جامعه ایرانی با اعزام اولین دانشجویان خود به غرب و همچنین برخورد تنگاتنگ تاجران این کشور با فرهنگ غرب ، موجبات تغییری جدی را در جامعه رقم زد . این تغییر مالاً و در ابتدایی ترین قدم های خود به انقلاب مشروطه ختم شد . به وجود آمدن این تعاطی فرهنگی در کاربردی ترین شکل خود به پرسش برانگیزی های بسیاری ختم شد و توده جامعه را در بر گرفت . قلم ها ی نویسندگان ، نقال زمانه خود گشت و ادبیات و شعر به تنویر ا...

سنت ریشه دار و اصیل اسلامی به نمایندگی روحانیان و سنت چپ مارکسیستی، دو سنت رقیب و در عین حال تأثیرگذار در تاریخ تحولات فکری ـ سیاسی ایران معاصر بودهاند. با ظهور ارانی(1318ـ1281)، دوره جدیدی از تماس سنت روحانیت با اندیشه های چپ مارکسیستی، آغاز گردید. تماس و چالش دو سنت، در چهار حوزه کلامی، فلسفی اقتصادی و سیاسی صورت گرفت که همگی ماهیتی سیاسی داشتند. در رساله حاضر تلاش شده با استفاده از نظریه جما...

رابطه ی میانِ هنر و شرایطِ اجتماعیِ زایش آن همواره در طولِ تاریخ دغدغه ی ذهنی و دل مشغولیِ اساسیِ منتقدان و نیز هنرمندان بوده است. از آنجا که هنر در قفس آهنیِ زندگیِ اجتماعی محبوس است، گسترش وابستگیِ آن با نهاد ها و اصولِ اجتماعی پیرامون، صرفِ نظر از هم سو بودن و یا غیرِ هم سو بودنِ آن نهاد ها، امری اجتناب ناپذیر به نظر می رسد. با این وجود پدیدار گشتنِ چنین مباحثِ حائز اهمییتی در میان منتقدین، با ظهورِ مکتب ما...

سازمان مجاهدین خلق‏ یکی از سازمان های چریکی- سیاسی دوران پهلوی بود که با رویکردی مذهبی و قرائتی متفاوت از اسلام رایج و سنتی‏، به مبارزه با رژیم پرداخت. آنان با طرد هرگونه مبارزه ی مسالمت آمیز‏ با اتخاذ مشی مسلحانه‏ راهی دیگر برگزیدند. اما در پی ضربه ی سال 50 کادر رهبری بر آن شد تا به تحلیل شکست سازمان بپردازد. در این راستا بخشی از آنان‏ مذهب را عامل شکست دانسته و مارکسیسم را به عنوان ایدئولوژی ...

زن در پیشینه تاریخ محکوم به ستمهای متعدد بوده است، علت اصلی ستم زورمداری مردو ضعیف بودن جنس زن در ساختار قدرت سنتی خانواده و جامعه بود. رنسانس بستر تولد فمینیسم به شمار می آید. از قرن هفدهم به بعد جریان فمینیسم جان تازه ای به خود گرفت هر اندازه که به موفقیت دست می یافت به نفرت از خانواده و مردان افزوده می گشت. از اواخر قرن هیجدهم به بعد انتقادات فمینیستی با فرافکنیهای تند علیه تاریخ، جامعه شناس...

طبی سازی فرایندی است که در آن پزشکی به قلمروهایی مانند زایمان و تولد، اعتیاد، چاقی، زیبایی، جوان شدن، تنهایی و انزوا، که اساساً پزشکی نیستند، وارد می شود و تدابیری پزشکی برای اصلاح یا درمان آن ها ارائه می کند. دو تبیین اصلی برای طبی سازی ارائه شده است که می توان آن ها را به اختصار تبیین مارکسیستی و تبیین کنترل اجتماعی نامید. این مقاله تلاش می کند تا طبی سازی را از منظری جدید مورد مداقه قرار دهد....

مقاله‌ای که بوریس هسن در 1931 منتشر کرد، توجه مورخین علم را به عوامل اجتماعی و ایدئولوژیک در شکل‌دهی تاریخ علم جلب کرد. این مقاله نوع جدیدی از تاریخ‌نگاری علم را ایجاد نمود که تاریخ‌نگاری برون‌گرا نامیده می‌شود. مدتی بعد یک ریاضی‌دان مارکسیست دیگر به نام هنریک گروسمان بی‌خبر از مقالة هسن، دو مقاله با دیدگاهی مشابه و مکمل دیدگاه وی ارائه داد. مقالة هسن دربارة عوامل اجتماعی و اقتصادی مؤثر در پژوه...

«نظریۀ دولت» و برداشت های مختلف و متعارض از آن، رهیافتی مسلط در دانش سیاسی معاصر به شمار می آید. الگوهای مختلف لیبرالی، مارکسیستی و جهان سومی «نظریة دولت» ، همواره بازتاب گسترده‌ای در مطالعۀ سیاست در جوامع مختلف غربی و غیر غربی داشته و تئوری مرکزی غالب بویژه در ادبیات اقتصاد سیاسی، جامعه شناسی سیاسی و جامعه شناسی تاریخی بوده است. موضوع و هدف اصلی این مقاله، تلاش در جهت صورت بندی یک رهیافت نظری ...

دوران حکومت قاجار مصادف با شکل­گیری اندیشه ملی­گرایی در جهان بهتأثیر از انقلاب فرانسه بود. وقوع انقلاب مشروطه، بازتاب ورود این اندیشه­ها به جامعه ایران بود و ایرانیان که در نظام استبدادی، بندگان پادشاه به شمار می­آمدند، خواستار حقوق ملی و شهروندی شدند. مفهوم ملت پس از ورود به ایران در تقابل با تفکرات مختلف، به اشکال متفاوتی تعبیر شد. این مقاله، گوناگونی برداشت از مفهوم ملت را در میان اقشار مختل...