یکی از مظاهر تمدن نزد هر ملتی، جشن هاست. ایرانیان در دوران باستان، جشن های دینی متعددی داشتند. با فراگیری اسلام در میان ایرانیان، برخی از جشن های گذشته فراموش شد و بعضی به حیات خود ادامه داد. عباسیان که به شدت متأثر از فرهنگ ایرانی بودند در کنار اعیاد اسلامی به جشن های گذشته ایرانیان مانند مهرگان و نوروز نیز توجه داشتند. تأثیر خلافت عباسی از آداب الملوک ایرانی و نفوذ خاندان های معروف ایرانی چون...

دوران حکومت عباسیان بیش از پانصدسال بودکه درعصردوم عباسی یا عصرطلایی،هم زمان با دوران خلافت متوکل و آغازدوره امامت حضرت امام هادی علیه السلام،به دلیل وجود جریان ها و حوادث سیاسی و دینی، دوره ای حساس در تاریخ خلافت عباسیان به شمار می رود. سیاست دینی دستگاه خلافت متوکل،در جهت حمایت از مذهب اهل حدیث و جماعت سیر می کرد. او این مذهب را یگانه مذهب رسمی و مورد قبول خلافت اعلام و افکار و عقاید مخالف را...

در قرن چهارم و پنجم هجری، در دورة سلطة امیر الامراها بر دستگاه خلافت عباسی، حکومتهای کوچکی مقارن با دولتهای بویهی و سلجوقی شکل گرفت که یکی از آنها خاندان بنی مزید بود که با تمایلات شیعی خود توانستند پس از ویرانی مراکز علمی و فرهنگی شیعیان در بغداد و کوچ علمای شیعه به نجف، با بنای شهر حلّه، حوزة علمی پرباری برای شیعیان احداث کنند که آثار و برکات آن تا امروز تداوم دارد. در این مقاله بویژه زندگی سی...

یکی از پرسش‌های اساسی شیعه، موضع ائمه(ع) در قبال حرکت‌های سیاسی علویان در برابر خلفای وقت است. این مقاله ضمن بررسی زمینه‌های روی کار آمدن عباسیان و شرایط پس از به خلافت رسیدن آنان، مواضع امام رضا(ع) را در قبال حرکت‌ها و قیام‌های علویان مورد بررسی قرار می‌دهد. برای واکاوی مواضع امام رضا(ع)، آگاهی از شرایط سیاسی، تاریخی خلافت عباسیان و وضعیت علویان در زمان آنها ام...

درعصر امام صادق(ع) چهار قیام مهم علوی در چهار منطقه کوفه، خراسان، مدینه و بصره رخ داد. اولین قیام علوی قیام زید بن علی(ع در سال 122 هجری در واکنش به ظلم و تعدی دستگاه خلافت اموی و خونخواهی جدش امام حسین(ع) در کوفه رخ داد، و شمار زیادی از مردم آن شهر با زید بیعت کردند. اما در نتیجه ایجاد ارعاب و تهدید حاکم اموی آن شهر بیعت خود را شکستند و زید را تنها گذاشتند که این امر به کشته شدن وی انجامید. دو...

از زمان ظهور اسلام در پهنۀ آسیای مرکزی چند نوع امپراتوری حکم رانده­اند؛ امپراتوری اعراب، شامل امویان و عباسیان، امپراتوری غزنویان و سلجوقیان، امپراتوری مغولان و تاتارها، و امپراتوری روس‌ها. دوران اقتدار امپراتوری عباسیان بیش از یک قرن و نیم دوام نیاورد و به‌تدریج حکومت­هایی مستقل از شرقی­ترین نقاط این امپراتوری سر بر‌آوردند. نقش دستگاه خلافت تنها به مشروعیت بخشیدن به این حکومت­ها محدود شد. در ا...

خلافت اسلامی بعداز تصرف مصر به دست سلطان سلیم اول در قرن شانزدهم از مصر به عثمانی منتقل گردید. سلاطین عثمانی تا انقراض این دولت در سال  1922م. علاوه بر سلطنت مقام خلافت را نیز دارا بودند. از قرن هیجدهم در پی شکست های مکرر دولت عثمانی از دول اروپایی تا حدی از اقتدار سیاسی دولت عثمانی کاسته شدواز اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم اقتدار و جایگاه دینی ِ دولت عثمانی نیز متزلزل گردید. با اشغال عثمان...

نهاد اداری به عنوان یکی از ملزومات تداوم ساختار سیاسی حکومت، در تثبیت اقتدار خلافت اموی و عباسی (عصر اول) نقش داشته است. با توجه به تکوین نظام اداری در دوره اموی و استمرار قدرت بنی امیه تا حدود یک قرن و نیز تکامل این نظام در دوره عباسی، پژوهش حاضر به واکاوی نقش، تأثیر و رابطه متقابل دیوان سالاری و اقتدار سیاسی در استمرار قدرت خلافت اموی و عباسی می پردازد. یافته های این پژوهش که به شیوه توصیفی ـ...

نگاه فقهای شیعه به مسأله مشروعیت حاکمان اسلامی، یکی از موضوعات مهم در فقه سیاسی شیعه است. فقهای شیعه در باب مشروعیت، این حق را فقط برای ائمه معصوم بعد از پیامبر قائل هستند. لذا بعد از دوره حضور ائمه، یکی از مسائلی که همواره دغدغه فقهای شیعه قرار گرفته، نحوه تعامل یا تقابل آن ها با حاکمان مسلمان بوده است. بعد از دوره حضور ائمه، اولین برخورد فقهای میانه با این مسأله در دوره عباسی اتفاق افتاد. در ...

از جمله مفاهیم کلیدی در معارف اسلامی به شکل عام و در عرفان اسلامی به شکل خاص، مفهوم خلافت است. در این مقاله مفهوم خلافت در منابع عرفانی و مقایسه آن با دیدگاه شریعت به بحث گذاشته می شود. به دیگرسخن، در پی آنیم که مقام خلافت را با استفاده از آموزه های عرفانی توضیح داده و نشان دهیم که خلافت عرفانی چیزی ورای خلافت منصوص در منابع دینی نیست.