بانوگشسب تنها زن پهلوان ایرانی است که دربارۀ او و کردارهای پهلوانی اش، منظومه ای مستقل شکل گرفته است. در میان منظومه های پهلوانی که پس از شاهنامۀ فردوسی به نظم درآمده اند، دو منظومۀ برزونامه و بانوگشسب نامه در منطقۀ کوهمرّه سرخی رواج یافته است. روایت شفاهی موجود در این منطقه، آمیزشی از حماسه و باورهای اساطیری ساکنان آن است که واکاوی آن، افزون بر ثبت روایتی که پیش از این در هیج منبع و مأخذی بررسی...

شیخ اشراق در کتاب المشارع والمطارحات، خود را وامدار میراث معنوی و حکمی کهنی می داند که از خمیره مقدسه (ازلی) نشأت گرفته و در قالب دو شاخه شرقی(ایرانی) با محوریت ذوق و شهود و شاخه غربی(یونانی) با غلبه بحث و برهان تداوم یافته و سرانجام در حکمت ممزوجه حکمای مشرقی تجلی یافته و به او رسیده است. پیشتر برخی سهروردی پژوهان تفسیر و توصیف خود را از این تبارنامه تمثیلی ـ تاریخی به نحوی طرح کرده اند که در ...

در تحلیل ماهیت تاریخی یا اساطیری شاهان شاهنامه و خوانش محور طولی روایات، سه نوع نگاه بین شاهنامه پژوهان وجود داشته است: تقسیم بندی سه گانه برتلس، تفسیرهای تاریخ گرایان از پیوندهای تاریخی میان روایات و تأویل اسطوره گرایان از ژرف ساخت اساطیری واحد موجود در روایات بخشهای مختلف. در این جستار، ضمن مروری بر نظریات مطرح شده در هر یک از بخش های سه گانة فوق، و نقد این آراء، در ادامه سعی شده است، خوانش ج...

این پژوهش به بررسی ویژگی‌های پسامدرنیستی در رمان «نوشدارو» از علی مؤذنی پرداخته است. با بررسی داستان نوشدارو می‌توان گفت که برخی از ویژگی‌های داستان‌های پست‌مدرن، همچون فراداستانی بودن، شکست خط روایت در داستان، اتصال کوتاه و بینامتنیت در آن دیده می‌شود. فراداستانی بودن یکی از اصلی‌ترین ویژگی‌های این داستان است که نویسنده در آن، با ایجاد تمهیداتی چون، تأکید نویسنده بر نوشتن داستان و غیرواقعی بود...

در متون دینی ایران باستان و به ویژه در ادبیات زرتشتی، دیار سیستان اهمیت شایانی یافته و بارها از این منطقه و مکان‌های اساطیری، تاریخی، جغرافیایی و یا افراد مرتبط با آن سخن به میان رفته است. با عنایت به اهمیت این موضوع و نبود پژوهشی جامع در این باره، در مقالة حاضر با روشی توصیفی ـ تحلیلی، رد پاهای دینی و اساطیری سرزمین سیستان در دین زرتشتی بررسی می‌شود. نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان می‌دهد ...

  خواست و پسند انسان از روزگار باستان تا طبقه عامّه در ادوار متأخّرتر، غالباً علاقه‌مند نگهداشتِ روایات و الگوهای اساطیری بوده و بنابر همین ویژگیِ ناتاریخی بودنِ حافظه جمعی، بعضی از کسان و حوادث تاریخی را بر مبنای نمونه های مثالی به قالب اسطوره و حماسه و داستان کشانیده است (اسطوره ای شدن/ کردن تاریخ). در فرهنگ، ادبیّات و معتقدات ایرانی محتملاً امام علی(ع) برجسته‌ترین نمونه تبدیل یک شخصیّت تاریخی به چهره...

چکیده کلیت منظومه ی حماسی عرفانی منطق الطیر ریشه در اسطوره ی بازگشت به اصل و جستجوی حیات جاوید دارد. عناصر اساطیری و دینی بی شماری و عقاید و باورهای کهن مردمی بسیاری در ساختار سمبلیکی و نمادین، به طرز خودآگاه یا ناخودآگاه در این منظومه راه یافته است. هدف از این تحقیق بررسی سمبل های منطق الطیر عطار با تکیه بر بن مایه های اساطیری آنهاست.به طور کلی عطار در گزینش سمبل ها به جای شخصیت ها و مفاهیم ...

حضور موثر حیوانات در حیات آدمی باعث شده که این موجودات ابتدا در حیات اساطیری و سپس به شکل نمادین در خدمت اندیشه های انسان قرار گیرد. قابل توجه است که حیوانات علاوه بر حضور در اساطیر و حماسه ها، بعدها در داستان های عرفانی، تعلیمی و حکایات پندآموز نیز نقش آفرینی می کنند. یکی از آثاری که حیوانات در آن ایفای نقش می کنند «کلیله و دمنه» است که اصل آن به نام «پنجاتنترا» از سرزمین هند و جایگاه رواج و...