شناسی در سنت یهودی تحولاتی را پشت سرگذاشته است. در اسفار پنجگانه بحث آخرت و روز رستاخیز تصریح نشده است. بلکه یک دسته الفاظ مبهم وجود دارد که به طور ضمنی بر آن دلالت می کند. اما در کتاب های سموئیل، عاموس، هوشع، جامعه، اشعیا و ارمیا مساله آخرت، روز واپسین و حساب و کتاب اشاراتی وجود دارد. ولی در کتابهای بعد از دوره اسارت بابلی عالم آخرت و روز واپسین با صراحت بیشتری معنای فرجام شناس...