چکیده با توجه به اشتراکاتی که در دیوان فارسی خواجه حافظ شیرازی و ملامحمد فضولی وجود دارد، به بررسی برخی مضامین شعری این دو شاعر می­پردازیم. از جمله مضامینی که در دیوان هر دو شاعر جلب توجه می­کند، مضمون رندانه و قلندرانه و مغانه است که شباهت میان این مضامین، گاه واژه­ها و تعبیرات به کار  رفته را نیز به هم نزدیک­تر می­کند. قبل از اینکه دیوان هر دو شاعر را مورد بررسی قرار دهیم، مطالبی در باب ملامت...

ابن فارض از بزرگ­ترین سرایندگان شعر صوفیانه در ادبیات عرب است؛ از طرفی حافظ، خداوندگار غزل­های عاشقانه - عارفانه است. موضوع عرفان از لطیف ترین و بااهمیت­ترین موضوعات بشری است و آن، دستیابی به کنه حقیقت و فناشدن در ذات حضرت معشوق است. هدف عرفان و عارف رسیدن به صفای باطن، فانی شدن از صفات رذیله و غرق شدن در دریای حضرت حق از طریق کشف و شهود، و نایل شدن به معرفت حقیقی و اتّحاد با حضرت حق است که اهمیّ...

هنرمندان از دیرباز با تأثیرات رنگ‌ها آشنا بوده­اند و معماری و رنگ‌آمیزی کاشی­های ایرانی این پیوند را تثبیت کرده است. اما در دوران معاصر کشفیات و دریافت‌های علمی نوع برداشت و سمبل­های نهادینه شده را دچار تزلزل کرده و روان­شناسی معاصر درک تازه­ای از رنگ­ها را ارائه می­کند. این تفاوت‌ها گسترده و زیاد نیست، چرا که حس دریافت ذاتی و فطری انسان‌ها نمی‌تواند به راحتی دچار تحول شود. این فرایند را در سرو...

خواجه شمس الدّین محمّد حافظ شیرازی یکی از شاعران برجستۀ ادب پارسی است که به‌ویژه در نیم قرن اخیر به شاعر طراز اول ایران ارتقاء یافته است. بی تردید ، دیوان حافظ یکی از بی‌نظیرترین یادگارهای ادبیات کهن ایران است که در کنار دیگر متون نظم و نثر فارسی همچون شاهنامۀ فردوسی، کلیات سعدی، مثنوی و غزلیات مولانا و خمسۀ نظامی ـ که به راستی ارکان قومیّت و ملیّت ایرانی هستند ـ بر تارک یادگارهای ادبیات کهن جهان م...

نوستالژی از اصطلاحات علم روان‌شناسی و به معنای دل‏تنگی، حسرت‌زدگی، و غم غربت است که از دیرباز، در ادبیات فارسی نمود گسترده‌ای داشته و جایگاهی ویژه را در شعر غنایی به خود اختصاص داده اسـت. هدف ما در پژوهـش حاضر بررسی وجوه نوستالژی در اشعار حافظ در سـه بخش فردی، سیـاسی- اجتماعی، و عرفانی با روش توصیفی – تحلیلی است. عصر حـافـظ دوره‌ای بحـرانی در تـاریخ ایران بوده است؛ از ایـن‌رو، تأثـرات حاصـل از ...

درویش ناصر بخارایی یکی از شاعران غزل سرای طراز اول قرن هشتم هجری است که خدمتش در رونق غزل عاشقانۀ عارفانه نظررس بوده و خواجه حافظ به شعر او نظر داشته است. در این مقاله، نگارنده ابتدا مهم ترین منابعی را که دربارۀ این شاعر برجستۀ ادب فارسی سخن گفته اند، معرفی کرده است. تذکره ها جزء اولین منابعی هستند که مطالبی راجع به ناصر بخارایی ذکر کرده اند و او را به صفت عارف بزرگ به حق رسیده و شاعر توانای شی...

خواجه شمس الدّین محمّد حافظ شیرازی یکی از شاعران برجستۀ ادب پارسی است که به ویژه در نیم قرن اخیر به شاعر طراز اول ایران ارتقاء یافته است. بی تردید ، دیوان حافظ یکی از بی نظیرترین یادگارهای ادبیات کهن ایران است که در کنار دیگر متون نظم و نثر فارسی همچون شاهنامۀ فردوسی، کلیات سعدی، مثنوی و غزلیات مولانا و خمسۀ نظامی ـ که به راستی ارکان قومیّت و ملیّت ایرانی هستند ـ بر تارک یادگارهای ادبیات کهن جهان م...

بی‌شک تحقیقات و پژوهش‌های عظیمی در زمینة حافظ و اشعارش (حافظ‌‌پژوهی) توسط شارحان‌ و حافظ‌پژوهان زیادی صورت گرفته‌ که هر یک به ‌نوبة خود تأثیر به‌سزایی در تکریم مقام حافظ داشته‌ که به‌زعم خود توانسته‌اند خوانشی نو و برداشتی تازه از اشعارش ارائه‌ دهند. به‌ این اعتبار می‌توان گفت که اشعار وی به‌‌لحاظ ابعاد پیچیدة ذهنی او، به‌دلیل درون‌مایه‌های پر رمزوراز و خوانش‌های گوناگون بیشتر به منشوری هزارپهل...

حافظ غزل سرای شگفت آور و شیرین سخن ادب پارسی است که گستره ی غزل او عرصه ی درگیری دو نیروی عظیم خیر و شر است. ریاکاری و فساد اخلاقی جامعه ی روزگار او برخی را داعیه دار صلاح کرده است، چنانکه با ریاکاری و ظاهرسازی بر مرکب دغل بازی خویش سوارند و برخی نیز به دلیل رفتار این ریاکاران گوشه نشین خرابه ها شده اند و از ریا و نیرنگ گریزانند که این دو نگرش گروه های مثبت و منفی اجتماع عصر حافظ را تشکیل می ده...