علاقه‌ی صادق هدایت به درنگ در تاریخ و فرهنگ بشری در بسیاری از گفته‌ها و نوشته‌های او بازتاب یافته است. از همین رو در بیشتر آثارش به‌گونه‌ای آشکار یا پنهان، سایه‌ای از تاریخ زندگانی انسان را می‌توان یافت. در مقاله‌ی پیش رو نشانه‌های تاریخی در یک اثر بررسی نشده، بلکه برای نخستین بار، نشانه‌های یک مسیر ممتد از مراحل گوناگون حیات بشری در شانزده اثر هدایت بازشناسی شده است. بر پایه‌ی این واکاوی، «افس...

عمر بن خطاب که در یک روز جمعه در جمع نمازگزاران سخن می‌گفت وقایعی از رخداد سقیفه به زبان آورد که از دیدگاه مورخان، با اهمیت ارزیابی شده است. عمر تنها شاهد باقی‌مانده از یاران سقیفه‌ای خود است که اکنون در حضور مردم و در اثنای خطبه نماز جمعه از آن روز واقعه گزارش می‌کند و پرده از حقایقی بر می‌دارد که سالیان دراز به‌گونه‌ای دیگر بازگو و تبلیغ می‌شده است. پژوهش پیش رو سعی کرده ضمن ترجمه و شرح این ...

بیگمان یکی از مهمترین نیازهای آدمی، نیاز به رزق و روزی است؛ به همین دلیل، خدای سبحان، که به همه چیز آگاه است، روز یرسانی را عهد هدار شده و در قرآن کریمتضمین روز یها را وعده داده است؛ از سوی دیگر، درنگ در زندگی نزدیکان و دیگر ه منوعا نمان، این حقیقت را آشکار م، که گون های نابرابری در میزان بهر همندی از روزیمیان آ نها وجود دارد؛ مسأل های که ناشناخت هماندنِ فلسفه وجودی آن، تردیدها و شبه ههایی را در...

مهدی اخوان ثالث علاوه بر اشعار و تحقیقات ادبی، خودآزمایی­هایی هم در داستان­نویسی دارد که از آنها به «ناپرهیزی» تعبیر نموده­است. این داستان­ها، هرکدام مؤلفه­ها و شناسه­هایی دارند. درنگ بر زبان و محتوای آنها، ضمن تبیین چندوچون هنر داستان­نویسی و تعریف تعلیق و شخصیت­پردازی، از دیالوگی که در ابواب اندیشگی و زبانی میان داستان­ها و شعرهای وی برقرار شده است پرده برمی­دارد. همچنین هرکدام از آنها را می ...

رباعی از قالب های شناخته شده شعر فارسی است که بسیاری از سخن سرایان ایرانی و از آن جمله جلال الدین مولانا سرودن در این قالب را صدها بار تجربه کرده اند. مولانا از دیرباز با دو اثر برجسته خود، یعنی مثنوی و غزلیات شمس، در کانون توجه بسیاری از پژوهش گران ادبی بوده است و حال آن که جهان رباعیات او نیز مانند غزلیات و مثنوی، پر از تجربه های شاعرانه و هنرورزی هایی درنگ آمیز است. اما ارزش ادبی و هنری رباع...

مقاله حاضر با مروری بر چیستی «رمان»، بهعنوان نوع ادبیای که بیشترین سنخیت را با عصر مدرن دارد، و بررسی اجمالی عمدهترین ویژگی آن؛ یعنی «رئالیسم صوری» که وجه تمایز رمان از دیگر انواع روایی کهن است، به بحث در باب زمینهها و عوامل مؤثر در پیدایش رمان فارسی میپردازد و ضمن تأمل و درنگ در مقوله نسبت رمان فارسی با رمان غربی و ارزیابی نظرهای متضاد در این باره، عوامل مؤثر در پیدایش و شکوفایی رمان فارسی را ...

مقدمه: نشانگان باردت بیدل بیماری ارثی نادری است که با چاقی شکمی، عقب ماندگی ذهنی، پلی داکتیلی، دیستروفی شبکیه یا رتینوپاتی پیگمانته، هیپوگنادیسم و یا هیپوژنیتالیسم نارسایی کلیه شناخته می شود. نارسایی کلیه به عنوان یکی از مهم ترین علت های مرگ این بیماران شناخته شده است. این گزارش به اهمیت بالینی در نظر گرفتن تشخیص نشانگان باردت بیدل در بزرگسالان با دیستروفی شبکیه، پلی داکتیلی و نارسایی کلیه تاکی...

ما جهان و اشیاء را زیبا می‌یابیم؛ اما سؤالاتی بی درنگ ذهنمان را می‌خلد: «چرا جهان به جای اینکه زیبا نباشد، زیباست؟» و «چرا انسان‌ها به وجود زیبایی معتقدند؟». این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و با تأکید بر هستی‌شناسی صدرایی، زیبایی را مساوق وجود و امری مشکک معرفی می‌کند و همچنین آن را دارای مظاهر و ذاتی کل هستی می‌شمرد. فاعل زیبایی جهان همان واجب الجمال یا حقیقت عینی زیبایی است. از آنجا که خارج ا...

پایان‌‌بندی داستان، یکی از عناصری است که جهت‌‌گیری نوینی به نقد ادبی داده است. هنر داستان‌‌پردازی مولانا در میان شاعران و نوابغ ایرانی تقریباً بی‌‌نظیر است. شگردهای روایی در مثنوی، ساختار و محتوای این اثر سترگ را در هم تنیده است. یکی از شاخصه‌های زیبایی‌شناختی که در داستان‌های مثنوی چشمگیر است، همین شیوة پایان‌بندی است. در پژوهش حاضر، شیوه‌‌های پایان‌‌بندی در شش دفتر مثنوی بررسی شده و مواردی که ...

شیخ عبدالقاهر جرجانی (د. 471)، بلاغی و نحوی نامی و زبان‌شناس بزرگ ایرانی، از معدود دانشمندان تاریخ اسلام و ایران به شمار می‌رود که چند سده از جامعه‌ی علمی خویش جلوتر بوده است و اندیشه‌های پیشرو و شایان درنگ او بیشتر به کار ادب‌پژوهان و زبان‌شناسان امروز ‌آمده است. تا ادیبان و نحویان سده‌ی پنجم قمری. بیشتر آثار بر جای مانده از عبدالقاهر در قلمرو دانش نحو و سپس بلاغت است، امّا در سال‌های اخیر تفسی...