شهرآشوب در لغت به معنی کسی است که به لحاظ زیبایی شهر را بیاشوبد و به عبارتی ترکیب وصفی است برای توصیف زیبارویان فتنه‌انگیز و در اصطلاح ادبی به اشعاری اطلاق می‌شود که شاعر در آن، شهر، اهل شهر یا درباریان را مدح یا ذم کرده یا به توصیف پیشه‌وران یک شهر و تعریف حرفه و صنعت آنان پرداخته باشد. این نوع شعر که به دو دسته صنفی و شهری تقسیم می‌شود، از دید جامعه‌شناختی، اشتمال بر لغات و اصطلاحات فنی حرفه‌...

    بار به معنی اجازۀ ورود و اذن دخول دادن است و آن، آیین بر تخت نشستن پادشاه وپذیرفتن اشخاص است. بار، یکی از مهم­ترین آیین­های کشوری در ایران و یکی از آشکارترین مثال­های پیوستگی و استمرار فرهنگ این کشور و نفوذ آن درفرهنگ­های دیگر کشورهاست­. جشن­ها و مراسم رسمی و به حضور پذیرفتن سفیران و نمایندگان دیگر کشورها از ویژگی­های مهمّ فرهنگ سازمانی هستند­. فرهنگ سازمانی عبارت‌است­از مجموعه­ای از باورهای...

    کیومرث نخستین پادشاه افسانه‌ای است که فردوسی داستان او را در بخش اسطوره‌ای شاهنامه آورده است. کیومرث در زبان اوستایی به صورت گیومرتن(دارای حیات فانی) آمده است و در برخی متون نیز به صورت گیومرث، گیومرد، کهومرث و کیومرز نیز دیده می‌شود. پیدایش حکومت و زندگی اجتماعی در شاهنامه با داستان کیومرث آغاز می‌شود. بر اساس این داستان آغاز فرمانروایی مصادف است با زنده شدن طبیعت و با آمدن او، امنیت و آرا...

پس از حمله مغول، به علت ویژگی‌‌های خاص جامعه ایران، عرفان و تصوف در جامعه رواج پیدا کرد و آموزه‌‌های عرفانی در تمامی بخش‌‌های جامعه گسترش یافت به طوری که عرفان را‌‌‌‌ می‌توان ارزشی مؤثر بر هنر‏ دوران تیموری به شمار آورد که از طریق عوامل مختلفی بر آن بازتاب یافته است. با توجه به این موضوع، هدف این پژوهش بیان چگونگی پیوند عرفان اسلامی و هنر در دوره تیموری، به علت رواج تصوف در این دوره، از طریق بر...

عصر سلطان ­حسین ­بایقرا را می­توان از ادوار رونق فعالیت­­های عام­­ المنفعه دانست. گرچه  پیشینۀ این­ گونه اقدامات در دوره تیموریان (771-880.ق) به تیمور بازمی­ گردد، اما با روی‌‌کارآمدن بایقرا و متعاقباً رویکرد ویژۀ وزیر او، امیرعلیشیر نوایی، این اقدامات در حد قابل ملاحظه­­ای در خراسان گسترش یافت. پژوهش حاضر با تکیه بر روش توصیفی ـ تحلیلی و بهره‌گیری از متونِ تاریخی در پی پاسخ به این پرسش می­باشد ک...

تاریخ‌نگاریِ هنری ایران را می‌توان از جمله حوزه‌های تاریخ‌نگاری دانست که تا کنون مورد مداقه جدی قرار نگرفته‌است. یکی از موضوعاتی که در دورۀ تیموریان مورد توجه حکمرانان قرار گرفت، توجه به طبقه هنرمندان بود، چنانکه این جریان در عصر سلطان‌حسین بایقرا (911-875ق) و سایر درباریان به‌دلیل طبع هنری و علاقه به اهل هنر و به‌ویژه موسیقی‌دانان با سیاست‌های حمایتی تعقیب و تا حد زیادی در تواریخ این دوره انعکا...

گرشاسب­نامه را همگان کتابی افسانه­ای و حماسی دانسته­اند و بیشتر تحقیقات دربارة این زمینه­هاست اما ظرفیت­های این کتاب در بخش تعلیم آداب و رسوم شاهی و اخلاق­ نیک و به­خصوص اندرزهای بخش راه ­و روش کشورداری خطاب به شاه و آیین خدمتگزاری خطاب به مردم در آن پربسامد است. اینکه چرا اسدی در این داستان اسطوره­ای و افسانه­ای­ حماسی این­ همه اندرز و مباحث اخلاقی را گنجانده است، سؤال­برانگیز است. هدف این پژو...

یکی از آرزوهای مشروطه­خواهان متجدد در اواخر دوران قاجار، تأسیس بانک ملی بود که از نشانه­های ترقی به شمار می­رفت، شاید این آرزو به خاطر نقش دو بانک استقراضی و شاهی در غارت منابع کشور بوده است و شاید هم به خاطر مدرنیزه­کردن کشور.  طرح تأسیس بانک ملی در اوایل تشکیل مجلس اولِ مشروطه ارائه شد. لیکن عدم همکاری درباریان و شاه و برخی از وزرا با پیشنهاد تاسیس بانک ملی و عدم همیاری در خرید سهام از سوی مت...

این رساله در صدد مقایسه میان آداب و رسوم اجتماعی مطرح شده در دو کتاب «سمک عیار» و «داراب نامه طرسوسی» است. هرچند در این دو اثر به آداب و رسوم و عادات و خلق و خوی درباریان و طبقات اشراف و قدرتمند جامعه اهمیت ویژه ای داده می شود، اما در لابه لای داستان های این دو کتاب می توان مطالبی مربوط به مردم کوی و برزن و سنت ها و معتقدات آن ها یافت. با مطالعه این داستان ها متوجه موارد فراوانی از مطالب مردم ...

هدف پژوهش: نشان دادن نقش شاعران در معرّفی اشخاص و روشن گری حوادث عصر غزنوی. روش تحقیق: تطبیق و مقایسه ی شخصیّت ها و حوادث مشترک تاریخ بیهقی با دیوان های (فرّخی، عنصری و منوچهری). در فصل اوّل این رساله به تحلیل صفات بیست و سه تن از شخصیّت های مشترک تاریخ بیهقی با ممدوحان شاعران پرداخته شده است. حوادث نظامی و مسائل تاریخی عصر محمود و مسعود غزنوی در فصل دوّم، سیاست دربار غزنوی و کشمکش های سیاسی آنان در ...