پس از استیلای اعراب در خراسان و ماوراءالنهر و سایر قلمرو سرزمین ایران، جنبش­های آزادی­خواهی و استقلال­طلبی رواج پیدا کرد. این جنبش­ها منجر به پیدایش دولت­های ملّی طاهریان، صفاریان و سامانیان شد. در تحکیم استقلال دولت­های مذکور زبان فارسی نقش ویژه­ای داشت. سامانیان از جمله حکومت­هایی بودند که در راستای زنده کردن سنّت­های باستانی به ادبیات پارسی توجه نشان دادند و ثمرات خوبی بر جای گذاشتند که شاهنام...

نمادها در دورة اسلامی نسبت به دوره های پیش از اسلام کارکرد گسترده تری یافتند. دلیل این امر شاید تغییر مذهب و نگرش آیینی بود که در جهان اسلام اتفاق افتاد. در دورة  سلجوقیان، که یکی از گهربارترین دوره های رونق علم، هنر و اقتصاد در ایران بوده است، علم نجوم نیز بسیار پیشرفت کرد، به طوری که تأثیر آن را بر بسیاری از هنرهای این دوران می توان دید. این مقاله به بررسی یک سند سفالی منحصربه فرد مربوط به دو...

هدف از این پژوهش شناخت خدایان و نمادهای مقدس مربوط به آنها در چهار تمدن شرق باستان ، (ایران هند، مصر و بین النهرین ) می باشد. صحبت در مورد اعتقادات اقوام گوناگون، هم وجوه اشتراک عقیدتی آنها را که زاییده سرشت و ذاتی مشترک است، آشکار می سازد و هم تفاوتهای آنان را که ناشی از تفاوت های مکانی و فرهنگی است نشان می دهد. با آگاهی از پیشینه چهار تمدن شرق باستان در این پژوهش تلاش می کنیم تا از طریق بررس...

نوروز از آئین‌های کهن ایرانیان و نماد فرهنگ ایرانی از دورة باستان تا امروز پایدار مانده است. با ظهور فرایند جهانی شدن، شرایط جدیدی برای فرهنگ‌ها رقم خورده است. وضعیتی که می‌تواند به از بین رفتن فرهنگ‌های بومی و آئین‌های کهن منجر شود. پرسش این است که نوروز در مواجهه با فرایند جهانی شدن چه وضعیتی پیدا خواهد کرد؟ برای پاسخ به این پرسش با استخراج ویژگی‌های نوروز و ویژگی‌های جهانی شدن، قابلیت انطباق...

شاهنشاهی اشکانی، سومین سلسلة ‏‏ایرانی، حدود پنج قرن نقشی به‌سزا در دنیای باستان ایفا کرد، اما به‌سبب کمبود منابع نوشتاری از این دوران سکه‏‏ها عمده‏‏ترین منبعِ باارزش برای بازشناسی اندیشه‏‏ها و دیدگاه‏‏های سیاسی، تاریخی، فرهنگی، هنری، و مذهبی شاهان اشکانی‌اند. اغلب و براساس شباهت‏‏هایی که میان نمادهای به‏کاررفته در سکه‏‏های اشکانیان با فرهنگ یونانی دیده می‏‏شود، اشکانیان را نورسیدگان فاقد فرهنگ م...

در هیچ دوره­ای، تاریخ و حضور تاریخی انسان در جهان چونان وجودی تاریخی­شده و تاریخ­مند، گسترده، فراگیر و جهان‌شمول‌تر از دورة جدید، موضوعیت شناخت نداشته و ماده و موضوع معرفت نبوده است. هیچ دوره­ای کنجکاو و حساس و گشاده دست‌تر از دورة جدید، سرمایة عمر نسل‌هایی از سخت­کوش­ترین فرزندانش را هزینة به­کف­آوردن و به­دست­دادن معرفت و فهمی قابل­قبول از موقعیت و معنای حضور و تقدیر تاریخی انسان در جهان به­ک...

نهاد آموزش رسمی دارای ظرفیت بالایی جهت گسترش و تثبیت ایدئولوژی حاکم بر جامعه است. در این راستا حکومت پهلوی از اهمّیت، جایگاه و ظرفیت های آموزش و پرورش در راستای دیدگاه های کلی خود و در جهت پیشبرد اهداف حکومت بهره گرفته است. انتخاب نام مدارس با عناوین همسو با ارزش‌های حکومت مثالی از ظرفیت های استفاده شده در آموزش و پرورش دوره پهلوی، به منظور القاء و تثبیت ارزش‌ها است؛ بنابراین انتخاب نام مدارس ار...

تمرکز مطالعات تاریخی دربارۀ دورۀ پرتلاطم و کمتر شناخته‌شدۀ حاکمیت مقدونیان در ایران عمدتاً بر مناطقی چون پارس و پارت بوده و اوضاع مناطق دیگر از جمله ماد مبهم و ناشناخته مانده است. این در حالی است که سرزمین ماد همواره یکی از بخش­های مهم در قلمروهای پادشاهی ایران باستان بوده است. این مقاله تلاشی است برای پاسخ به این پرسش که این منطقه چه نقشی در تحولات دورۀ مورد نظر ایفا کرده است. بررسی منابع تاریخ...

طنز¬ نوعی تنبیه اجتماعی¬ است¬، با ماهیتی جدی و قالبی شوخ¬طبعانه که با بیانی کنایی، مفاسد و حقایق تلخ اجتماعی را به صورت اغراق آمیز در لفافه¬ای از خنده و استهزاء به قصد اصلاح امور جامعه نشان می¬دهد. خندة حاصل از طنز خندة شادمانی نیست، بلکه خنده¬ای تلخ و تفکّر¬برانگیز است. طنز یکی از فنون و شگردهای بیان هنری و مؤثر در ادبیّات است. شاعران در دورة قاجاریه از این نوع ادبی در راه رسیدن به اهداف انقلابی...