پژوهش حاضر جستاری است در باب وجوهانطباق مراتب و مقامات عرفان و تصوف در منظوم? غنایی لیلی و مجنون نظامی.عرفان و تصوف به عنوان یکی از زیرشاخه های ادبیات فارسی فضای وسیعی را از آن خود کرده است.از ابتدای قرن سوم هجری و جلوه گری عرفانی چون بایزید و جنید و شبلی، عنصر عشق و محبت نیز به این طریقت راه یافت. در نتیجه عرفان رنگ دیگری به خود گرفت.. ص.فیه نیز در این باب سخنان ارزنده ای گفته اند. در این میان...

چکیده: تصوف در نگاهی کلی و از دیدگاه بسیاری از دانشمندان، ژرفکاری در دین و توجه به باطن شریعت را مدّنظر دارد. در واقع با این دیدگاه، تصوف نه تنها از بدنهی دین بیرون نیست که جوهرهی اصلی دین محسوب میشود، اگر چه عالمان علوم ظاهری از دیرباز با این ادعا مخالفت داشتهاند. اشرف علی تهانوی، از دانشمندان معاصر، شخصیتی است که همه به علوم ظاهری شریعت تسلط داشته و هم نظر مساعدی نسبت به گرایشهای اصیل و راست...

تصوف، یکی از پدیده های مهم در منطق? فارس بود که در آستانه سده هفتم هجری و در پی حمله مغول به ایران و تحولات سیاسی و اجتماعی، تغییرات چشمگیری یافت. این پژوهش درصدد بررسی وضعیت تصوف و عوامل رونق آن در ایالت فارس و همچنین نقش سیاسی، اجتماعی، فرهنگی صوفیان و دستاوردهای ادبی ایشان در سده های هفتم و هشتم هجری است. البته مباحث تخصصیِ تصوف، در حد نقل و روایت است و جنبه های تاریخی، مورد نظر این پژوهش می ...

چکیده نجم الدین رازی ( 573-654 هـ .ق ) از صوفیانی است که تصوف او جمع بین تصوف عاشقانه و تصوف عابدانه یعنی آمیختن عشق و عبادت است و کتاب مرصادالعباد در بیان سلوک دین و وصول به عالم یقین و تربیت نفس انسانی را در فاصله سال های (618 تا 620 هـ . ق )تألیف کرد . مولانا جلال الدین ( 604- 672 هـ .ق ) که سال های جوانیش با دوران پیری نجم رازی مقارن بوده کتاب مرصادالعباد را در دست داشته و اشعاری از آن ...

در آثار شیخ فرید الدین محمد عطار نیشابوری حکایت های دلپذیر عرفانی بسیاری وجود داردکه در آنها از عوالم روحانی و معنوی سخن به میان رفته است. اکثر این حکایت ها مبدعانه و متفکرانه اند. بهره گیری از قصه و حکایت برای بیان مفاهیم بلند عرفانی، از گذشته مورد توجه شاعران و نویسندگان ایرانی بوده است، و عطار بیش از هر شاعر دیگری به حکایت پردازی پرداخته است و به این کار شهره است. از نکات برجسته در آثار عطار...

شکل گیری جنبش اسماعیلیه ریشه در تحولات سیاسی- مذهبی دو قرن اولیه تاریخ اسلام و اختلاف بر سر مسئله جانشینی یا رهبری سیاسی جامعه اسلامی دارد. از قرن دوم هجری و پیدایش فرق مختلف امامیه، این فرق منبع مهمی در تحولات سیاسی - فرهنگی جهان اسلام به شمار می­رفتند. اسماعیلیان توانستند دولت بزرگ فاطمیان را به ­وجود آورند که در قالب امپراتوری شیعی و برای اولین بار مرکزیت بغداد را به چالش کشیدند. اسماعیلیان ...

در این نوشتار به نقش و جایگاه تصوف به‌عنوان یکی از جریان‌ها و عناصر مهم اسلامی در آسیای مرکزی توجه شده است. در این زمینه، تمرکز اصلی بر روی تمایزها و تفاوت‌ها در نقش‌آفرینی صوفیان و طریقت‌های صوفی، نسبت به اوایل شکل‌گیری آن‌ها در آسیای مرکزی است. بر این اساس بر چگونگی نقش‌آفرینی و جایگاه آن‌ها در دورۀ فرمانروایی مغول‌ها و سلطۀ روس‌های تزاری، به‌ویژه تأثیر سیاست‌های کمونیست‌ها در دوران اتحاد شور...

اندیشه های حکمی زیربنای نظری آثار هنری هستند ‏که مطالعه آن ها امکان دست یابی به مبانی فکری و بنیان های نظری هنر و معماری اسلامی ایران را ممکن می سازد. به دلیل عدم وجود منابع اختصاصی کافی در مورد معماری گذشته این سرزمین، برای چنین مطالعاتی یافتن ساز و کاری متناسب با فرهنگ ایرانی ضروری به نظر می رسد، که به احتمال زیاد با جستجو و مطالعه در عرفان و تصوف(که از مهم ترین جریان های فکری تأثیرگذار بر هن...

تصوف اسلامی به عنوان یک حرکت اجتماعی تأثیرگذار در جوامع اسلامی، همواره توجه صاحب نظران را به خود جلب کرده است. براساس علم جامعه شناسی امروز، آیا این حرکت شتابنده و مؤثر با جریان های اجتماعی معاصر قابل مقایسه است؟ ویژگی های مشترک و متمایزکننده هر یک کدام است؟ آیا می توان تصوف را یک جنبش اجتماعی دانست؟ حرکت تصوف اسلامی، ابعاد اجتماعی گسترده ای دارد و به ویژه برخی زمینه های اجتماعی در ظهور و گسترش...

سماع، اصطلاحی است که از زمان رشد عرفان در ایران در آثار صوفیانه درباره آن سخن گفته شده است.بسیاری از عارفان متشرع یا علاقه چندانی به سماع نشان نداده‌اند و یا برای آن شرایط سختی قایل شده‌اند.در مقابل، بسیاری از عارفان نیز سماع را وسیله‌ای برای جذب واردات قلبی از جانب محبوب دانسته و شرایط آن را ذکر کرده‌اند.از آغاز تا قرن پنجم(هـ ق) تفکر و رفتار صوفیانه در ذهنیت جامعه ایرانی در حال شکل‌گیری و نمو...