در احکام فقهی و شرعی نوعی الزام نهفته است. درباره خاستگاه این‌گونه الزامات اختلاف وجود دارد. برخی عقل را منشأ الزام می‌دانند و عده‌ای همانند برخی از اشاعره امر و نهی الهی و برخی فطرت را منشأ الزام می‌دانند؛ ولی به نظر می‌رسد هر یک از نظریات ارائه شده در این باره به نوعی دارای اشکال می‌باشند. از نظر نگارنده منشأ الزام فقهی و شرعی درک و کشف عقل می‌باشد که مکلفان را وادار به انجام تکالیف و لزوم اط...

در موضوع هدایت با عبارت ها و عناوین مشابه و نزدیک به هم کار تحقیقی فراوانی انجام گرفته است، اما به علت گستردگی دامنه موضوع و با توجه به ظرفیت بسیار بالای قرآن کریم در استنباط معارف مورد نیاز بشری، هنوز قطره ای از اقیانوس بیکران کتاب الهی در معرض مطالعه علاقه مندان به معارف وحیانی قرار نگرفته است. این مقاله ضمن اشاره کلی به موضوع هدایت در قرآن، در صدد مفهوم شناسی هدایت به روش تدبر در آیات الهی ا...

در احکام فقهی و شرعی نوعی الزام نهفته است. درباره خاستگاه این گونه الزامات اختلاف وجود دارد. برخی عقل را منشأ الزام می دانند و عده ای همانند برخی از اشاعره امر و نهی الهی و برخی فطرت را منشأ الزام می دانند؛ ولی به نظر می رسد هر یک از نظریات ارائه شده در این باره به نوعی دارای اشکال می باشند. از نظر نگارنده منشأ الزام فقهی و شرعی درک و کشف عقل می باشد که مکلفان را وادار به انجام تکالیف و لزوم اط...

بحث دربارة برکت و بررسی مفاهیم و موارد استعمال آن در قرآن کریم می تواند راه گشای چگونگی استفاده صحیح و مناسب از نعمات الهی باشد چرا که خداوند بسیاری از نعمات خود را با تعبیر نعماتی «مبارک» در قرآن کریم یاد نموده است. واژه برکت در اصطلاح قرآنی و دینی از پربسامدترین اصطلاحات در فرهنگ اسلامی است که در کتب مقدس دیگر ادیان نیز همچون تورات و انجیل در مورد عطیه‏های الهی به انبیا و دیگران به کار رفته ا...

اثر حاضر پژوهشی است در جهت بسط ادبیات توصیفی و تبیینی تفسیر سیاسی قرآن با گرایش تفسیر موضوعی، تا راه برای پژوهش های تحلیلی در این وادی تسهیل شود. تفسیر سیاسی قرآن از مباحث روز آمد و کارآمد در عرصه روش ها و نگرش های جدید است که تلاش دارد قرآن و تفاسیر تازه از آن را محور حرکت دانش سیاسی در اسلام سازد. تفسیر سیاسی قرآن در میان روش ها و یا گرایش های مختلف تفسیری ، سازگاری و نیاز بیشتری به تفسیر...

فقه اسلامی، یکی از مهم ترین مباحثی است که خاورشناسان به آن پرداخته اند. نقطه ی عزیمت مطالعات آنها، این ایده بوده که نظام حقوق اسلامی، از نظام حقوقی یهودیت و رومی اقتباس شده است. در همین رابطه خاستگاه فقه اسلامی، مورد مناقشه قرار گرفته است. با اینکه بسیاری از آنها دیدگاه مسلمانان درباره ی ابتنای فقه بر قرآن و سنت را پذیرفته اند، برخی از آنها معتقدند فقه اسلامی، در قرآن و سنت نبوی ریشه ندارد؛ بلک...

موضوع کسب و کار و تامین معیشت زندگی یکی از مهم ترین و حیاتی ترین اجزای هر جامعه انسانی را تشکیل می دهد. این موضوع از آنجا که خاستگاه تمایلات مادی است، می تواند ریشه انحرافات مهمی تلقی شود. لذا سامان دادن به این حوزه رفتاری و تعاملی انسانی، امری ضروری به شمار می رود. تنظیم و بهبود این روابط بایستی با تکیه بر معارف دینی باشد که ضمن کارآمدی لازم می تواند زمینه تکامل فردی و اجتماعی را فراهم کند. در...

برخی اندیشمندان میان «اعجاز» قرآن در اصطلاح متکلمان و «الهی بودن» این کتاب فرق نهاده، در همسویی اندیشۀ اعجاز قرآن با‌ آیات قرآن تشکیک کرده‌اند. از سوی دیگر بعضی دانشمندان برای دفاع از اعجاز ذاتی قرآن در برابر اندیشۀ «صرفه»، دلالت آیات موسوم به تحدّی را کافی ندانسته و بر اجماع امّت تکیه دارند. گویا نقش قرآن به عنوان سرچشمۀ اندیشۀ کلامی اعجاز قرآن چندان شناخته نیست. در این پژوهش با استناد به بیان‌ه...

سیاست و حکومت در قرآن کریم از موضوعاتی است که بسیاری از صاحب نظران و قرآن پژوهان را به دیدگاه‏های متفاوت و گاه متعارض کشانده است. این مسأله از جمله بحث‏های مهم «رابطه دین و دولت» است که در کتب آسمانی و ادیان الهی مورد توجه قرار گرفته است. مقاله حاضر ضمن اشاره به دیدگاه ‏های عمده درباره رابطه میان «رسالت و زمامداری» آیات قرآنی در باب سیاست و حکومت را طبقه بندی می‏ کند و نمونه ‏هایی از حکومت‏های...

سلام و لعن، از مظاهر رحمت و غضب الهی‌است که با تولّی و تبرّی پیوند دارد. این مسأله همواره با افراط و تفریط مواجه بوده ‌است، از این‌رو معیارهای صحیحی در این مورد لازم است. قرآن کریم نسبت به هر دو موضوع عنایت داشته و این گونه نبوده ‌است که با توجّه به یکی، دیگری نادیده انگاشته ‌شود . مطابق آموزه‌های قرآن، خداوند، سلام‌ است و به بندگانش شرّ و ضرری نمی‌رساند؛ اما برخی بندگان، خود از رحمت خداوند دور می‌...