یکی از علوم پیش نیاز مفسر، «دانش مفردات» است که به بیان معانی واژ ه های قرآن می پردازد. این علم از زمان پیامبر (ص) وجود داشته است. به طوری که اگر مردم زمان نزول، معنی بعضی کلمات را نمی دانستند تفسیر آن را از پیامبر (ص) و بعدها از ائمه علیهم السلام می پرسیدند. البته دانش مفردات نیز مانند دیگر علوم در زمانهای بعد گسترش پیدا کرده و مورد توجه دانشمندان و مفسران قرار گرفته و کتاب ها و مقالات بسیاری ...

الملخّص تکوّنت فی مصر مدرسه تعرف بالمدرسه المصریّه کان شیوخها من الصحابه الّذین رحلوا إلیها أیّام الفتح ونزلوا فی موضع الفسطاط والأسکندریّه، ثمّ جاءت طبقه التابعین، وکان منهم أئمه ودعاه، ومن هولاء: أبو رجاء الأزدی کان من جلّه العلماء العاملین، ارتفع بالتقوی. وعلماء هذه المدرسه فی النحو لم یکونوا إلاّ تابعین لعلماء البصره أو الکوفه، ولم یتجاوزوا الاجتهاد فی الفروع. لایزال الباحثون یبحثون عن موضوعات ال...

در تحقیق حاضر، یکصد و سه بیت از شواهد شعری به کار رفته در تفسیر مجمع البیان از ابتدای سوره تین تا پایان قرآن کریم مورد شرح قرار گرفته و نکات صرفی به صورت مختصر بیان شده سپس به بیان علت استشهاد به این ابیات پرداخته و اشاره ای به سراینده آنها نیز شده است. طبرسی در تفسیر مجمع البیان برای توضیح نکات صرفی و لغوی آیات و قرائت و شأن نزول آنها به شعرهای دوران جاهلی و اموی و عبّاسی استشهاد جسته امّا به ...

از همان نخستین قرون اسلامی، اهل لغت، نحویان، مفسران و فقها هر یک بر اساس ذائقه ی خود به بحث قرائات پرداخته اند و ما شاهد کتب فراوانی هستیم که این بحث را منعکس کرده اند. علمای اسلام در مسئله ی تواتر قرائات به دو گروه موافق و مخالف تقسیم می شوند. از مهم ترین دلایل نقد نظریه ی انحصار انطباق روایت حفص از عاصم بر قرائت پیامبر اکرم، قابل جمع دانستن تواتر نداشتن قرائات مختلف با جواز قرائت به هر یک از ...

هذه الرساله حول دراسه الأسلوب فی سور المسبّحات أی السّور التی تبدأ ب "سَبّحَ" أو مشتقاتها تهدف إلی موارد الاشتراک والاختلاف فی السور السّبع. وقد انتهج هذا البحث المنهج الأسلوبی، الوصفی التحلیلی؛ وقد استفتحتُ المبحث بالتنظیر لکل قضیه تناولتها، مستقیه ذلک من کتب العلوم المختلفه والکتب التفسیریه حسب ما یقتضیه المبحث. ثم شرعت فی تطبیق ما سجلته علی النصوص المحدده فی البحث، تطبیقاً قائماً علی المنهج الأ...

مقدمه آشنایی با معنای کتاب عظیم الهی، قرآن مجید، فهم واژگان آن و به اصطلاح آشنایی با مفردات الفاظ آن است. با توجه به اهمیت این موضوع از میان منابع لغوی قرآنی دو مورد از بهترین ها یعنی «تفسیر مجمع البیان فی علوم القرآن» مرحوم طبرسی و همچنین «تفسیر کشّاف عن حقایق غوامض التنزیل» زمخشری (از مفسران بنام قرن های پنجم و ششم) را که در بحث های ادبی و لغوی مشهور و مورد استناد بسیاری از مفسران و لغویان هست...

تأویل القرآن یا التأویلات، یکی از مهم‌ترین تألیفات کمال‌الدین عبدالرزاق کاشانی (متوفی 725/ 730 هـ.ق) است که به اشتباه به محیی‌الدین عربی نسبت داده شده است. مؤلف این اثر در تأویل آیات، گرفتار نوعی تعسّف گردیده به گونه‌ای که حتی اشیای محسوس و حتی اشخاصی که وجود خارجی و عینی داشته‌اند، خاصه انبیا و اولیا را تأویل نموده است. وی حروف مقطعه را اشاره و کنایاتی به حقایق و مراتب دانسته و معجزات پیامبران ...

غزالی از عالمان استثنایی در تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی است. طی مراحل زندگی احوال گونه گون را از سر گذرانده، ولی سرانجام در تصوف توقف کرده است. آثاری که غزالی در قالب موضوعات عرفانی از خود به یادگار گذاشته هر یک جلوه هایی از سیر و سلوک باطنی انسان است که در تحلیل آن از آیات و احادیث فراوان استفاده کرده است. تبلور این بهره-گیری در دو تفسیر مستقل او به نام های مشکوه الانوار درباره آیه «الله نورُ السّ...