یکی از معمول ترین راه های نفوذ یک علم به علوم دیگر، قدرت استدلال و کلی بودن آن است که این امر سبب کمک خواهی و گاه وام گیری برای دیگر علوم شده است. فلسفه یکی از علومی است که در این خصوص گوی سبقت را در حیطه علوم انسانی از دیگر علوم ربوده است. بر این اساس، بسیاری از علوم به ویژه علم اصول فقه در حوزه شیعه متأثر از دانش فلسفه اند، چرا که علم اصول به واسطه درگیر بودن با زمینه های مختلف و با وجود تاری...

جواهرالاخلاق کتابی از سید محمود امینی (1330 ق) است که به ادعای خود وی، بخشی از کلمات قصار رسول خدا9 و علی مرتضی 7 می باشد که «پس از مرور و ممارست با اسلوبی مرغوب و ترتیبی مطلوب و پسندیده پس از دیباچه به یکصد و ده فصل به عدد نام نامی و رسم گرامی مبارک حضرت امیرمؤمنان علی بن ابی طالب 7 و یک خاتمه نگارش یافته است». مرحوم آیة الله مرعشی نجفی در مقدمه ای که بر این کتاب دارند، چنین آورده ند : از جمله...

اجتهاد، ملکه نفسانیه ای است که به کمک آن انسان می تواند حکم شرعی فرعی را از منابع و مدارک استنباط کند. در زمان شیخ طوسی، اجتهاد شیعه به کمال خود رسید، و او اجتهاد را به گونه عملی در اصول احکام و قوانین کلی آن به کار گرفت. کسب قوه اجتهاد منوط به آشنایی انسان با ادبیات عرب، منطق، علم اصول، علم به آیات و روایات احکام، علم رجال، اجماع، و ملکه استنباط می باشد. اگر انسان با دست یابی به این ملکه بتوان...

مطلع انوار موسوعه ای ارزشمند در موضوعات مختلف مذهب جعفری است که حاصل عمر شریف علامه تهرانی و فراهم آمده از یادداشت ها و دستنویس های آن علامه بزرگوار است. مجلد هفتم از این مجموعه 14جلدی مشتمل بر یادداشت های آن بزرگوار در حوزه فقه و اصول است. این موسوعه با همت فرزند آن علامه تدوین شده و با یک طبقه بندی و تبویب اصولی منتشر شده است تا به صورت موضوعی عقاید آن علامه در اختیار محققان این حوزه قرار گیر...

دسته ای از اخبار و احادیث خاندان وحی (ع) از برترین‏‏ها ‏‏در گفتار، رفتار و عبادات سخن می‏‏گویند. تعداد این قسم از روایات در اصول الکافی فراوان است و مهم‏‏ترین ویژگی آنها ‏‏تبیین برتری امری با اسم تفضیل است که به سبب همین ویژگی، در نگاه نخست، ممکن است روایات با یکدیگر متعارض جلوه کنند. پژوهش حاضر میزان سازگاری یا ناسازگاری میان این دست از اخبار را مورد بررسی قرار می‏‏دهد. از مهم‏‏ترین یافته‏‏های...

هدف پژوهش حاضر تبیین اصول و مبانی سیاسی «مکتب جبل عامل» بوده و بر این فرض استوار است که امامت و ولایت، پارادیم حاکم بر این مکتب فقهی هستند و جبل عامل با اتخاذ رویکرد روش اصول فقه، در دانش فقه ویژگی‌هایی چون نگرش ایجابی به سیاست، توجه به اختیارات سیاسی فقیه و حل معضلات مستحدثه شیعیان را، دارا می‌باشد. در این پژوهش با استفاده از روش و چارچوب نظری زمینه‌گرای «اسکینر»، بسترهای تاریخی پیدایش جبل عام...

یکی از مباحث بنیادی و کاربردی در علم فقه و اصول فقه، اعتبار مثبَتات ادله می باشد. امارات و اصول عملیه همانطور که می توانند دارای آثار شرعی مستقیم باشند، می توانند دارای آثار شرعی غیرمستقیم نیز باشند. اعتبار این لوازم و آثار غیرمستقیم تحت عنوان مثبتات ادله بررسی می شود. برخی از اصولی ها با طرح جعل علمیت برای امارات، مثبتات اماره را معتبر می دانند ولیکن، مثبتات اصول را به علت عدم جعل کاشفیت، فاقد ...

دانش فقه اسلامی حسب سابقه غنی خود در کشف و تولید ابعاد مختلف احکام مکلفین در ساحات فردی و اجتماعی، بارویکرد حداکثری می تواند علاوه بر استخراج تک گزاره های تجویزی، به تنظیم و ساختاردهی این گزاره ها نیز بپردازد. همچنین فقه در عرصه طراحی و تأسیس نظامات مبتنی بر علوم انسانی، در همه عناصر و اجزاء آن به ایفای نقش می پردازد. در این نوشتار برآنیم تا با نگاهی تحلیلی فلسفی به چگونگی تأثیرات فقه تربیتی بر...