چکیده جام عروس خاوری تألیف معصومه معدن کن بعد از نگاهی به دنیای خاقانی (۱۳۷5 - ۱۳۷8)، بزم دیرینه عروس (1372)، و بساط قلندر (1384) چهارمین اثری است که در زمینۀ خاقانی شناسی منتشر می شود. این اثر در میان شروح و گزیده های درسی خاقانی از مزایا و برتری هایی بهره مند است؛ ازجملة مهم ترین آن ها می توان به دقت نظر و تسلط مثال زدنی مؤلف بر موضوع اشاره کرد. در این جا ضمن بررسی این اثر، به طرح نکات و مباح...

بخشی از دیوان خاقانی شامل اشعار عربی اوست که اغلاط زیادی در آن راه یافته و تاکنون مورد بحث و بررسی قرار نگرفته است. این مقاله با یافتن بخشی از این اغلاط کوشیده است صورت صحیح آن ها را نشان دهد. نگارندگان مقاله این اشتباهات ناشی از تصحیف، تحریف و کتابت نادرست را بررسی کرده و با توجه به اشعار دیگر خاقانی و شاعران عرب، محور عمودی اشعار، سبک شعر خاقانی، آرایه های لفظی، نسخه بدل ها، معنا و... شکل صحی...

محققان بر این باورند که خاقانی در مذهب بر طریقة تسنن و پیرو شافعیه بوده است و ملاک خود را اشعاری می دانند که بدیل برای بعضی از ائمة شافعیه سروده است . اما با نگاهی به اشعار خاقانی، ارادت خاص ایشان به ائمة معصومین را در می­یابیم. حضرت علی (ع) و حضرت امام زمان (عج)، بیش از دیگران مورد تلمیح و اشارۀ خاقانی بوده‌اند. او در چندجا از اشتیاقش برای زیارت امام رضا (ع) سخن می گوید. همچنین تلمیحات وتضمین...

به اعتقاد مصححان متون، بسیاری از مشکلات تصحیح به دلیل وجود تصحیفات است. در اشعار عربی خاقانی نیز تصحیفات فراوانی دیده می‌شود که عیناً از نسخه‌های خطی به چاپ‌های دیوان وی راه یافته‌است و گاهی نیز بدخوانی کلمات توسط مصححان بر دامنه این تصحیفات افزوده‌است. هدف این مقاله، بررسی تصحیفات در اشعار عربی خاقانی و نشان دادن ضرورت توجه به این موضوع در تصحیح این اشعار است. یافتن شکل صحیح واژه‌ها بر اساس توج...

مکتب ایماژیسم، یکی از مکاتب ادبی است که در ادب فارسی هم ظهور قابل­توجهی دارد. تاکنون پژوهشگران علاوه بر ادب معاصر فارسی، در شعر سبک هندی نیز نمودهایی از ایماژیسم فارسی ارائه کرده­اند. ما در این پژوهش به همانندی­های موجود میان شعر خاقانی و مکتب ایماژیسم اشاره می­کنیم؛ یعنی مجموعه­ مؤلفه­هایی که باعث می­شود شعر خاقانی به­عنوان یک شاعر ایماژیست موردتوجه قرارگیرد و باتوجه­به بنیادی­ترین اصل شعر ایم...

خاقانی شروانی، شاعر نام‌آوری است که طرز سخن و غرابت کلامش، از دیرباز زبانزد خاصّ و عام بوده است. سخن خاقانی دارای ویژگی‌هایی نظیر استفاده‌ از اصطلاحات علوم مختلف، بازی‌های کلامی و ... است؛ چنان‌که کمتر پیش می‌آید خوانندۀ شعر او از مراجعۀ مکرّر به شرح‌ها و فرهنگ‌های لغت بی‌نیاز باشد. در گذر زمان و تحت­تأثیر عواملی مانند بروز جنگ‌ها، آشفتگی‌ها و دیگر حوادث روزگار، نسخه‌های خطّی اصیل دیوان خاقانی، کم...

این مقاله به بررسی تأثیر رباعیّات خیّام بر رباعیّات خاقانی می‌پردازد و نشان می‌دهد که خاقانی در جنبه‌های مختلف زبانی، سبک شاعری، شیوة بیان و اندیشه‌های فلسفی از این تأثیرپذیری برکنار نمانده است. آنچه در این پژوهش با شیوة تحلیلی- توصیفی به آن پرداخته شده، پاسخ به این پرسش است که این تأثیرپذیری‌ها از چه رویکردها و تا چه حدود است؟ نتایج به‌دست آمده نشان می‌دهد که خاقانی در رباعی‌سرایی، در بسیاری از م...

بیت‌های زیادی از دیوان خاقانی به­سبب پیچیدگی‌ها و دقایق منحصربه‌فرد و نیز استفاده از واژگان غریب و به­کاربستن کلمات در حوزۀ معنایی متفاوت، دستخوش گشتگی و خوانش‌های اشتباه شده است. درعین­حال، باتوجّه­به همین گستردگی لغات و ترکیبات در شعر خاقانی، دیوان وی یکی از منابع اصلی فرهنگ‌نویسانِ قدیم برای استخراج لغات تازه و نیز شاهدهای شعری بوده است. مصحّحاندیوانخاقانیگهگاهبااستفاده از همین فرهنگ‌هایکم‌اعتب...

خاقانی یکی از بزرگترین قصیده سرایان و از ارکان شعر فارسی است که به دلیل احاطه به علوم مختلف و داشتن اطلاعات فراوان و قدرت خارق العاده در بهره برداری از هنر خود در بکارگیری مضامین و خلق ترکیبات بکر، موجب پیدایش سبک خاصی در شعر و ادب فارسی گردیده است. مطالعه ی اشعار خاقانی و درک معانی و مضامینی که به کار گرفته؛ نیازمند اطلاعات وسیع و گسترده ای از علوم مختلف است با اینکه بعضی از معانی و افکار خا...

زبان فارسی در طول حیات خود فراز و نشیب‌های بسیاری را پشت سر گذاشته است. یکی از آنها رویارویی با زبان عربی است. استفادة نویسندگان از این زبان در آثار فارسی، به سبب گسترش نفوذ آن، نوعی برجستگی ادبی به شمار می‌آمد و حتی برخی شاعران به تازی‌سرایی می‌بالیدند. خاقانی شروانی ازجملة این شاعران است. او به دو زبان فارسی و تازی شعر سروده است و چنان‌که خود بیان می‌کند دیوانی به زبان تازی داشته است. برخلاف ...