این مقاله به بررسی سیر تحوّل تاریخی تصویرگری بازنویسی‌ها و بازآفرینی‌های داستان خاله سوسکه می‌پردازد. در این پژوهش، تمام نسخه‌های مصور در دسترس خاله سوسکه از چاپ‌های سنگی سده‌ی پیشین تا نسخه‌های اخیر بررسی می‌شوند. این پژوهش کیفی از شیوه‌ی تحلیل محتوا بهره می‌گیرد، و در آن قاب تصویر به عنوان واحد تحلیل برگزیده می‌شود. در تحلیل تصویرگری کتاب‌ها، از مفهوم «بیننده‌ی نهفته» تصاویر که خود اقتباسی است...

ظهور مضامیـن شیعـی درآثار هنـری که پیش از رسمـی‌شدن مذهب تشیـع در ایران آغاز شده بـود، در دوران صفویان به رشد فزاینده‌ای رسید وتا دوران قاجار تداوم یافت. اما ورود صنعت چاپ به ایران عرصه‌های جدیدی را بر روی هنرمندان گشود. تعداد زیادی از کتب چاپی دورة قاجار که موضوعات دینی داشتند دراین دوره منتشر شد؛ یکی از‌این‌ها کتاب مصور طوفان البکاء است که به شرح مصائب اهل بیت پرداخته است که به سبب استقبال فر...

ادریس بدلیسی از نثرنویسان معاصر سلطان یعقوب آق قویونلو در ایران و سپس شاه اسماعیل صفوی بوده است. مهم ترین اثر ادریس بدلیسی درباره تاریخ عثمانی و شناخته ترین اثر در میان تمام آثارش، کتاب «هشت بهشت» است. هم خود اثر و هم عنوان آن به فارسی است. نثر کتاب هشت بهشت مصنوع و فنی، به پیروی از سبک جهان گشای جوینی و تاریخ وصاف از وصاف الحضره است. باید دانست چه در ایران و چه در ترکیه نسخه خطّی کتاب اخیر یعنی...

شاهنامه، حماسه‌ای منظوم، اثر حکیم ابوالقاسم فردوسی است. این اثر موردتوجه حاکمان ایران در دوره‌های مختلف بوده و به سفارش برخی از آن‌ها، نگارگران آن را به تصویر کشیده‌اند. از دورۀ پیش از استقرار ایلخانان تا سدۀ 14.م /8 ه.ق، نسخۀ مصوری از شاهنامه به‌دست نیامده است و فقط 2 نسخه از شاهنامه مربوط به سدۀ 13.م /7 ه.ق در دست است  که هیچ‌کدام مصور نیست‌. پس از این دوران نیز تنها نزدیک به 10 شاهنامه مصور ...

این پژوهش در نظر دارد که به بررسی ریشه های باور و فرهنگ عامه در زمینه ی عجایب المخلوقات، موجوداتی نظیر جنیان که قرآن به ماهیت وجودی آنها استناد کرده است و در روایات نیز از آن یاد شده است، بپردازد. دراین پژوهش چگونگی به تصویر کشیده شدن موجودات فوق، توسط هنرمندان هنرهای کاربردی و تجسمی، به خصوص در زمان قاجار مورد بررسی قرار گرفته شده است. تصاویری که تصوّر مردم از این موجودات بوده و باور عامه ا...

تاریخ ایران با ورود چاپ سنگی، دوره جدیدی را تجربه نمود. این دوره با ایجاد دگرگونی در تصویرگری ادامه یافت. همزمان با دوره‏ قاجار و انتشار کتاب‏های حماسی و عاشقانه، کتاب‏های دینی مانند قرآن و روایات مذهبی نیز در میان عوام از محبوبیت فراوانی برخوردار بود. از این رو، تصویرگری این کتب به موضوعی گسترده در هنر آن دوران تبدیل گردید. این تصاویر در گسترش آموزه های دینی نقش به سزایی داشته و این امر به وسی...

پیکره نگاری انسان در نقاشی ایران، متأثر از عوامل گوناگون اجتماعی، فرهنگی و مذهبی ادوار تاریخی، متغیر بوده و نگارگران خواسته یا ناخواسته پیکره پردازی خود را با این عوامل همسو می کردند. در نگارگری دوره های تیموری و صفوی، تحت حمایت و نظارت حاکمان، فُرمهای انسانی نیز مانند دیگر عناصر، دچار تحول و دگرگونی شد. هدف حاکمان تیموری از فعالیتهای فرهنگی، هنری و مذهبی، جلب اعتبار و اشاره به قدرت و مشروعیت حک...

مرقع گلشن یکی از نسخ منحصر به فرد نگارگری ایران است که در زمان جهانگیر شاه بابری در هند تهیه و مصورسازی شده است. علاوه بر این آثاری از نقاشان نامداری چون بهزاد، میرسید علی و عبدالصمد در آن گرد آمده است. آقارضا جهانگیری از جمله هنرمندانی است که به مانند سایر نخبگان زمان صفوی به هند مهاجرت نموده و در نقاشخانه سلطنتی دربار جهانگیر شاه بابری به خدمت مشغول گردید. بیشترین آثار خلق شده این هنرمند به گ...

چاپ سنگی، زاده‌ گسترش سواد و نیاز به منابع خواندنی ارزان‌قیمت و همه‌گیر است و تصاویر کتاب‌های چاپ سنگی، به عنوان جلوه‌گاه هنر مردمی، ابعاد اجتماعی را به هنر می‌افزایند. در راستای بررسی این آثار ارزشمند، پژوهش پیش رو بر آن است، تا دریابد که در تصاویر نسخ چاپ سنگی کتاب تحفة المجالس‌، آیا فرشتگان حاضر در موقعیتی واحد، با سیمایی واحد تصویر شده‌اند؟ جهت بررسی این مساله، دو سویه‌ موقعیت واحد، یعنی حض...

شاهنامۀ فردوسی بیشتر از هر اثر ادبی دیگری در تاریخ نگارگری ایران مصور شده­­است. گسترۀ مطالعاتی که تاکنون بر روی نگاره­های مذکور انجام شده­است را می­توان به دو رویکرد عمده تقسیم کرد. در غالب این مطالعات، آثار صرفاً بازنمودی از متن مکتوب بشمار می­آیند. تمرکز بررسی­ها بر فُرم، تکنیک­های اجرای آثار و دسته­بندی­های مکتبی بوده­است. بخش دیگر، وارد حوزۀ معناشناسی آثار شده­اند و هدفشان دست­یافتن به دلالت­...