شعر فارسی گنجینه ای است که دانش های کهن، از جمله علم نجوم را که در شمار قدیمی ترین آنهاست، به خود اختصاص داده است. تحقیق در متون ادبی و غور در آنها نشانگر این واقعیت است که علم نجوم با بسیاری از مسائل و معماهای خود در دوره های معینی، بیش و کم شعر و نثر فارسی را میدان ظهور خود ساخته است. آن چنان که درک مفاهیم بسیاری از آنها(متون ادبی) بدون آشنایی با اصطلاحات مربوط به این علم میسر نخواهد بود، یا ...

از مهم ترین مولّفه های عرفان عملی، محاسبه و مراقبه است که اثربخشی آن در لطافت و شفافیّت روح مشهودست. مثنوی معنوی اثر بزرگ و جاویدان جلال الدّین محمد بلخی درباره ی مراقبه و محاسبه و اهمیّت و کارکرد آن حاوی مطالب بسیار ارزشمندی است. به یک معنا می توان مثنوی را چکیده و مختصری از عقاید مولوی درباره ی «مهار نفس» و «مراقبه ی نفس» دانست. نکته ای که در اینجا اهمیّت دارد این است که در دیگر آثار او هم مراقبه ...

دعا نتیجه ی وجه رحمانیت خداوند است و تنها از این وجه هست که بنده امکان می یابد که بدو تقرب جوید، و الا میان خالق و مخلوق هیچ گونه سنخیتی نیست که بنده بدو نزدیک شود. قرآن بارها به دعا و نیایش و ذکر خدا سفارش کرده است و دعا را در زمره ی عبادات می داند که انسان را به مقام عالی و به قرب پروردگار می رساند که جز به وسیله ی دعا و زاری به آن مقام نائل نمی گردد. مولانا نیز نیایش و ذکر و دعا را نوعی عباد...

نفس، واژه‎ای است با معانی گوناگون و معنی لغوی آن دربرگیرنده‎ی جان انسان، نفس، تن، جسد، شخص انسان و حقیقت هر چیز است که جمع آن نفوس و أنفس می‎باشد. اما نفس در معنای اصطلاحی‎اش، مراتب مختلفی را در بر می‎گیرد که مهمترین آن عبارتند از: نفس امّاره، نفس لوّامه و نفس مطمئنه. مرتبه‎ی نفس امّاره، موضوع مورد بحث ما می‎باشد وآن روح سرکشی است که پیوسته انسان را به زشتی‎ها و بدی‎ها دعوت می‎کند، و شهوات و فجور ...

مثنوی، اثری تعلیمی و غزلیّات شمس، اثری غنایی است امّا چون این هر دو اثر، در زمانهایی نزدیک به هم یا همزمان از یک ذهن تراوش کرده اند و زمینه های روحی، فکری و عاطفی مشترکی دارند، طبیعی است که با هم مشترکاتی داشته باشند. زبان و محتوای مثنوی نسبت به غزلیّات ، روشن تر و به فهم خواننده نزدیک تر و به لحاظ جنبه تعلیمی اش، منسجم تر است، از این رو در این تحقیق اساس استخراج موضوعات و مدخلهای اصلی قرار گرفته...

جلال الدین محمد مولوی از فقیهان، عارفان و شاعران بنام قرن هفتم هجری است. او تا بیست و چهار سالگی، علوم مختلف زمان خویش را آموخت و پس از مرگ پدر به جای وی به وعظ و تدریس نشست. وی که از فقیهان برجسته ی عصر خویش به شمار می آمد؛ در امور مختلف مرجع مردم بود. این فقیه متشرّع پس از آشنایی با شمس تبریزی به بازنگری در امر دین پرداخت. وی که به لحاظ شرایط فکری و محیطی، مستعد چنین تغییری بود، به عقیده ی وی،...

مولانا جلال الدین محمد بلخی در کتاب مثنوی شریف با استفاده­ی مطلوب از عناصر عامیانه در زبان فارسی تلاش کرده است تا مفاهیم تعلیمی و عرفانی مورد نظر خویش را برای عامه­ی مردم تبیین و تشریح نماید. بنابراین برای تأثیر بیشتر کلام بر مخاطب، در اثر سترگ خود از زبان و ادبیات عامیانه بهره جسته است.  در این تحقیق به استخراج و طبقه بندی اصطلاحات عامیانه در دفتر پنجم مثنوی از کوچک‌ترین تا بزرگ‌ترین واحد زبا...

اگر مثنوی جلال الدین محمد مولوی با سایر مثنوی های عرفانی سنجیده شود‘ وجه تمایز مثنوی مولوی با آنها آشکار می گردد. به عنوان مثال در مثنوی منطق الطیر عطار‘ سبک و شیوه سخن تقریباً یکنواخت و یکدست ادامه می یابد‘ در حالی که در مثنوی معنوی مولوی در بسیاری از جاها سطح سخن و اندیشه به اوج می گراید و دیر یا زود به وضع معمولی باز می گردد. تداعی هایی که ویژه تفکر و اندیشه منحصر به فرد مولوی است‘ ناخودآگاه‘...

چکیده ندارد.