از نظر ابن عربی، خداوند دارای دو سطح ذات و صفات است که در مرحله­ی ذات، نشناختنی و فراتر از معرفت بشری است. ذات حق چون گنجی مخفی بوده که از طریق عشق در مراتب اعیان ثابته و یا فیض اقدس و فیض مقدس ظهور کرده است. جهان هستی برحسب نظریه­ی «تجلّی»، از حق تا خلق، دارای پنج مرتبه(حضرت) است که هر مرتبه نسبت به مراتب مافوق به عنوان سایه، خیال و مثال است. بنابراین، مطابق با این نظریه جهان هستی همواره در حال...

از بررسی تفسیری سه حرف: «ن»، «ق» و «ص» در سه سوره قلم، قاف و صاد نتیجه می‌شود که نقاط محوری مشترک در این سه سوره، افزون بر پرداختن به بیان اصول اساسی دین، عبارت‌اند از: قرآن به‌عنوان محور ذکر الهی، انذار انبیاء عظام، دستور به صبر و استقامت در برابر ناملایمات و اخلاص در عبادت خدا. حرف «ن» در سوره قلم با سوگند به آنچه وسیله ثبت و ضبط است، بیانگر تثبیت جایگاه باعظمت پیامبراکرم| و انطباق خلق و خوی ...

«امکان تجربه زیبایی‌شناختی» یکی از حقوق ذاتی، فطری یا طبیعی انسان است. تأمین امکان تکامل عقلانی، اخلاقی، معنوی و عاطفی و زیبایی‌شناختی در زندگی انسان‌ها یکی از وظایف هر نظام تمدنی و اجتماعی است. امکان غرقگی در نوعی تجربه انسانی ـ الهی که تجربه زیبایی‌شناختی نامیده می‌شود، و به قدر تاریخ بشر پیشینه دارد، یکی از ابعاد  تکامل فردی و جمعی انسان‌هاست.ظهور و بسط این نحوه از کمال در پذیرش این حق فطری ...

یکی ازمواردمهم تربیتی درمثنوی،رهایی ازتعلقات وظواهردنیایی و رسیدن به آرامش درونی است.درتربیت اسلامی ،انسان مطلوب،انسانی است که دارای صفت حرباشد.مولانازندگی بدون آزادگی راحیلت گری می داندومعتقداست که اگرانسان چند لحظه پیش از مردن هم انسان آزاده ای شودوازتعلقات برهد،به این زندگی ظاهری می ارزد. مولانامعتقداست که کسی که بنده راستین حق باشدوبه خداعشق بورزدواعمالش مطابق خواسته حق شود،ازپنج حس ...

بصیرت امری فراتر از رؤیت ظاهری است و آن عبارت است از ادراک حقایق و رؤیت اشیاء آن گونه که هستند. بصیرت در واقع، به ادراکات قلبی حاکی از حقیقت و قوّة تمییز حق از باطل اطلاق می­شود. این امر از طریق عبرت­آموزی از براهین و حجت­های آشکار الهی و نیز تدبّر و تفکّر در آن ها به وقوع می­پیوندد.در این مقاله، مؤلّفه­های معنایی بصیرت با رویکرد هم­نشینی و جانشینی، در نهج­البلاغه بررسی شده است. بصیرت در این کتاب ب...

این مقاله در صدد پاسخ به این پرسش است که منشأ وحی از منظر مولوی چیست؟ آیا وحی نازل بر پیامبران از جانب خداست یا نفس پیامبر؟ با توجه به آموزة وحدت وجود در مثنوی آیا می‌توان ادعا کرد که منشأ وحی نفس کامل پیامبر است؟ برای پاسخ به این پرسش ابتدا دیدگاه مولوی در باب جهان هستی است و رابطه آن با خدا و انسان‌شناسی وی مورد پژوهش قرار گرفته است. با توجه به ابیات گوناگون مثنوی انسان استعدادهای درونی بسیار...

بر اساس یکی ازگزارش های تاریخی، ظهور دانش کلام با پرسش از کیفیت کلام الهی آغاز و این دانش به این نام، نامبردار گردید. هنگامی که برخی از اندیشمندان مسلمان بر حدوث کلام الهی و برخی بر قدمت آن اصرار ورزیدند، گروهی عنوان متکلم را بر ذات حق روا دانستد و گروهی که حقیقت کلام را ترکیب آواها و حروف و قطع و وصل آنها برشمرده اند، اطلاق این وصف را بر خداوند سبحان جایز ندانستند، زیرا با پذیرش این باور، لازم...

ابن­عربی بر مبنای وحدت وجود، تعریف صوفیان از توبه را نقادی کرده است. از نظر وی هر فعلی از هر موجود ـ اگرچه خطا محسوب گردد ـ فعل خداست. نسبت دادن افعال به غیر خدا خطا است و باید از آن توبه کرد. از آنجا که فاعل حقیقی خداست، توبه به معنای مشهور شرک خفی است؛ زیرا لازمة آن فرض وجود گناه ـ یعنی فعل انسان ـ است که مقتضای اثبات هستی انسان در مقابل هستی خداست. پس توبة حقیقی، برائت جستن از استقلال در هست...

یکی از اهداف بزرگ بعثت رسولان الهی محقق نمودن عدالت و ادای حق مردم در جامعه بشری بود. در اسلام نیز بیشترین توجه به حق الناس شده است به طوری که حق الناس مقدم بر حق الله قرار گرفته شده است. بنابراین ادای حق الناس از مسائلی است که هرکس آن را به خوبی درک نمود از عذاب هولناک الهی مصون خواهد ماند و نیز اگر کسی به بی وفایی و ناپایداری دنیا توجه کند و از قیامت و حساب آن غافل نباشد خود را به آن آلوده نخ...

یکی از سنّت‌های عام الهی که در سراسر تاریخ و در همه جوامع جریان دارد، سنّت نزاع حق و باطل است. بر اساس آیات قرآن کریم مانند: 18 انبیاء، 81 اسراء، 17 رعد، 48 و 49 سبأ، حق و باطل به طور مستمر با هم درگیر می‌شوند و این درگیری به غلبه حق بر باطل منتهی می‌شود. در باره چیستی ساحت‌های غلبه حق بر باطل و سلطه سیاسی، نظامی و اقتصادی حداکثری اهل باطل در جوامع مختلف، نظرهایی از سوی مفسران در مطرح شده است؛ آن...