موضوع این مقاله، استدلال انتقادی درباب نسبت تئوری با تجربه است و از نظر روش داوری، بر استدلال عقلانی استوار است. مدعای مقاله آن است که روش شناسی حاکم بر نسبت میان تئوری و تجربه بر منطق دو ارزشی ارسطویی مبتنی است که در آن، تجربه مقام داوری یا کشف نظریه را دارد. ضرورت پرداختن به موضوع این نوشتار، درک غلط از پوزیتیویسم و نسبت آن با عقلانیت انتقادی است. این مقاله تلاشی در جهت حل این نوع مسائل روش ش...

کتاب تحلیل گفتمان انتقادی، یک پژوهش یا رسالۀ دکتری است که نویسنده بدون ذکر آن به چاپ‫اش همت گماشته است. از این‫رو فصل پنجم که خلاصۀ فصول چهارگانۀ کتاب است، زائد به‫نظر می‫رسد. کتاب به مباحث مختلف مربوط به نقش‫گرایی و صورت‫گرایی، تحلیل‫گفتمان و تحلیل متن در زبان‫شناسی می پردازد و با توجه به کاستی‫های رویکردهای مذکور در تجزیه و تحلیل متن، رویکرد جدید تحلیل گفتمان انتقادی را مطرح می کند و آن را کا...

در شماره 3 مجله جامعه شناسی ایران(پاییز 1384) مقاله ای با عنوان"تحلیل جامعه شناسی دموکراتیزاسیون در ایران" به چاپ رسید.این مقاله از سوی آقای دکتر طالبان مورد نقد قرار گرفت.این نقد زمینه ای را فراهم کرد که در باب سه عنصر روش شناختی:شرط لازم و کافی،مسئله خود همبستگی و تحلیل عاملی استدلال عقلانی ارائه گردد.اساسا انتقاد کردن و انتقاد پذیری برای تکامل دانش بشری ضروری است.با این حال اگر بحث انتقادی م...

هدف این پژوهش بررسی تأثیر تکالیف نوشتاری بر تفکّر انتقادی دانش­آموزان پسر سال اوّل متوسطه شهرستان ملایر و مقایسه تأثیر تکالیف نوشتاری در دروس زیست شناسی و مطالعات اجتماعی بوده است. برای این منظور از دانش­آموزان پسر سال اوّل متوسطه شهرستان ملایر، نمونه­ای به حجم 105 نفر، به روش نمونه­گیری تصادفی خوشه­ای چند مرحله­ای در قالب چهار کلاس انتخاب و کلاسهای انتخاب شده به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و دو...

چکیده جامعه شناسی اقتصادی از زمان پیدایش در اواخر دهۀ 1890 تا دورۀ معاصر تحولات چشمگیری داشته است. جامعه شناسان اقتصادی این تحولات را در قالب سه دورۀ زمانی دسته بندی کرده اند: 1890 تا اواخر 1920 یا دورۀ ظهور، 1930 تا 1960 یا دورۀ افول، و پس از دهۀ 1970 یا دورۀ نوزایش جامعه شناسی اقتصادی. درحالی که این دسته بندی در جامعه شناسی اقتصادی تاحدی مرسوم است، بحث دربارۀ علل و عوامل افول و نوزایش یا وجوه...

پژوهش حاضر به بررسی علل بروز سازوکارهای مقاومت آمیز دانش آموزان دبیرستانی در مقابل هنجارهای مدرسه می پردازد. با توجه به موضوع، بر پایه نظریات انتقادی جامعه شناسی آموزش و پرورش و جستجو در تحقیقات پیشین این سوال مطرح گردید که مقاومت دانش آموزان در برابر هنجارهای مدرسه چگونه قابل تبیین است؟ برای پاسخ به سوال تحقیق با استفاده از نظریه های مقاومت ، سرمایه فرهنگی، بازتولید و الگوی های رابطه معلم-دانش...

  تحلیل انتقادی عملکرد آموزش و پرورش رسمی در ایران     سید ضیاء هاشمی [1]   محسن غلامی [2]   چکیده   در این مقاله با اتکا به رویکردهای نظری جامعه ­ شناسی آموزش و پرورش، به ویژه نظریۀ انتقادی ایوان ایلیچ به بررسی نظری و تحلیلی عملکرد و سازوکارهای آموزش و پرورش رسمی در ایران پرداخته شده است. در این زمینه، ابتدا به مشکلات اجتماعی و آموزشی موجود اشاره شده است که به طور مستقیم یا غیرمستقیم از سازوکا...

جامعه شناسی بومی و مسئله شناسی در آن به عنوان یکی از رشته های علوم انسانی در این مقاله مورد سؤال و بررسی واقع شده تا از آن طریق و با ذکر نمونه جامعه شناسی کانادایی نشان دهیم که مسائل و مشکلات درونی کانادا توانسته جهت گیری علمی جامعه شناسی را با مقتضیات بومی هماهنگ سازد . با این وجود و به لحاظ مفهومی ونیز با در نظر گرفتن اصول معرفت شناسانه حاکم بر شکل گیری علم جامعه شناسی هنوز نمی توان بومی گرای...

مهم ترین و روشن ترین وظیفه نظام های دانشگاهی، آموزش و به طور عام انتقال دانش موجود در حوزه های گوناگون به افرادی است که به منزله دانشجو وارد آن نظام ها شده و مدت زمان مشخصی را در آن ها سپری می نمایند. از این رو شاید بتوان مهم ترین شاخص برای ارزیابی کارآمدی و کیفیت یک نظام آموزشی را میزان توانایی و سطح کیفی فارغ التحصیلان دانست. این مقاله شاخص هایی نظیر «توانایی و انگیزه علمی دانشجویان» و «کیفیت...

برخی پرسشهای مهم در حوزه جامعه شناسی مطرح گردیده تا از زاویه نظریات قرآنی مورد دقت قرآن پژوهان قرار گیرد. نویسنده در آغاز با طرح این مطلب که واکنشها معمولاً متأثر از دو عامل فرهنگ و نگرش پژوهندگان و محیط داوری پدید می آیند، به رویکرد دین ستیزی جامعه شناسی در غرب اشاره کرده است و سپس برای ایجاد جامعه شناسی بدون چنان نگاهی به طرح پرسشها و محورهایی پرداخته است که تحقیق در آن، زمینه ساز دست یابی به ...