نقد و بررسى نظرات مستشرقین درباره منابع قرآن است. نویسنده، نخست شبهات قرآنى را به چند دسته: 1- ماهیّت و حقیقت وحى، 2- تأثیر قرآن از محیط و فرهنگ جاهلى، 3- تناقضات قرآنى، 4- اشتباهات تاریخى، ادبى و علمى قرآن 5- تحریف قرآن تقسیم کرده است و سپس به پاسخ این شبهه که »آیا قرآن از منابعى بهره جسته است؟« پرداخته و پس از نقل نظرات دانشمندان مسیحى و یهودى و مستشرقان، منشأ آیینهاى ابراهیمى را از یک سرچشمه...

کتاب مزامیر منسوب به حضرت داوود(ع) و مشتمل بر تشبیهات فراوانى ازجمله تشبیهاتى دربارة خدا، انسان، گناه، گناهکار و مؤمن است، با وجود اینکه فقراتى از این کتاب، خداوند را به طور شایسته مورد خطاب قرار نداده و توصیف نکرده است اما م ىتوان گفت که تشبیهات آن در بسیارى از موارد از لحاظ لفظ و معنى با قرآن کریم قابل انطباق است. تشبیه خداوند به پناهگاه و تشبیه گناه به بارى سنگین و مشقت آور و تشبیه گناهکار ب...

 طرح پرسشهایى در حوزه تسامح و تساهل از دیدگاه قرآن است.  نویسنده، نخست تاریخچه پیدایش دیدگاه تسامح و تساهل دینى را در غرب مطرح نموده سپس تفسیرهاى گوناگون مسلمانان را از مسئله تسامح و تساهل دینى بیان نمود و در این راستا ده نظریه را مى‌آورد. آن گاه از مبانى تسامح دینى سخن گفته پنج مبنا براى آن برمى‌شمارد، در ادامه مبانى تسامح در نگاه غربیان را پى مى‌گیرد وچهار مبنا براى آن مى‌آورد. سپس مستندات ق...

بررسى و نقد مصاحبه‌هاى فصلنامه پژوهشهاى قرآنى با سه نفر از استادان حوزه علمیه درباره المیزان است. نویسنده، ایرادهاى مطرح شده توسط استادان بر المیزان را بى‌مورد دانسته و علت آن را کم توجهى به طرح کلى علامه و عمق آراى وى و اختلاف مبانى مطرح مى‌کند. نظر استاد معرفت را مبنى بر اینکه علامه تحت تأثیر المنار، تا سوره یوسف، به شرح و بسط بیشتر مطالب پرداخته، رد مى‌کند و علّت آن را احتمال عدم اتمام تفسیر ...

 طرح و ارائه دیدگاه‌هاى استاد مطهرى درباره انسان سالم با استناد به آیات قرآنى است.  انسان سالم قرآنى از دیدگاه مطهرى داراى ابعاد گوناگون است.  نویسنده در آغاز نیازهاى انسان را از دیدگاه استاد مطهرى بررسى مى‌کند و آن را به تبع تعدد غرایز، متعدد مى‌داند. سپس از تفاوت‌هاى انسان و حیوان در سه جهت: 1- ادراک، 2- جاذبه‌ها و 3- تأثیرپذیرى از جاذبه‌ها، سخن مى‌گوید و اراده را به عنوان معیار انسانیت و ح...

 اشارتى به گذشته و نظاره‌اى به آینده فقه شیعه و ارتباط آن با قرآن دارد. نویسنده نخست از پیوند فقه و قرآن در عصر حضور ائمه سخن مى‌گوید پس از جدایى آن دو در یک دوره، پیوند دوباره آنها و پس از پیدایش فقه استدلالى در مدت چند قرن بحث مى‌کند. در ادامه از سلطه مجدد حدیث گرایى که با پیدایش جریان اخباریگرى پدید آمد سخن گفته، ره‌آورد آن را جدایى دوباره فقه از قرآن و محوریّت یافتن حدیث مى‌داند . سقوط جریان...

 تلاشهاى علمى و فکرى معتزله پیرامون علوم و معارف قرآن مورد بررسى و نقد قرار گرفته است. معتزله از اوایل قرن دوّم به دست واصل بن عطاء شکل گرفت. معتزلیان، مسائل قرآنى را در ضمن اصل »عدل« یکى از اصول مذهب خود، قابل طرح مى‌دانند. زیرا بر این باورند که قرآن فعلى است از افعال خدا و بحث درباره افعال خدا در اصل »عدل« مطرح است. توجّه بیش از حد معتزلیان به عقل باعث شد تا دست آنان از بسیارى روایات و احادیث ک...

این نوشتار در صدد مقایسه‌اى گذرا میان تفسیر «الکشاف» اثر ز مخشرى و «جوامع الجامع» اثر طبرسى است. تفسیر جوامع الجامع طبرسى که به تأسى از تفسیر کشاف ز مخشرى به تحریر درآمده است در عین عنایت به کشاف مطالب مهمى بر آن افزوده و موضوعاتى از آن را نیز پالوده و در نتیجه جوامع الجامع نه خلاصه‌اى از کشاف بلکه تفسیر مستقل و داراى دیدگاه‌هاى مخصوص به خود مى‌باشد. نویسنده، پس از شرح حال اجمالى و تألیفات علا...

 ارزیابى مبانى پلورالیسم دینى از منظر درون دینى و قرآنى و انگیزه‌ها و زمینه‌هاى اجتماعى و سیاسى آن است. نگارنده، پس از تعریف پلورالیسم به تعدّد و تکثر ادیان حق به تاریخچه آن پرداخته و خاستگاه پلورالیسم را غرب و دنیاى مسیحیت دانسته که به تدریج به شبه قاره هند و دنیاى عرب و سپس به ایران وارد شده است. در ادامه زمینه‌هاى معرفتى و اجتماعى پلورالیسم دینى را فرو کاستن اعتبار دین مسیحى، عملکرد و رفتار س...

 برخى پرسشهاى مهم در حوزه جامعه‌شناسى مطرح گردیده تا از زاویه نظریات قرآنى مورد دقت قرآن‌پژوهان قرار گیرد. نویسنده در آغاز با طرح این مطلب که واکنشها معمولاً متأثر از دو عامل فرهنگ و نگرش پژوهندگان و محیط داورى پدید مى‌آیند، به رویکرد دین‌ستیزى جامعه‌شناسى در غرب اشاره کرده است و سپس براى ایجاد جامعه‌شناسى بدون چنان نگاهى به طرح پرسشها و محورهایى پرداخته است که تحقیق در آن، زمینه‌ساز دست‌یابى به...