نکات تفسیرى درباره آیات و عبارات سوره حمد است. سوره فاتحه، نخستین سوره‌اى است که به صورت کامل در آغاز بعثت بر پیامبر نازل گردیده است. نویسنده، پس از گزارش اطلاعات تاریخى سوره شرافت و منزلت آن، سوره را به سه بخش تقسیم مى‌کند: تمجید و ثناى الهى، اظهار کمال انقطاع و عرض نیاز. در ادامه به نکته‌هایى درباره بسمله، ریشه‌یابى واژه "اسم"، مفهوم کلمه جلاله، ریشه‌هاى چهارگانه "اللَّه" و "الرحمن الرحیم" پرد...

مفسران به دلیل اختلاف‌نظر در مقام خلیفه در ذیل آیه «انی جاعل فی الأرض خلیفه» (بقره/30) دیدگاه‌های متفاوتی را مطرح کرده‌اند. پندارهای تفسیری آنان در مواردی چون حقیقت مصداق خلیفه و مستخلف عنه، گوناگون است. این نوشتار تلاش کرده است، به استناد بافت کلامی آیات و قواعد ادبیات عرب و قراینی نظیر برهان عقلی، روایات صحیحه، ادعیه و تاریخ صدر اسلام، مدلول واژه خلیفه را روشن و نشان دهد که با اثبات تقیید و ت...

         قرآن، سبک و اسلوب بى همتایى از نظر نظم تعابیر، و روش ممتازى از لحاظ ترکیب الفاظ را در بر دارد که عرب‌ها پیش از نزول قرآن کریم با چنین سبک و نظمی آشنایى نداشتند؛ و با اینکه آنان اهل فصاحت و بیان، و سوارکاران عرصه بلاغت و گفتار بودند این سبک و اسلوب براى آنها نامأنوس تجلی یافت. معجزه بودن قرآن از جهات مختلف، قابل بررسی است؛ یکی از آنها اعجاز ادبی و بیانی می‌باشد که ابعاد گوناگون جنبه‌های...

چکیده:بازشناسی معنای مفردات و ترکیبات قرآنی، لازمه قهری توجه به خصوصیات و ظرافتهای لفظی آنهاست. کلمات برگرفته از ریشه «غفل» در قرآن، گاه بصورت مطلق، و گاه در ترکیب با حرف «عن» و یا «من» استعمال شده‌ است. اثرگذاری حرف جرّ در معنای فعل، امری پذیرفته شده‌ نزد لغت‌شناسان عرب می‌باشد؛ با این‌حال ملاحظه بیشتر تفاسیر و ترجمه‌ها حاکی از عدم توجه به ویژگی یادشده در خصوص واژه غفلت است. پژوهش پیش‌رو ...

شناخت شیوه ی مفسران در پرده برداری از مراد خدای- تعالی- و مبانی آنان در چگونگی فهم و تفهیم معانی بلند قرآن یکی از شاخه های پژوهش در علوم قرآن به شمار می رود. در این پایان نامه، روش «تفسیرالتفاسیر» ابوبکر محمد بن عتیق سورآبادی مورد بررسی و پژوهش قرار گرفته است. و نگارنده با فراهم آوردن پایان نامه ای با عنوان «روش سورآبادی در تفسیرالتفاسیر» کوشیده است تا روش وی در تفسیر قرآن را بشناسد و بشناساند...

علم اصول و علم تفسیر از دانش های با سابقه در علوم اسلامی محسوب می شوند، با دقت و بررسی در این دو دانش که مستقل از یکدیگر شناخته می شوند می توان دریافت که بخش هایی از علم اصول در تفسیر قران کارایی دارد و مفسر زمانی می تواند در زمینه تفسیر موفق باشد که اشراف کامل به مباحث اصولی داشته باشد؛ نویسنده با این نگاه به مطالعه این دو علم پرداخته و در صدد آن است تا کارایی مباحث الفاظ را در ضمن آیات الاحکا...

تحقیق حاضر با عنوان بررسی تحلیلی و تطبیقی آیات و سور مکی و مدنی از زاویه مباحث ادبی با محوریت مجمع البیان است. درنگ در این دست مباحث تفسیری این کتاب بیانگر آن است که به رغم شیوایی و رسایی سرتاپای قرآن کریم، رنگ های متنوع ظرایف و دقایق ادبی در آیات و سور مکی، چشمگیرتر و نمایان تر است و از قضا مفسر نامبرده حجم بیشتر مباحث ادبی تفسیر خود (مباحث لغوی و قرایی و اعرابی) را ویژه تفسیر آیات و سور مکی ق...

چکیده یکی از مباحث مهم و اساسی «توحید و خداشناسی» مبحث صفات خداوند است. وجود آیات فراوان مربوط به صفات الهی و کیفیّت طرح آنها از سوی قرآن، امری است که از دیرباز ذهن متکلّمان و مفسّران این کتاب آسمانی را به خود مشغول ساخته است. به­ویژه آیاتی که به ظاهر برای خداوند، صفات و خصوصیّاتی، همانند صفات مخلوقات و ممکنات نسبت می­دهد. که بیانگر داشتن دست، وجه، ید، عین و ساق خداوند است. مفسّران عمدتاً این قبیل آی...

لایه­های آوایی هر زبان قبل از لایه­های سه­گانه­ی دیگر (صرفی، نحوی، معنایی) اولین بخش ماهیت زبان‌های بشری را تشکیل می‌دهد و چون از نظر زبان­شناسان، زبان اساساً آواهایی است که بشر برای انتقال مفاهیم ذهنی خود جعل و اصطلاح کرده است، مباحث آواشناختی را اولین گام برای تفسیر این زبان‌ها تلقی می­کنند. بدون شک، قرآن معجزه بزرگ الهی از منظر آواها و کلمات و تراکیب بی­نظیر است و حتی کوچکترین واحد صوتی دارای...

چکیده                         قرآن، سبک و اسلوب بی‌همتایی از نظر نظم تعابیر و از لحاظ ترکیب الفاظ روش ممتازی دارد. عربها پیش از نزول قرآن کریم با چنین سبک و نظمی آشنایی نداشتند؛ و با اینکه اهل فصاحت و بیان و سوارکاران عرصه بلاغت و گفتار بودند این سبک و اسلوب برای آنها نامأنوس تجلی یافت. معجزه بودن قرآن از جهات مختلف، قابل بررسی است یکی از آنها اعجاز ادبی و بیانی است که ابعاد گوناگون جنبه‌های ...