شاهنامۀ فردوسی همواره به صورت یک جریان فرخندۀ فرهنگی و ادبی تا امروز ادامه و استمرار داشته است و به عنوان یک منبع ارزشمند از عناصر اسطوره‌ای و حماسی ایران، بر آثار حماسی پس از خود به ویژه حماسه‌های مذهبی تأثیر فراوان گذاشته است. حماسه‌های مذهبی پس از زوال حماسه‌های ملّی آغاز می‌شوند. در دورۀ قاجار به دلیل نهضت بازگشت ادبی و وقوع انقلاب مشروطه و تحوّلات آن، حماسه‌های فراوانی با موضوع عاشورا ...

ادبیات آپوکالیپسی (Apocalyptic Literature) یا آخرالزمانی، گونه‏ ای از ادبیات هشداردهنده و شهودآمیز است که به انحاء مختلف در آثار معاصرین ظهور کرده است. پژوهش حاضر با بهره‏ گیری از مکتب آمریکایی در ادبیات تطبیقی، در‏صدد بررسی این گونۀ ادبی در ادبیات جهان، و نیز سنجش و قیاس درون‏مایه‏ هایِ به کار رفته در شعرِ «سفر» احمد شاملو (1379-1304 ش) و شعرِ «بازگشت دیگر» ویلیام باتلر ییتس (1317-1244 ش؛ 1939-18...

میرزا احمد وقار شیرازی (متخلص به وقار) از شاعران بزرگ قرن سیزدهم هجری است. اشعارش بسیار مشهور است و همچنین اشعار او بیشتر به لحاظ ویژگی های ادبی قابل تحقیق و بررسی است. از این رو سبک هندی در نیمه دوم قرن دوازدهم کاملا رو به انقراض نهاد و از نیمه دوم قرن دوازدهم یعنی از اواخر دوره سلطنت افشاریه شعر بازگشت به وجود آمد و در عهد کریم خان رواج کلی یافت. زمان اوج این نهضت از عهد قاجاریه است.مساله اصل...

در ادبیات غرب از آغاز قرن شانزدهم تا هفدهم، نهضت کلاسیسم یا سنت­گرایی پیدا می­شود و شاعران و نویسندگانی چون مولیر، راسین و ... از آثار بزرگ ادبی یونان و لاتین، تقلید می­کنند. در ادبیات عرب هم چیزی شبیه به این جریان تحت عنوان حرکة الاحیاء یا جنبش بازآفرینی وجود دارد. دورۀ بازگشت در ایران نیز خلاصه­ای از همۀ سبک­ها و جریانات مهم ادبی دورۀ قبل است. گویی ادبیات این سه دوره به مروری همه جانبه در میر...

     نقش ترجمه در وام گیری، اقتباس و بومی‌سازی آثار ادبی و در نهایت در تحول ادبی کشور‌ها بسیار برجسته و غیر قابل انکار است؛ تا آنجا که می‌توان گفت نمونه‌های موفق وام‌گیری ادبی با تکامل بخشیدن به مقوله بندی های مرسوم در یک فرهنگ معین و پیچیده‌کردن آنها، موجب تحول ادبی نظام مند در پیکرة فرهنگ می‌شوند. شایان ذکر است که عصر مشروطیت در ایران و نهضت در مصر، وضعیت فرهنگی مشابهی داشته اند؛ به طوری که  ...

هدف از رساله حاضر آن است تا تحقیقی جامع و کلی از زندگی خصوصی و شعری شاعر قرن سیزده،فروغی بسطامی، به عمل آید و به ابهاماتی در این زمینه پاسخ داده شود. در این تحقیق آشکار شد که فروغی بشطامی از شاعران عارف زمان خود نیست و هیچ گاه ادعایی خدایی نکرده است. در فصل اول مجموعه ای از یافته از پیشنه تحقیق تدوین شده است در فصل سوم سبک بازگشت و برخی از انجمن های ادبی معرفی شده اند و جایگاه فروغی در این سب...

محمدحسین­بن عیسی دولوبیگلربیگی متخلّص به "شعاعی" از شاعران پرکار و گمنام عصر قاجار است. نگارندگان برای نخستین بار به معرفی این شاعر و همچنین بررسی عناصر سبکی مثنوی­های "مصیبت­نامه" و "مختارنامه" که بخش اعظمی از دیوان شاعر را دربرگرفته، پرداخته‌اند. ویژگی­های سبکی مثنوی­هایش را در سه سطح زبانی، ادبی و فکری و زیر مجموعه­های هر بخش مورد تجزیه و تحلیل قرار داده­اند. مثنوی­های شعاعی که قریب یازده هزا...

در اواخر دوره ی صفویّه و آغاز افشاریّه در میان شاعران و نویسندگان ایران اندیشه هایی مبنی بر روی گردانی از سبک هندی پدید آمد و این اندیشه ها در دوره ی کریم خان زند به نهضتی ادبی تبدیل شد که به سبک «بازگشت ادبی» موسوم است. در این دوره شاعرانی که از نازک خیالی ها و باریک اندیشی های سبک هندی به ستوه آمده بودند، بر آن شدند که قصیده را به سبک پیشینیان خود در سبک خراسانی و غزل را به شیوه ی شاعران سبک عر...

احمد دانش در تاریخ ادبیات و افکار اجتماعی و سیاسی بخارای قرن نوزدهم میلادی یکی از افراد برجسته و نامدار به شمار می رود. اندیشه های پیش گامانۀ آثار ادبی و فلسفی احمد دانش در بیداری فکری و ملی بسیاری از روشن فکران آن دوره نقشی بارز داشته است. در این مقاله پس از بیان شرح حال مختصر این متفکر اصلاح گرا، نقش او در بیداری فکری مردم بخارا بررسی شده است. دانش در سال ۱۸۲۶م در بخارا دیده به جهان گشود. پس ...