در این مقاله به یکی از انواع و اقسام شگردها و تمهیداتی پرداخته می شود که در داستان های کوتاه و رمان های پسامدرنیستی متجلی می شود؛ یعنی آمیختگیِ بین داستان و گفتمان یا سخن روایی. بنا بر تعریف روایت شناسانِ ساختارگرا، «داستان» عبارت است توالی و پی آیندیِ رخ دادها در نظمی زمانی که شخصیت ها یا موجوداتی متحملِ آن رخ داها می شوند. گفتمان یا سخن روایی نیز عبارت است از واسطه یا رسانه ای بیانی که برای نقل و...

ازنظر یونگ بین رؤیا، اساطیر، ادبیات، و به طور کلی هنر رابطۀ بسیار نزدیکی برقرار است. او از بازتافتن نمادهای اساطیری و صورت های ازلی در رؤیا و آفرینش های ادبی و هنری سخن گفت؛ زیرا صور مثالی در هنر و ادبیات هم خود را مانند رؤیا نشان می دهند. مرزبان نامه از متون نثر ادبیات کلاسیک ایران است که «صور مثالی» در آن، در قالب حکایت های اخلاقی و اساطیری بروز کرده است. در پژوهش حاضر، کهن الگوی های مهمی چون...

یکی از مهم‌‌ترین زمینه‌های تحلیلی در بررسی متن ادبی قرآن کریم تحلیل کهن‌الگویی است که با رویکردی تاریخی ـ تطبیقی، مضامین و مفاهیم این متن مقدس را در ارتباط با ساختارهای روانی و فرهنگی مخاطبانش تفسیر و تأویل می‌کند. این رویکرد بیش‌ترین تأثیرات را از نظریات کارل گوستاو یونگ دربارۀ ناخودآگاه جمعی و کهن‌الگوها پذیرفته است و به‌مثابۀ یکی از رویکردهای مهم در نقد ادبی معاصر به‌شمار می‌آید. مطالعۀ حاضر...

در مطالعه ادبیات معاصر غرب که همه چیز آن در بحث پسامدرن، یا سایر صفاتی که برای این دوره بکار می برند، فرو رفته است، به قضایایی برخورد می کنیم که نزد سایر ادبا و شاعران نیز رواج داشته است. از جمله شکل گیری مکتب سوررئالیسم است که در ابتدای قرن بیستم در فرانسه ظاهر شد. در مقالهً حاضر، بدون این که به جزئیات تاریخی این مکتب اشاره شود، به پژوهش در زمینه نقاط مشترک جهان بینی این نوع ادبیات و آنچه که در...

سینما، هنری رویاآفرین و دگرگون کننده نسبت میان ذهنیّت و عینیّت، واقعیّت و خیال است. روایت بازتولید شده زندگی انسان ها، در قالب سیر داستانی یا مستند، درآمیخته با جهان بینی فیلم ساز. در میان دسته بندی های سینمایی، سینمای شاعرانه بیشترین سهم را در برانگیختن ذهنیت مخاطب و پرورش نیروی تخیل او دارد. پدیده فیلم شاعرانه، مبتنی بر نوعی نگاه رؤیا گونه و بازآفرینی جهانی دگرگون و ویژه نسبت به جهان واقعیت است....

عصر نهضت، روزگار تجدید زندگی عرب بود. تحوّل و دگردیسی در ساختار زندگی سیاسی- اجتماعی عرب، پس از عصر نهضت، دگرگونی در عرصة ادبیّات را نیز در پی داشت. با دگرگونی های ادبی، داستان در معنای امروز آن به عنوان یک نوع ادبی جدید وارد ادبیّات شد و گونه های مختلفی را آفرید که پیش از آن یا وجود نداشت یا شکلی متفاوت داشت. یکی از گونه های نو آفریدة این نوعِ ادبی، داستان کوتاه بود. محمود تیمور، از پیشگامان داستا...

طبایع چهارگانه عبارت است از گرمی و سردی و تری و خشکی که به گمان معتقدان به آنْ همۀ اجسام عالم از جمله بدن انسان از آنها تشکیل شده است‌ و دگرگونی در ترکیب آنها بر وضع بدن و کارکردهایش اثر می‌گذارد. رؤیا دیدن یکی از این کارکردهاست که ماهیت آن با تغییر طبع بدن تفاوت می‌یابد. متکلمان مسلمان مواجهه‌های مختلفی با مفهوم طبایع چهارگانه داشته‌اند. شدیدترین مخالفت با مفهوم طبع و تأثیر طبایع چهارگانه در رؤ...

یکی از زیباترین گونه­های صور خیال در یک اثر، تأثیری­ست که ذهن شاعر یا نویسنده در اشیا و در عناصر بی­جان طبیعت می گذارد و با نیروی تخیل خویش به آنها حرکت و جنبش می بخشد و در نتیجه هنگامی که از دریچۀ چشم او به طبیعت و اشیا می نگریم، همه چیز در برابر ما سرشار از زندگی و حرکت و حیات می شود. زندگی بخشیدن به اشیا، پدیده های طبیعت و مفاهیم انتزاعی را «آنیمیسم» می گویند که از طریق اعطای ویژگی های فیزیک...